Ehliyet Yaş Sınırının Düşürüldüğü İddiası Doğru mu?

Bir süredir bazı haber siteleri ve sosyal medya platformları üzerinden yayılan bir bilgiye göre, yapılan son düzenlemelerle M, A1 ve B1 sınıfı ehliyetler için yaş sınırı 16’ya, D sınıfı ehliyet için ise 24’e düşürülmüş. Bu haber “Ehliyette yaş sınırı düşürüldü. Artık 18 yaşında olmaya gerek yok” şeklinde sansasyonel bir üslupla verilse de içerik incelendiğinde ilgili değişikliklerin yalnızca belirli ehliyet türleri için geçerli olduğu görülüyor. Bu tür yanıltıcı başlıklar, paylaşımların sosyal medyada yüksek etkileşim almasına yol açıyor. 

Konuyla ilgili haberlerin detaylarına göre ise Türkiye’de ehliyet almak için gereken yaş sınırları, 9 Aralık 2024 tarihinde yayımlanan yönetmelik değşikliği ile yeniden düzenlenmiş ve bu düzenleme yalnızca bazı ehliyet sınıfları için uygulanmış. Yani araba ehliyeti olarak bilinen B sınıfı sürücü belgesi için yaş sınırında herhangi bir değişiklik yapılmamış, bu tür için yaş sınırı 18 olarak kalmış. Ancak haberlerin başlıkları okunduğunda yaş sınırı değşikliğinin araba ehliyetlerinde yapıldığı zannediliyor. Keza gönderilerin yüksek etkileşimlere ulaşmasının nedeni de bu.

Sürücü belgelerinde yaş sınırı değşikliği yapılıp yapılmadığını anlamak için bazı kaynakları kontrol etmekte fayda var. Öncelikle ehliyet türlerindeki yaş sınırlamaları ile ilgili düzenlemeler Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yer alır. mevzuat.org üzerinden ilgili yönetmeliklerin en güncel versiyonlarına ulaşmak mümkün. Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin sürücü belgesi yaş sınırları ile ilgili düzenlemesi aşağıdaki gibi verilmiş:

Yönetmeliğin 76. maddesinde açıkça görüldüğü gibi M, A1 ve B1 sınıfı ehliyetler için yaş sınırı 16 ve D sınıfı ehliyet için ise 24’tür. Ancak Madde 76’nın yanında ilgili maddede yapılan en son değişikliğin 17 Nisan 2015 tarihinde yapıldığı belirtilmiş. 17 Nisan 2015 tarihli ve 29329 sayılı Resmi Gazete incelendiğinde bu maddenin bu şekilde yer aldığı görülüyor.

İddia yer alan tarihte herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığını kontrol etmek için ise hem 9 Aralık tarihli değişikliklere hem de anahtar kelime araması ile çıkan sonuçlara bakıldığında iddia edilen yönetmelik değişikliği bulunamıyor.

Sonuç olarak yönetmelikte, iddiada yer aldığı gibi M, A1 ve B1 sınıfı ehliyetler için yaş sınırı 16 iken D sınıfı ehliyet için yaş sınırı 24. Ancak yaş sınırları ile ilgili 9 Aralık 2024 tarihli herhangi bir düzenleme yok. Bu konudaki son değişiklik 17 Nisan 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış. 

O halde bu haber neden yaygınlık kazandı? Haber sitelerinin SEO (Search Engine Optimization; Arama Motoru Optimizasyonu) çalışması ile haber yazması, haberlerin arama motorlarında üst sıralarda yer alması için belirli anahtar kelimeler ve algoritma dostu içerik stratejileri kullanarak yazılmasıdır. Bu, haberin niteliğinden çok görünürlüğünü ön plana çıkarır. Tık tuzağı (clickbait) ise kullanıcıların dikkatini çekmek ve tıklama sayısını artırmak için yanıltıcı veya abartılı başlıklar kullanılmasıdır. Bu tür başlıklar genellikle haberin içeriğiyle tam örtüşmez, okuyucuyu yanlış yönlendirebilir. İki yaklaşım da dijital dünyada trafik çekmeyi hedeflerken genelde içerik kalitesinden ödün verilmesine yol açar. Ehliyetlerdeki yaş sınırı haberi de muhtemelen bazı haber siteleri tarafından bu minvalde hazırlanmış bir haber. Keza ilgili haberin daha ziyade adı duyulmamış, küçük veya yerel haber sitelerinde yer aldığı görülüyor.