Türkiye'de genellikle her zaman gündemde olan ve tartışılan konulardan bir tanesi tarım ürünlerinin ithalatı ve hangi tarım ürünün, hangi ülkeden, ne oranda ithal edildiği. Türkiye'nin 2017 yılında gerçekleştirdiği toplam ithalat değeri yaklaşık 234 milyar doları bulurken, bunun yaklaşık 5 milyar dolarlık kısmını tarım ürünleri oluşturdu. 2016'da ise Türkiye toplamda 199 milyar dolara varan bir ithalat kapasitesine sahipken, tarım ürünlerinin bu kapasite içindeki değeri 4 milyar dolar seviyesindeydi.
Daha ayrıntılı bir araştırma için, Türkiye'nin belli başlı tarım ürünlerine ait üretim ve ithalat miktarlarına ait verileri içeren TÜİK istatistiki tablolarını; ithalatın gerçekleştiği ülkeler ve oranlar için ise Tarım Bakanlığı bünyesinde faaliyetlerini sürdüren Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğünün yayınladığı "Tarım Ürünleri Piyasa Raporları"nı inceledik. İncelemeyi yaparken doğru karşılaştırma yapabilmek adına tüm verilerin en güncel olduğu yılı taban alarak değerlendirme gerçekleştirdik.
Söz konusu verilere göre, 2015-2016 döneminde Türkiye'nin toplam tahıl üretimi neredeyse 37 milyar ton olurken, ithal edilen tahıl miktarı ise 5 milyar ton seviyesindeydi. Türkiye'de 2015-2016'da toplamda 8 milyon ton arpa üretimi gerçekleşti ve 107 bin 351 ton arpa ithal edildi. 2016 yılında Türkiye, %57,3'lük bir oranla en çok Fransa'dan arpa ithal etti, bunu %42,6'yla Danimarka takip etti.
Buğdayda Durum Nasıl?
Buğdayda ise aynı dönemde üretim 22 milyon 600 bin ton oldu, bunun yanında 4 milyon 109 bin 527 tonluk buğday ithalatı gerçekleşti. Buğday ithalatının en çok gerçekleştirildiği ülke ise %59,9 oranla Rusya oldu. 2015-2016 piyasa döneminde 6 milyon 400 bin ton mısır üretimi gerçekleşti, bununla beraber 603 bin 739 ton mısır da ithal edildi. Mısır ithalatında da ilk sırada %72,6 oranla Rusya geldi.
Türkiye'nin 2015-2016 döneminde gerçekleştirdiği çeltik üretimi 552 bin ton oldu. 198 bin 876 ton seviyesinde gerçekleşen pirinç ithalatının %42'si Rusya, %33'ü ABD ile gerçekleştirildi. Yeterlilik derecesiyse %69,9 olarak ölçüldü.
Tahıllarda
bu oranlara sahip olan Türkiye’nin üretiminde başı çektiği çayda ise 2015-2016
döneminde 1 milyon 327 bin 934 tonluk çay üretimi gerçekleşti. Yaklaşık 28 bin
ton çay ithal edilirken, en çok çay ithal edilen ülke %75 oranla Sri Lanka
oldu.
Baklagillerde Kendimize Yetebiliyor muyuz?
Ülkemizde 2015-2016 döneminde üretilen toplam kuru baklagillerin miktarı 1 milyon ton civarındayken, ithalat miktarı ise 434 bin ton oldu.
2015-2016'da ülkemizde 235 bin tonluk kuru fasulye üretimi gerçekleşti, Kuru fasulyede ithalat seviyesi ise 53 bin tonu buldu. Türkiye'nin en çok kuru fasulye ithal ettiği ülkeler %24,7 ile Meksika, %23,3 ile Hindistan, %18,2 ile Kanada ve %17,5 ile Arjantin oldu. Kuru fasulyede yeterlilik oranı %82,6 oldu.
Nohut üretimi 460 bin ton oldu. 37 bin 631 ton nohut ithal edilirken, ithalatın en çok gerçekleştirildiği ülkeler %36,9 ile Meksika, %25,1 ile Hindistan oldu.
Soya üretiminde ise 2014-2015 döneminde üretim miktarı 150 bin ton oldu, buna karşılık 2 milyon 197 bin 472 ton soya ithal edildi. Ukrayna'dan %41,4 oranında, ABD'den ise %32,8 oranında soya ithal edildi. Soyada yeterlilik oranı %6,5 seviyesinde kaldı.
Dünyada fındık üretimi ve ihracatında birinci sırada olan Türkiye'de, 2014-2015 döneminde toplamda 450 bin ton fındık üretimi gerçekleşirken, 7.187 ton fındık ithal edildi ve bu ithalatın en çok gerçekleştiği ülke %38 oranla Almanya oldu.
İncir üretiminde ve ihracatında önde gelen ülkelerden olan ülkemizde, 2015-2016 döneminde 300.600 tonluk üretim gerçekleşti, 2.405 ton incir de ithal edildi. Türkiye ile incir ithalatında ilk sırada %39 oranla Almanya, devamında ise %18 ile Fransa geldi.
Türkiye'nin yine üretim ve ihracatında önemli ölçüde söz sahibi olduğu kayısının 2014-2015 sezonunda üretimi 278 bin 210 ton oldu. İthal edilen 7 bin 480 ton kayısının %30'u ABD'den, %17'si Rusya'dan, %15'i ise Fransa'dan geldi.
Türkiye, 2014-2015 döneminde 725.230 ton limon üretildi. İthal edilen limon miktarı ise 8 bin ton oldu. Türkiye'nin en çok limon ithal ettiği ülke %88,4 ile KKTC oldu. Bir diğer narenciye türü olan portakal üretimi de yine aynı dönem içinde 1 milyon 779 bin 675 ton seviyesinde gerçekleşti. İthal edilen portakal miktarı 162 bin 94 ton olurken, yine en büyük ithalat %94 ile KKTC ile gerçekleştirildi.
Türkiye'nin 2015-2016 sezonundaki üzüm üretimi 3 milyon 650 bin ton olurken, 14 bin 303 ton üzüm ithal edildi. Üzüm en çok %34 oranla İran'dan, devamında ise %26 ile Şili ve %20 ile Güney Afrika'dan ithal edildi.
Ayçiçeğinin 2014-2015 dönemindeki üretim miktarı 1 milyon 637 bin 900 ton oldu. Aynı dönemde ithal edilen ayçiçeği miktarı ise 2 milyon 798 bin 851 ton oldu. Ayçiçeği ithalatının en çok yapıldığı ülke ise %55 ile Moldova oldu, Bulgaristan da onu %32 oranla izledi. Türkiye'nin ayçiçeğinde bu dönemde yeterlilik derecesi %73,4 oldu.
Domates Verileri
Son dönemlerde zaman zaman tartışma konusu olan domateste ise 2015-2016 dönemi 12 milyon 615 bin tonluk üretimle kapandı. Türkiye, söz konusu dönemde 1 milyon ton civarında domates ihraç ederken, 11 bin tona yakın domates ithal etti. Domates ithalatının en çok gerçekleştiği ülke ise %65'lik oranla Rusya oldu.
Türkiye, incelediğimiz ürünlerde genel olarak pek çok üründe yeterlilik seviyesini %100 ve üstünde görürken; pirinç, kuru fasulye, soya ve ayçiçeğinde seviye bu oranların altında kaldı. Türkiye'nin en önemli ithalat ortağı ise, pek çok üründe ilk sırayı yüksek oranlarla alan Rusya oldu.