Eris Varyantı Ne Kadar Tehlikeli?

COVID-19, ilk olarak Aralık 2019'da Çin'in Wuhan şehrinde tespit edilen ve kısa sürede dünya geneline yayılan bir pandemi olarak tarihe geçti. Virüsün bulaşıcılığı ve yayılma hızı, birçok ülkenin sağlık sistemlerini zorladı ve büyük bir insan kaybına neden oldu. Salgının ilerleyen dönemlerinde, bilim insanları aşılar geliştirmeye, tedavi yöntemlerini iyileştirmeye ve salgını kontrol altına almak için çeşitli önlemler almaya odaklandılar. COVID-19, dünya çapında sağlık, sosyal, ekonomik ve kültürel etkilere sahip olan ve tıp ve bilim dünyasını bir araya getiren olağanüstü bir pandemi olarak tarih sayfalarına yazıldı. 

Pandeminin ilk iki yılında SARS-CoV-2 virüsünün farklı mutasyonları haber başlıklarından hiç eksik olmadı. Mutasyon virüsün genetik materyallerinin yapısında meydana gelen kalıcı değişiklikleri niteler. Virüsün yayılma alanı arttıkça mutasyonlar çoğalır ve çevre şartlarına uyum sağlayanlar öne çıkar. Zaman geçtikçe ise haberler mutasyonlardan değil varyantlardan bahsetmeye başladı. Virüsün bir ya da birkaç mutasyon sonucu değişmiş haline “varyant” adı veriliyor. Virüsün geçirdiği bazı mutasyonlar yayılma ve ciddi hastalığa yol açma yetkinliğini önemli ölçüde etkileyebiliyor. 

SARS-CoV-2 virüsünden daha fazla yayılma yetkinliğine sahip ilk önemli varyant Aralık 2020’de isimlendirilen Alpha varyantıydı. Bu varyantı Beta, Gamma ve Delta varyantları izledi. Bu varyantlarda virüsün yayılım kapasitesi önemli ölçüde artarken Delta varyantı hastalığın daha ciddi ve ölümcül geçmesine de neden oluyordu. Kasım 2021’de tespit edilen Omicron varyantı ise şu an dolaşımdaki en baskın virüs varyantı. Omicron varyantından mutasyon sonucu oluşan Eris varyantı ise son zamanlarda gündemin önemli maddelerinden. 15 Eylül itibarıyla Eris ABD’de her dört COVID-19 vakasından birinden sorumlu ve yeni tespit edilen bir varyant için bu hızlı bir yayılma becerisini işaret ediyor.  

Dünya Sağlık Örgütü 9 Ağustos 2023 tarihinde Eris’ye yönelik yayınladığı raporda, yeni varyantın statüsünü “gözlem altındaki varyant”tan “izlenmesi gereken varyant” olarak değiştirmişti. Öte yandan, DSÖ mevcut kanıtlara dayanarak Eris’in oluşturduğu halk sağlığı riskinin küresel ölçüde düşük olarak değerlendirildiğini riskin dolaşımdaki diğer varyantlarla aynı düzeyde göründüğünü belirtti. 

Yapılan gözlemler ve araştırmalara göre Eris varyantı diğer varyantlardan farklı bir semptoma sahip değil. Varyant ateş, öksürük, tat ve koku kaybı, boğaz ağrısı ve vücut ağrısı gibi bilinen COVID-19 semptomları içeriyor. Fakat 65 yaş ve üzeri insanlar ya da bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerin diğer varyantlarda olduğu gibi risk altında olduğu uzmanlar tarafından vurgulanıyor. 

Omicron varyantının alt soyundan gelmesi sebebiyle daha önceki varyantlar gibi aşıların oluşturduğu antikorlardan kaçmasına yardımcı olan mutasyona sahip. BioNTech alt varyantlara karşı etkili olacak aşıyı onaya bağlı olarak eylül ayında teslim etmeyi planladıklarını açıkladı. Moderna ise geliştirmekte oldukları aşının Eris ve Fornax varyantlarına karşı etkili olduğunu duyurdu. 

Yale Üniversitesi’nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Scott Roberts, güçlendirilmiş aşıların muhtemelen son aşı olmayacağını her yıl virüslerin bir miktar mutasyona uğrayacağını ifade ediyor. Dr. Roberts, güçlendirilmiş aşıların yeterli koruma sağlayacağını düşündüğünü belirtirken 65 yaş ve üzeri ve bağışıklığı zayıf olan vatandaşların COVID-19’u daha ağır geçirmesini engellemek için önemler alınabileceğini belirtiyor. 

Dünya Sağlık Örgütü, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore, Japonya, Çin, Kanada, Avustralya, Singapur, Britanya, Fransa, Portekiz, ve İspanya’nın içinde bulunduğu 51 ülkede Eris varyantının görüldüğünü duyurmuştu. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’dan Eris varyantıyla ilgili ilk açıklama 15 Eylül 2023 tarihinde geldi. Eris varyantının Türkiye’de dokuz kişide görüldüğünü açıklayan Koca, mevcut önlemlerle günlük hayata devam edileceğini vurguladı. Bakan Koca 27 Eylül’de X platformu üzerinden paylaştığı gönderide ise Eris varyantı nedeniyle hastanede yatan hasta sayısının düşük olduğunu ve ek tedbir gerekmediğini açıkladı.