Tarımsal Destek Yıllardır Kanunda Belirtilen Miktarın Altında
Genel EkonomiTarım & Gıda
İlk yayın :
14 Haziran 2022
Türkiye’de tarımsal destek ödemelerinin GSYH’nin %1’inden daha az olamayacağına dair 2006 tarihli kanun hiç uygulanmamış. Yanı sıra, 15 yıldır kanunun öngördüğünden düşük miktarda planlanan tarım destekleri, yalnızca 5 kez bu eksik hedeflere ulaşabilmiş.
Türkiye, yirmi yıl uzak kalmayı başardığı yüksek enflasyon ile 2021’in son aylarından bu yana tekrar karşı karşıya. İki büyük buğday tedarikçisi Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan savaşın var olan tedarik sorunlarını tetiklemesi üzerine, gıda fiyatlarında önlenemeyen ve sürekli hale gelen artışlar, tarım politikalarını en önemli tartışma konularından biri haline getiriyor.
Her kalemde artan fiyatlar karşısında çiftçinin durumu ve tarım için ayrılan devlet destekleri, tartışmaların taşıyıcı göstergeleri oluyor.
Tarım Kanunu: Tarımsal Destekler GSYH’nin %1’inden Az Olamaz
Türkiye, 2006’da yürürlüğe giren bir Tarım Kanunu’na sahip. Bu kanunun en önemli maddelerinden biri Türkiye’nin tarımsal desteğe ayırması gereken bütçeyi belirleyen 21. madde. Bu maddede desteğin gayrisafi milli hasılanın %1’inden az olamayacağı açıklanıyor:
Tarımsal destekleme programlarının finansmanı, bütçe kaynaklarından ve dış kaynaklardan sağlanır. Bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi millî hasılanın yüzde birinden az olamaz.
Tarım Destekleri GSYH’nin %1’ine Hiç Ulaşmadı
Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın her yıl yayımladığı Bütçe Raporları, Tarım Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 2006'dan bu yana, tarımsal desteğe ayrılan bütçenin GSYH’nin ortalama olarak %0,5’i kadar gerçekleştiğini gösteriyor. Hedefe ulaşmaya yaklaştığı söylenebilecek tek yıl, %0,83 ile 2007 bütçesi olurken yıllar içinde tarımsal destek için ayrılan bütçe oranının GSYH’nin %0,4’üne kadar gerilediği görülmekte.
Veriler göz önüne alındığında Tarım Kanunu'nun yürürlüğe girdi 2006 yılından bu yana verilen eksik tarımsal desteklerin görünümü şu şekilde:
Tarımsal Desteklerin Bütçe Payı Azalıyor
Veriler, 2007’den itibaren tarımsal destek ödemelerinin GSYH paylarının düzenli bir şekilde düşük planlandığını gösteriyor. Tarımsal destek ödemelerinin bütçe içindeki paylarının da benzer bir şekilde geçmişe oranla azalmış olduğunu söylemek mümkün.
2006’dan bu yana Türkiye’nin GSYH’si Türk Lirası bazında ve nominal olarak 10 katından fazla yükseldi. 2006’da Türkiye, bütçesinin %2,3’ünü tarımsal destek ödemeleri için ayırmayı planlamışken, 2022’de bu oran %1,4’e kadar geriledi. Benzer bir şekilde, geçtiğimiz yıl tarımsal desteklerin GSYH payı da kanunun öngördüğü %1’lik payın yarısı kadar, %0,5 olarak belirlendi.
Son 7 Yılda Çiftçilerin Harcamaları 5, Tarımsal Destek Ödemeleri 2 Kat Arttı
Çiftçilerin enflasyon yükünden ne kadar etkilendiğini ve harcamalarındaki değişimi görmek için temel göstergelerden biri, tarımsal faaliyetlerde yaşanan mali değişimlerin derlendiği tarımsal girdi fiyat endeksi. 2015 yılı temel alınarak hesaplanan endeks, son altı yılda tarımsal harcamaların 5 kat arttığını gösteriyor.
Artışların gerisindeki en büyük nedenlerden birinin, TL’nin döviz karşısında yaşadığı değer kaybı olduğunu söylemek ve aynı dönemde, çiftçiye destek ödemelerinin yalnızca iki katına ulaştığını görmek mümkün.
Veriler, Tarım Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 2006 yılından bu yana tarımsal destek için GSYH’nin %1’inden az bir ödeme yapılamayacağına dair kanun hiç uygulanmadığını ortaya koyuyor.
Bu süreçte, öngörülen miktarın altında planlanan ödemeler, 15 yılda yalnızca 5 defa hedeflenen miktarı yakalamışTablo, bütçeden tarıma ayrılan desteklerin bu haliyle, çiftçilerin artan üretim maliyetlerini kompanse edebilmekten oldukça uzakta olduğunu gösteriyor.
İLGİNİ ÇEKEBİLİR
Umut Hakkı Nedir?
Küresel Terörizm Endeksinde Türkiye’nin Yeri
Ötüken Belediyesi’nin Devlet Bahçeli Caddesi’nin İsmini Ümit Özdağ Caddesi Olarak Değiştirdiği İddiası Doğru mu?
Fotoğraf GDO'lu Mısır ile Beslenmiş Bir Sıçanı mı Gösteriyor?
Fotoğraf Hizbullah Tarafından Öldürülen Bir Çocuğu mu Gösteriyor?
Dünya’nın İklim Güvenliği Alarm Veriyor
Avrupa’da Temel İhtiyaçları Sınırlayacak Dijital Kimlik Uygulaması mı Başlıyor?
İstanbul'un Vazgeçemediği Köpekleri: Osmanlı'dan Günümüze Sokak Köpekleri Düzenlemeleri
Video Kamala Harris’in Dünya Nüfusunun Azaltılmasının Gerekli Olduğunu Söylediğini mi Gösteriyor?
Marka ve Şirket Bilgilerinin Takibi: Fact-Checking 101