Tüketici Güven Endeksi ve Tüketici Eğilimleri

Tüketici Güven Endeksi (TGE) her ay TÜİK ve Merkez Bankası tarafından, tüketicinin ülke ekonomisi hakkındaki genel eğilimlerini ve değerlendirmelerini ölçmek amacıyla hazırlanan bir endeks. Genellikle yüksek güven endeksi olan ekonomilerde büyüme eğilimi göze çarparken, düşük güven endeksinde tüketicilerin genel ekonomik gidişattan huzursuz olduğu ve bu sebeple tüketimden kaçınacağı düşünülür. Tüketimden kaçınmanın beraberinde tasarruf etme eğilimi yaratacağı da beklentiler içindedir. Söz konusu endeksin aralığı 0 – 200’dür. Eğer güven endeksi 100’den büyükse bu tüketicilerin ekonomi konusunda iyimser olduklarını, 100’den küçükse de kötümser olduklarını gösterir. Biz de Ağustos ayında yayınlanan endeks verileri üzerinden tüketicilerin Türkiye ekonomisine bakışlarını değerlendireceğiz.

Tüketici Güven Endeksi oluşturulurken birden fazla değişkene bakılıyor. Bunların arasında tüketicilerin kişisel maddi durumları (geçmiş performans ve gelecek beklentisi), tüketicilerin ekonominin genel durumu ile ilgili görüşleri (ve beklentileri), tasarruf etme durumları (ve beklentileri) gibi değişkenler bulunuyor. Bunların yanı sıra otomobil ve/veya konut satın alma, maaş ve tüketici fiyatlarına ilişkin beklentiler de değişkenler arasında. Tüm bu farklı değişkenlerin ayrı ayrı endeks değerleri belirlendikten sonra, ortalamaları alınarak tüketici güven endeksi oluşturuluyor. Bu şekilde oluşan Tüketici Güven Endeksi Ağustos 2016’da 74,4 olmuş. Temmuz ayındaki endeks değeri ise 67,03 idi.

Örneğin Türkiye’de 2016 Ağustos ayında hanelerin önümüzdeki sene için maddi durum beklentileri 94,2 puan olmuş. 2015’in Ağustos’unda söz konusu değer 86,2 olarak belirlenmiş. Temmuz 2016’da ise aynı bileşenin değeri 88,4 olmuş; endeks değeri yaklaşık 6 puan artmış. Bu yükseliş, hanelerin önümüzdeki sene maddi durumlarının daha iyi olmasını beklediklerini gösteriyor.

Ülkenin genel ekonomik durumuna dair beklentilere bakıldığındaysa; 2016 Ağustos’unda bu değişkenin endeks değeri 101,9 olarak görünüyor. Bu değer geçtiğimiz senenin Ağustos’undan hayli yüksek; 2015 Ağustos’unda aynı bileşenin endeks değeri 77,6 puan olmuş. Temmuz 2016’ya bakıldığındaysa, ülkenin ekonomik durumuna dair beklentiler endekste 89,8 puan almış görünüyor.

Bu iki değeri birlikte düşündüğümüzde, 2016 Ağustos’unda tüketicilerin genel ekonomik duruma dair beklentilerinin iyimserleştiğini, hanelerinin maddi durumlarına dair beklentilerinin de geçen seneye göre daha az kötümser olduğunu görüyoruz. Bu noktada eklenebilecek bir diğer değişken ise hanelerin an itibariyle içlerinde bulundukları maddi duruma ilişkin görüşleri. Tüketiciler 2016 Ağustos’unda içinde bulundukları mali durumu nispeten kötümser olarak görmüşler (endeks puanı 78) ancak bu değer geçtiğimiz ay 76,3 olmuş.

Bir diğer bileşen ise tasarruflara dair. Ağustos 2016’da önümüzdeki yıl boyunca tasarruf etme ihtimalinin endeks değeri 24,6, Temmuz’da bu puan 21,6 idi. Yani nispi bir iyimserlik mevcut. Nitekim mevcut durumun tasarruf etmeye uygun olduğu algısı da yükselişte: Temmuz’da 61 olan endeks değeri Ağustos’ta 68,1 oldu.

Ücretlere dair beklentilerde de iyimserleşme söz konusu. Temmuz 2016’dan Ağustos 2016’ya gelindiğinde 4,5 puanlık bir artış söz konusu.

Otomobil ve/veya konut satın alma ihtimali ile ilgili beklentiler ise endeks içindeki en düşük puanlara sahipler. Ağustos ayında bir önceki aya göre her iki değişken için de artış söz konusu olsa da, endeks değerleri hala çok düşük. Ağustos 2016’da otomobil satın alma ihtimali için oluşan değer 13,8, konut alma ihtimaline dair değer ise 10.

Sonuç olarak yukarıda aktardığımız kalemler ve burada alıntılamadığımız diğer bileşenlerle beraber oluşan Tüketici Güven Endeksi’nin 2016 yılındaki değişimini aşağıdaki grafikte görebilirsiniz.

TÜİK Tüketici Güven Endeksi Ağustos 2016