Kredi Borcunu Ödeyemeyenlerin Sayısı Artıyor

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) her hafta bankacılık sektörüne dair veri yayımlıyor. Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mevduat, katılım ve kalkınma ve yatırım bankalarının raporladığı bilgiler doğrultusunda kamuoyuna haftalık bilgi sağlayan BDDK’ye göre; son dört yılda toplam kredi tutarı %154 artarken, bankaların takipteki alacakları %98 artış gösterdi. 

2018 yılının 37. haftasında bankalardaki toplam kredi tutarı 2 trilyon 640 milyar 351 milyon liraydı. 2022 yılının 37. haftasındaysa toplam kredi tutarının %154 artışla 6 trilyon 719 milyar 435 milyon liraya ulaştığı görülüyor. Toplam kredi miktarının 5 trilyon 441 milyar 874 milyonunu ticari ve diğer krediler oluştururken, 1 trilyon 277 milyar 561 milyon liralık tutarını tüketici kredileri ve bireysel kredi kartları oluşturuyor. 16 Eylül 2022 tarihi itibarıyla tüketici kredilerine bakıldığında, birinci sırada 565 milyar 454 milyon ile bireysel krediler alırken, konut kredileri ikinci sırada, taşıt kredileri ise üçüncü sırada bulunuyor. 

Tüketici kredilerinin kendi içindeki yüzdelik değişimine bakıldığında taşıt kredilerinin son dört yılda %339,3’lük artışı dikkat çekiyor. Aynı süreçte ihtiyaç kredisinde %166,7’lik, konut kredisindeyse %79’lük artış gerçekleştiği görülüyor.

Takipteki alacaklar, bankanın belirli bir süre tahsil edemediği ve tahsilat için umudun kesilmesi durumunda tutar kadar karşılık (provizyon) ayırdığı kredilerdir. Takipteki alacakların banka özelinde olmayan nedenleri arasında döviz kurundaki şok niteliğinde değişimler, büyümenin yavaşlaması, işsizlik oranındaki artış, enflasyona bağlı faiz oranlarındaki artış yer alıyor. Banka özelindeyse hızlı büyüme dönemlerinde aşırı iyimserlikle verilen krediler, popülist önceliklerle kredi standartlarının gevşetilmesi, iyi bir risk değerlendirmesinin yapılmaması ve sektörel problemler olarak sıralanıyor.

Takipteki alacakların artışıyla birlikte riskli kredilerin sermaye yeterlilik ihtiyacını artırması, banka riskinin artması nedeniyle yükselen fonlama maliyeti ve ayrılan provizyonların ortaya çıkardığı kaynak maliyeti gibi sebeplerle bankaların kredi arzları düşebiliyor.

BDDK verilerine göre, takipteki alacakların miktarı 2018 yılının 37. haftasında 82 milyar 585 milyon lirayken 2022 yılının 37. haftasında 163 milyar 504 milyon liraya ulaşmış durumda. Bu artış yüzde 98’lik bir orana tekabül ediyor. 16 Eylül 2022 tarihinde tüketici kredilerinde takibe alınan miktarın 22 milyar 562 milyon lira olduğu görülüyor. Tüketici kredisinin alt başlıklarına bakıldığında, takibe alınan toplam miktarın yüzde 96,5’ini 21 milyar 770 milyon lira ile ihtiyaç kredilerinin aldığı görülüyor. Konut kredileri 664 milyon lirayla ikinci sırada gelirken, araç kredilerinde takibe alınan miktar 127 milyon lira.

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi, kredi ve diğer finansal kuruluşlardan topladığı risk bilgileri üzerinden hazırladığı istatistiki raporları düzenli periyotlarda kamuoyu ile paylaşıyor. TBB Risk Merkezi’nin “Negatif Nitelikli Bireysel Kredi ve Kredi Kartları” başlıklı raporları incelendiğinde 2022’nin ilk yedi ayında 659 bin 89 kişinin kredi borcunu ödemediği görülüyor. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde ise bu sayının 596 bin 712 kişi olduğu göze çarpıyor. TBB’nin yıllık istatistiklerine baktığımızda ise kredi borcunu ödememiş gerçek kişi sayısındaki artışın 2011-2021 yılları arasında %97,7; 2018-2021 yılları arasında ise %50 olduğu ortaya çıkıyor. Yine kurumun raporlarına göre bireysel kredi borcunu ödememiş ve Temmuz 2022 itibarıyla borcu devam etmekte olan kişi sayısı ise 3 milyon 38 bin 811 kişi.