Dünya Nüfusu 8 Milyara Ulaştı

15 Kasım 2022'de, dünya nüfusu 8 milyara ulaştı. Nüfusun 2030’da 8,5 milyar, 2050’de 9,7 milyar ve 2100'de 10 milyar olması bekleniyor.

İnsan nüfusunun 1 milyara ulaşması yüz binlerce yıl sürerek, 1804 yılında gerçekleşti. bu sayının beşe katlanması için ise yalnızca 200 yıl kadar bir süre yeterli oldu. Dünya nüfusu, 11 Temmuz 1987’de tam 5 milyara ulaştı.

11 Temmuz, 1989'da Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından Dünya Nüfus Günü olarak ilan edildi. Türkiye İstatistik Kurumu da her yıl BM’ye paralel olarak Türkiye’nin karşılaştırmalı nüfus verilerini kamuoyu ile paylaşıyor.

Dünya nüfusu verilerini derledik:

1950-2020 yılları arasında, yalnızca 70 yıl içinde dünya nüfusu üç katına ulaştı. Dünya nüfusu 20. yüzyılın ikinci yarısından beri olağanüstü hızda artmayı sürdürüyor.

Fakat son yüzyılın bu hız trendi her dönem ve bölge için homojen değil. 20. yüzyılın son çeyreğinde, yıllık ortalama %2,1'lik nüfus artışı ile artış hızı büyük bir ivme kazanırken, 2000-2020 arasında yıllık ortalama %1,2'ye geriledi. 1970’li yıllarda bir kadın, ortalama olarak 4.5 çocuğa sahip olurken, 2015’te bu sayı 2.5’e kadar geriledi,

Fakat, bu sırada dünyanın 48 bölgesinde (33'ü Afrika'da ve 12'si Asya'da) nüfus artışı, diğer bölgelere göre iki kat hızla gerçekleşti. 2021 yılında dünyanın ortalama doğurganlık hızı, 2,42 olarak tahmin edildi.

Türkiye, 2022'de de 85.279.553 kişilik nüfusu ile dünyanın en kalabalık 20 ülkesi arasında yer aldı. Listenin 18. sırasında bulunan Türkiye, dünya nüfusunun yaklaşık %1’ini oluşturuyor.

Nüfus artışı, ortalama insan ömrü, erken ölüm ve gebelikte ölüm oranları ve doğurganlık hızı ile ilişkili.

Nüfusa dair eğilimler ve demografik veriler, öngörülebildiği gibi dünya genelinde eşit değil. Demografik verilerdeki önemli dengesizlikleri, gelişmiş-az gelişmiş ülkelerde fırsat eşitsizliklerini kavramak için önemli göstergeler olarak okumak mümkün:

Gelişmiş ülkelerde doğurganlık hızı az, ortalama yaşam süresi uzun, dolayısıyla gebelikte ve çocuklukta ölüm oranları oldukça düşük olsa bile yıllık ortalama nüfus artış hızları oldukça yavaş.

Dünyanın en az gelişmiş ülkelerinde ise gelişmiş ülkelere kıyasla gebelikte ölüm oranları tam 35 kat daha fazla. Sebepler ise fazla karmaşık değil: gelişmiş ülkelerde doğumların %99'u profesyonel sağlık ekipleri tarafından gerçekleştiriliyor, bu oran en az gelişmiş/gelişmemiş ülkelerde yalnızca %35. 

 Türkiye’de her 100.000 gebelikten 20'si ölümle sonuçlanıyor ve doğumların %99’u profesyonel sağlık personeli tarafından gerçekleştiriliyor. BM, 2020-2025 yılları arasında Türkiye'de yıllık ortalama nüfus artış hızının %0,5 olacağını ön görüyor.

BM nüfus tahminlerine göre 2022'de doğuşta en uzun yaşam beklentisi olan ülkeler  Monako, Japonya, İsviçre, Singapur ve İtalya.

Ortalama yaşam süresinin en kısa olacağı tahmin edilen ülkeler ise sırasıyla Çad, Lesotho, Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Güney Sudan.

Dünya ortalaması, kadınların erkeklerden daha uzun bir yaşam sürme eğilimi olduğunu gösteriyor. Türkiye’de güncel olarak bir kadın için doğuşta beklenen yaşam süresi 81,2, erkek için ise bu süre 75,6 yıl.

Bu oranlar ile Türkiye, Avrupa ülkelerinin gerisinde kalırken dünya ortalamasının bir miktar üzerinde.

Türkiye’de son yıllarda dünyada olduğu gibi, doğurganlık hızında düzenli bir düşüş yaşanıyor. 2014 yılında 2,19 olan doğurganlık hızı 2017’de 2,08’e, 2019’da 1,88’e gerilemiş, 2020’de 1,76 olarak gerçekleşmişti. 2022'de de, 2021'e kıyasla Türkiye dahil tüm Avrupa ülkelerinde doğurganlık hızı azaldı.

Bunun yanında beklentilerin aksine Türkiye, doğurganlık hızında Avrupa birincisi değil. Avrupa ülkeleri arasında Fransa 1,79 ile birinci sırada yer alıyor, Türkiye 1,62 ile İrlanda, Romanya, Danimarka, Çekya, Estonya, İsveç, Hollanda ve Slovenya'nın da gerisinde.

Gelişmiş ülkelerde ortalama yaşam süresi, dolayısıyla da yaşlı nüfus ortalaması yüksek. Yaşlı nüfusun en kalabalık olduğu ülkelerin Monako, Japonya ve İtalya olduğu gözlemleniyor.

Gelişmiş ülkeler ayrıca doğurganlık hızındaki düşüşle de öne çıkıyor, dolayısıyla nüfuslarının önemli bir kısmı yetişkin ve yaşlılardan oluşuyor.

Çocuk ve genç nüfus oranının en yoğun olduğu ülkeler ise trendlere uygun bir şekilde Orta Afrika Cumhuriyeti Nijer, Çad, Mali ve Somali.

Güncel olarak dünya nüfusunun en büyük bölümü %30 ile çocuklardan oluşuyor. Türkiye'de çocuklar nüfusun %26'sını oluştururken, gençlerin ve yaşlıların oranı sırasıyla %15 ve %9,9.