Arapça, İsrail’in Resmi Dillerinden Biri mi ve Araplar Anadilde Eğitim Alabiliyor mu?

9 milyon 656 bin kişi olarak açıklanan İsrail nüfusunun 7 milyon 106 binini Yahudiler, 2 milyon 37 binini ise Araplar oluşturuyor. Toplam nüfusun yüzde 21.1’ini Arapların oluşturduğu İsrail’in resmi dilleri arasında Arapçanın yer aldığına ve isteyen kişilerin Arapça eğitim alabildiğine dair iddialar sosyal medya platformlarında uzun süredir dolaşımda bulunuyor. 

İsrail’de yaygın olarak konuşulan diller şöyle:

14 Mayıs 1948’de David Ben-Gurion tarafından kuruluşu ilan edilen İsrail Devleti’nde en yaygın ilk olarak Musa’nın konuştuğuna inanılan İbranice konuşuluyor. M.Ö. 6. Yüzyıldan itibaren çeşitli nedenlerle Yahudilerin günlük kullanımından çıkan İbranice, uzun süre varlığını ibadet, şiir ve nesir dili olarak sürdürdü. 19. Yüzyılın sonlarında Avrupa’da yükselen çabalarla İbranice, modern bir yazı ve konuşma diline dönüştürüldü ve “Modern İbranice” Yahudi toplumunda gündelik dil haline geldi. 1920 yılında Birleşik Krallık Filistin Mandası’nda İngilizce ve Arapçanın yanında üçüncü dil olarak kabul edilen İbranice, 1948 yılında kurulan İsrail Devleti’nin resmi dili olarak kabul edildi.

Batı Almanya ve Kuzey Fransa’da Orta Çağ’da yerleşim yerleri kuran Yahudi yerleşimciler “Aşkenazi” olarak adlandırılmakta. İbranice ve Orta Çağ Almancasının karışımı olan, Aşkenaz Yahudilerinin birinci dili olan Yidiş, İsrail’in kuruluşuyla birlikte ülkeye göç eden Doğru Avrupa Yahudileri tarafından konuşulmakta. İsrail’de azınlık dillerinden biri olan Yidiş dili ABD’nin çeşitli Yahudi bölgelerinde de varlığını sürdürmekte.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) yıkılış sürecinden 2006 yılına dek yaklaşık bir milyon Sovyet Yahudisi İsrail’e göç etti. 2023 yılı itibarıyla anadili Rusça olan Yahudiler, İsrail’in toplam nüfusunun yüzde 15’ini oluşturmakta. 

Birleşik Krallık İngiliz Mandası döneminde bölgenin resmi dili olan İngilizce de İsrail’de hala yaygın konuşulan dillerden bir tanesi. İngilizce, İsrail’de ikinci dil olarak öğretiliyor ve anadili İngilizce olan birçok Yahudi göçmen de İsrail’de yaşıyor. 

İsrail’de en yaygın ikinci dil olan Arapçayı nüfusun yüzde 20’sinden fazlası tarafından konuşuluyor. Sokak tabelaları da dahil olmak üzere birçok yerde kullanılan Arapça, İsrail Savunma Kuvvetleri’nin belirli departmanlarında eğitimin bir parçası olarak bulunuyor. İbraniceden sonra bölgede en yaygın ikinci dil olan Arapça, 1948’den 2018 yılına kadar İsrail’in İbranice ile birlikte iki resmi dilinden birisiydi. 

19 Temmuz 2018 tarihinde İsrail Parlamentosu tarafından İsrail Devletini Yahudilerin ulus-devleti olarak tanımlayan “Yahudi Halkının Ulus Devleti” başlıklı yasa 55 ret oyuna karşı 62 evet oyuyla kabul edildi. İsrail politikasında ve dünyada “ayrımcılık” tartışmalarına neden olan 11 maddelik yasanın dördüncü maddesinde devletin dilinin İbranice olduğu belirtilirken, Arapçanın devlette özel statüye sahip olduğuna, devlet kurumlarında Arapça’nın kullanımının yasayla düzenleneceğine, bu hükmün Arapçaya daha evvel temel yasayla tanınmış statüyü değiştirmeyeceğine yer verilmiş.1920-1948 arasındaki Birleşik Krallık Filistin Mandası’nda ve 1948’de kurulan İsrail Devleti’nde resmi dillerden biri olan Arapça, 2018’de yayımlanan bu yasayla birlikte devletin resmi dili olmaktan çıkmış bulunuyor.

Söz konusu iddiada Arapçanın İsrail’in resmi dillerinden biri olduğunun yanı sıra isteyenlerin Arapça anadilinde eğitim alabildiği de iddia edilmişti. İsrail’in “İsrail’in Dünyadaki Misyonları” adlı resmi sitesinde ülkenin eğitim sistemi hakkında bilgilere ulaşmak mümkün. İsrail’deki okul sistemine bakıldığında eğitim sistemi çerçevesinde okulların dört gruba ayrıldığı görülüyor. Bunlar;

olarak belirtilmiş. Dolayısıyla iddiada yer aldığı gibi Arap nüfusun istediği takdirde anadilinde eğitim alma imkanına sahip olduğu görülüyor.

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda Arapçanın İsrail’in resmi dillerinden birisi olduğu ve isteyen kişilerin Arapça eğitim alabildiği iddia edilmişti. 1948’de kurulan İsrail Devleti’nde Arapça, 70 sene resmi dillerden birisi olsa da 2018’de kabul edilen yasayla birlikte resmi diller arasından çıkmış bulunuyor. Ülkenin eğitim sistemine bakıldığında ise dört grup okul olduğu ve bunlardan birinin eğitim dilinin Arapça olduğu görülüyor. Dolayısıyla İsrail’de yaşayan Arap nüfusun, eğitim dili Arapça olan kurumlarda eğitim aldığı takdirde, anadilinde eğitim alabilme hakkına sahip olduğu görülüyor.