Tarımsal Hasıla Miktarımız Ne Durumda?

AK Parti Ekonomi İşleri Başkanlığınca “AK Parti Dönemi Tarım ve Hayvancılık” bülteni yayınlandı. Bültende AK Parti iktidarı dönemindeki tarım hedefleri ve gerçekleşen faaliyetler üzerine değerlendirmeler yer alıyor. Ekonomiden Sorumlu Başkan Yardımcısı Cevdet Yılmaz da bültene ilişkin hazırladığı sunumda tarım ve hayvancılıkta 2002’de 36,9 milyar TL olan tarımsal hasılayı 2017 yılında 188,7 milyar TL’ye ulaştırarak Türkiye'yi tarımsal alanda Avrupa’da 4. sıradan 1. sıraya yükselttiklerini ve Avrupa’nın en büyük tarım ülkesi konumuna getirdikleri iddiasında bulundu.

Tarımın büyüklüğü için belirli bir dönemdeki tarımsal GSYH’nin yani tarım sektörü içinde üretilen mal ve hizmetlerin parasal birimdeki karşılığının dikkate alınması gerekiyor. Tarımsal hasılanın hesaplanmasında da cari ve sabit fiyatlarla olmak üzere iki yöntem bulunuyor. Cari fiyatlar, enflasyonun etkisini gözetmeden mal ve hizmetlerin güncel değerleri üzerinden bir hesaplama sunarken, sabit fiyatlar ile hesaplanan tarımsal hasılada baz olarak kabul edilen bir yıla endeksli olarak enflasyondan arındırılmış reel değişimler gözlenebiliyor.

Tarımın GSYH İçindeki Payı Azalıyor

Cari fiyatlarla tarımdan elde edilen gelir, 2002’den bu yana iddia edildiği gibi 36,9 milyar liradan 188,6 milyara kadar yükselmiş. Ancak Türkiye’deki tarımsal girdilerin büyük oranda ithalata bağlı olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda tutarlı bir değerlendirme açısından tarımsal GSYH’nin yıllar içerisinde dolar cinsinden seyrinin de incelenmesi gerekiyor. Dolar cinsinden bakıldığında tarımsal üretimden elde edilen hasılanın düşüş gösterdiği, hatta geçtiğimiz yıla ilişkin yıllık hasılanın 2009 seviyesine kadar gerilediği görülüyor. Aynı zamanda tarımın toplam GSYH içerisindeki payında da bir düşüş söz konusu. Örneğin 2010 yılında tarımın toplam GSYH içerisinde %9’luk bir payı bulunurken, geçtiğimiz yıl bu oran sadece %6,1 olmuş.

TÜİK, reel GSYH’yi hesaplarken 1998’i baz yıl alarak kullandığı sabit fiyat hesaplamasını artık 2009’u baz yıl alarak “zincirlenmiş hacim endeksi” ismiyle yapıyor. Zincirlenmiş hacim endeksleriyle GSYH, sabit fiyatlarla hesaplamaya benzer şekilde üretimdeki değişimin daha sağlıklı ölçülebilmesi için enflasyon etkisinin hesaba katılmasıyla yapılıyor. Sabit fiyatlarla tarım, ormancılık ve balıkçılığın yıllık hasılalarını derlediğimizde tarımdan elde edilen gelirde gerçekleşen değişimin cari fiyatlarla hesaplanan sayıların gösterdiğinden çok daha düşük olduğu da anlaşılabiliyor.

Türkiye Tarımsal Hasıla Açısından Küresel Olarak Ne Durumda?

Dünya Bankası’nın ülkelerin yıllık olarak tarım, ormancılık ve balıkçılık faaliyetlerinden elde ettiği gelirleri dolar biriminden derlediği tabloya göre, Türkiye, 2017 yılında cari fiyatlarla dünyada en fazla katma değer elde eden 8. ülke olmuş. İddiada Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkeleri içerisindeki sıralamasına değinildiği için, Avrupa ülkeleri arasında cari fiyatlarla bir sıralama yaptığımızda da Türkiye’nin geçtiğimiz yıl iddiadakiyle örtüşen nitelikte 1. sırada yer aldığı görülüyor. 2001 yılı verilerine göre de Türkiye, dünya ülkeleri içerisinde tarımda yıllık hasılası en yüksek 11. ve Avrupa içerisinde Fransa ve İtalya’dan sonra 3. ülke olarak sıralanmış.

Bu bulgular neticesinde Türkiye’nin AK Parti iktidarı döneminde tarımsal hasılasını hem nominal hem de reel olarak arttırdığı bir gerçek. Ancak enflasyonu hesaba katarak yapılan reel hesaplamada 15 yılda artışın %30,6 olduğu görülüyor. Aynı şekilde dolar bazlı tarımsal hasılamız da artmak bir yana, geriliyor.