Katkıda Bulunanlar:
Resul Kunt
Resul Kunt
Yazar: Simge Akkaş
Türkiye’de uzun bir süredir Schengen vize başvurularından alınan ret olanları gündemin üst sıralarında yer alıyor. Vize başvuru sürelerinin yoğunluk sebep gösterilerek birkaç aya varan sürelerde sonuçlanabilmesi, ücretler ve alınan yüksek ret oranları Türkiye pasaportunun değerine dair önemli tartışma konularından. Geçtiğimiz yıl boyu tartışılmaya devam eden konu, son olarak 2023 istatistiklerine göre Türkiye’den yapılan Schengen vizesi başvurularında %50 üzerinde ret alındığı iddialarıyla gündeme geldi.
Schengen vizesine dair istatistikler, Avrupa Komisyonu tarafından her yıl kamuoyu ile paylaşılıyor. 2024 istatistikleri henüz yayımlanmış değil, bu sebeple vize konusundaki güncel şikayetlere dair net bir çıkarım yapılamıyor. Yine de istatistikler, Türkiye’den Schengen vizesi alabilmenin 2017’den bu yana zorlaştığını gösteriyor.
Schengen Vizesi Nedir?
Schengen bölgesi Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Hırvatistan, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Yunanistan, İsviçre, İzlanda, Norveç ve Lichtenstein’dan oluşuyor. Bu ülkelerin sınırları dahilinde anapara, insanlar, mal ve hizmetlerin serbest ve kısıtlamasız dolaşımı için vize serbestliği anlamına gelen Avrupa’nın bu bölgesinin kuruluşu, Schengen Anlaşması’na dayanıyor.
Schengen bölgesine, Schengen vizesi ile girilebiliyor ve bu vize sayesinde bölgede olan dünya ülkelerinin tüm vatandaşları, ülke sınırları arasında kontrol olmadan geçiş yapabiliyor. 

Schengen Başvurularının Ret Oranı Dünya Genelinde Artış Trendinde

Türkiye’nin aldığı ret oranlarının yükselişte olması, bir süredir bürokrasinin de gündeminde. Konuya dair 2022 sonlarında Schengen ülkeleri Dışişleri Bakanlığı’na davet edilmiş, sorunun çözümü için harekete geçildiği belirtilmişti. AB sözcüsü Anitta Hepper ise, Türkiye’deki AB ülkeleri konsolosluklarının dünyada en yüksek vize başvurusu alan konsolosluklar arasında ilk 3’te yer aldığını, ret oranlarındaki yükselişin Türkiye’ye özgü değil, dünyada gözlemlenen bir eğilim olduğunu duyurmuştu.
İstatistikler Hepper’ın ifadelerinin bir kısmını doğruluyor. 2017’de tüm dünyada Schengen vize başvurularında alınan ret oranı ortalaması %8,2 iken 2022 verilerinde bu oran %17,9’a ulaşmış durumdaydı. 2023 verilerinde vize reddi ortalaması 2022'ye göre gerilese de %16 ile artış trendini koruduğu söylenebilir. 
Türkiye, son üç yıldır en çok Schengen vizesi başvurusu yapan ülkeler arasında ilk beşte yer almış. Türkiye ile birlikte seçili ülkelerde ve tüm ülkelerde Schengen ret oranı ortalamasının birlikte görünümü şöyle:
Show more

2023’te Türkiye’den Yapılan Schengen Başvurularının %16’sı Reddedildi

2022 istatistiklerine göre, Türkiye’den yapılan Schengen başvurularında alınan ret oranı, son 5 yılda 2 katına ulaşırken bir yandan yapılan başvurular da son 5 yıl içinde önemli ölçüde artmış. 2017’de Türkiye’den yapılan Schengen vizesi başvurularından %6,5’i reddedilirken, 2022’de bu oran %15,7’ye yükselmiş. 2023 yılı istatistiklerinde de artış trendinin devam ettiği gözlemleniyor. 2023'de Türkiye'den yapılan başvurularda alınan red oranı %16,1'e ulaşmış durumda.
Son üç yıldır en çok Schengen vizesi başvurusunda bulunan ilk 5 ülke arasında yer alan Türkiye’nin ret oranının, uzun bir süredir en sık başvuru yapan ülke olan ve güncel olarak ambargo uygulanan Rusya’nın aldığı ret oranından fazla olması dikkat çekiyor.
Show more

Bahsedilen beş yıl içinde Türkiye’den vize başvurularının ret oranının Schengen ülkelerinin tümünde yükseldiği görülüyor. Ret oranının en çok yükseldiği ülke %4,7’den %42,5’e tırmanan bir oranla Estonya olurken, İspanya %4,5’tan %6,2’ye ulaşan ret oranıyla rakamların en az değiştiği ülke olmuş.
Konsolosluk ve elçiliklerin verilerinin de derlendiği istatistiklerde dikkat çekici bir sonuç daha mevcut. Göstergeler Ankara’dan yapılan başvuruların ret alma oranlarının İstanbul ve İzmir’den yapılan başvurulara kıyasla daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Türkiye, Pasaport Endeksi’nde de Zayıf Bir Konumda

Londra merkezli bir yatırım ve vatandaşlık danışmanlığı şirketi olan Henley & Partners tarafından 18 yıllık bir veriden beslenerek yayımlanan Henley Pasaport Endeksi, hangi ülke pasaportunun ne kadar güçlü olduğuna dair bir referans noktası oluşturuyor. 
Bir ülke pasaportunun tabi olduğu vize prosedürleri baz alınarak oluşturulan endeks, bir vatandaşın ne kadar çok seyahat noktasına vizesiz ya da kolay vize prosedürleri ile seyahat edebildiğine odaklanıyor. 
Endeksin 2024 yılında yayımlanan son raporuna göre, dünyadaki en güçlü pasaport 195 vize serbestisi puanıyla Singapur pasaportu olurken, en zayıf pasaport da 26 puanla Afganistan pasaportu. Türkiye ise bu endekste 116 puan ile 199 ülke arasında 46. sırada yer alıyor. Türkiye’nin endeksteki yerinin ele alınan son 5 yılda  50'li sıralar arasında konumlandığı, ancak 2014'ten bu yana ilk defa 2024'te 40'lı sıralara yeniden yükseldiği gözlemleniyor.