Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde Elektrik Yüklü Taşlar mı Keşfedildi?

Demokratik Kongo Cumhuriyeti, zengin maden ve mineral kaynaklarıyla ünlü ve dünya kobalt rezervlerinin %70’ine sahip. Buna karşılık, 2018 verilerine göre Kongo nüfusunun %70’inden fazlası yani yaklaşık 60 milyon kişi günde 1,9 dolardan az parayla yaşamaya çalışıyor. Haliyle Kongo’da değerli bir maden keşfedildiğine dair bu video hızlıca viral oldu.

Kısa sürede viral olan ve elektrik yüklü olduğu iddia edilen bir taşı gösteren video, internette bir süredir dolaşımda olsa da paylaşımı popüler hale getiren gönderi 21 Ocak 2023 tarihinde Africa Archives isimli bir Twitter hesabı tarafından yayımlandı. Elektrik yüklü taşların birbirlerine değdiğinde parladığı ve kablolarla bağlandığında küçük bir ampulü 72 saat boyunca yakabilecek kadar enerji ürettiği, taşların bir kilosunun iki odalı bir evi iki ay kadar aydınlatabileceği iddia ediliyor. 

Bazı paylaşımlarda daha fazla detaya da girilerek taşın adının vibranium olduğu da dile getirilmiş. Bunun yanında paylaşımı haberleştiren bazı platformlarda elektrikli taşların ‘manyetit ve kuvars’ın kaynaştırılması ile elde edildiği de öne sürülmüş.

Vibranium adına ilk araştırmalar, böyle bir taşın aslında olmadığını, bir bilim kurgu ürünü olduğunu ortaya koyuyor. Öyle ki ‘vibranium’ Marvel Comics’in birçok evrenine ve Black Panther filmine de konu olmuş, bu filmde efsanevi ‘Wakanda’ kentinde bulunan bu taşlar elektrik yüklü olmalarının yanında taşa ulaşanlara süper güçler kazandırdığı yönünde bir efsaneyle işlenmiş.

Fakat, uzmanlar dünya üzerindeki hiçbir taşın elektriği ‘depolayamayacağı’ konusunda hemfikir. Yani bu videoda elektrik yüklü olduğu öne sürülen taşlar gerçek değil. 

Las Vegas Nevada Üniversitesi'nde jeoloji profesörü olan Simon Jowitt, bu konuyla ilgili bir doğruluk kontrolü hazırlayan AP News’a konuşmuş. Jowitt, pillerin aksine kayaların kendi başlarına elektrik üretemediklerini ya da salamadıklarını, çünkü elektronları serbest bırakan ve akmalarına izin veren kimyasal bir reaksiyona sahip olmadıklarını aktarmış: " Bazı kayalar, içlerindeki mineraller yoluyla veya yeterli konsantrasyona sahiplerse, elektriği iletebilirler, ancak gerçekten depolayabilmelerinin hiçbir yolu yoktur. Bir pilde olan hiçbir kimyasal reaktif kapasite kayalarda yoktur." 

Uzmanlar, videodaki ışığın tam olarak nasıl güçlendiğinin net olmadığını, videonun muhtemelen bir düzmece olduğunu, üzerinde anlaşmaya varılan noktanın ise tüm kayaların tek başına elektrik depolayabilecek şeyler olmadığını dile getiriyor.

Colorado Maden Okulu'nda jeofizik profesörü olan Yaoguo Li ise yine AP News’a, kayaların elektriği depolayabilmesi fikri hakkında şunları söylemiş: "Şimdiye kadar, bu tür bir fenomeni gerçekten destekleyen herhangi bir mekanizma keşfetmedik."

Los Angeles California Üniversitesi'nde kimya ve biyomoleküler mühendislik profesörü olan Yuzhang Li ise, doğal olarak oluşan kayaların tipik olarak hem pozitif hem de negatif elektrotlar gibi, pillerin gerekli tüm bileşenlerinden yoksun olduğunu söylemiş. Li, "Bu videoda keşfedilen yeni bir fizik olduğunu sanmıyorum, bu taşın tek başına bir tür voltaj ürettiğinden şüpheliyim." ifadelerini kullanmış.

Bunun yanında Wisconsin-Oshkosh Üniversitesi'nde jeoloji öğretim görevlisi olan Benjamin Hallett ise, videoda kayayı tutan kişinin aynı zamanda bir pil de tutuyor olabileceğini tahmin etmiş. Uzmanlar ayrıca videoda görülen taşın, elektriği iletebilen ancak depolayamayan yaygın bir mineral olan pirit olma ihtimali yüksek bir kayayı gösterdiğini de öne sürmüş. Pirit minerali fiziksel olarak bu videoda paylaşılan taşa oldukça benziyor.

Bir Twitter hesabı tarafından paylaşılan videonun Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde elektrik yüklü taşların keşfedildiğini gösterdiği iddia edilmişti. Bazı iddialar taşın adının ‘vibranium’ olduğunu öne sürüyor. Vibranium, Marvel Comics’in birçok evreninde yer alan bir bilim-kurgu öğesi ve gerçek değil. Uzman jeologlar, hiçbir kayanın elektriği depolayıp bir pil gibi davranamayacağı konusunda hemfikir. Jeologlar, bu videonun manipüle edildiğini ve görüntülerdeki taşın muhtemelen elektriği iletebilen fakat depolayamayan ‘pirit’ isimli mineral olabileceğini düşünüyor.