Türkiye'de Suriyeli Sığınmacılar

Her yıl haziran ayının 20’si Dünya Mülteciler Günü olarak kutlanıyor. 20 Haziran, dünyadaki mültecilerin durumunu ve yaşadıkları problemleri görünür kılmak ve bu konuda toplumda bir bilinç oluşturmak için önem arz ediyor. 3,6 milyon kayıtlı Suriyeli sığınmacıya ev sahipliği yapan Türkiye, dünyada en çok sığınmacının bulunduğu ülke. Bu nedenle biz de Türkiye’de yaşayan Suriyeli sığınmacılarla ilgili bilgileri derledik.

Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü’nün resmi web sitesinden ulaşabildiğimiz güncel verilere göre, dünya çapında yaklaşık 5 milyon 635 bin kayıtlı Suriyeli göçmen bulunuyor. İçişleri Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre ise bahsi geçen Suriyeli göçmenlerin yaklaşık 3 milyon 614 bini Türkiye’de yaşıyor. Türkiye, sahip olduğu Suriyeli sığınmacı sayısı ile dünya üzerinde en fazla sığınmacı ağırlayan ülke konumunda. Suriyeli sığınmacıları ağırlayan ülkeler sıralamasında Türkiye’nin ardından sırasıyla Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır geliyor.

Türkiye, 1951 tarihli Birleşmiş Milletler Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi’ne taraf ülkelerden biri. Ancak sözleşme kapsamında Türkiye’nin koyduğu bir coğrafi sınırlama şerhi mevcut. Bu coğrafi kısıtlamaya göre Türkiye, sadece Avrupa’dan gelenlere mülteci statüsü verirken Avrupa ülkeleri dışından gelen ve sığınma talep eden kişilere "geçici sığınma" imkânı tanıyor. Daha açık bir ifadeyle Suriyeli göçmenler konusunda açık kapı politikası izleyen Türkiye, Suriyeli sığınmacılara "mülteci” statüsü vermiyor ancak özel bir “misafir” statüsü vererek “geçici koruma” sağlıyor.

İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı güncel verilere göre, Türkiye’de bulunan Suriyeli sığınmacılardan yalnızca 109 bin 262’si Geçici Barınma Merkezleri olarak adlandırılan kamplarda kalıyor. Geri kalan 3 milyon 613 bin 644 sığınmacı ise Geçici Barınma Merkezleri dışında yaşıyor. Bir başka deyişle Suriyeli sığınmacıların yalnızca %3’ü kamplarda barınıyor.

Türkiye’de bulunan Suriyeli sığınmacıların 1 milyon 956 bin 459’u erkeklerden, 1 milyon 657 bin 185’i ise kadınlardan oluşuyor. Bunun yanı sıra, Türkiye geneline baktığımızda geçici koruma kapsamındaki Suriyeli sayısının Türkiye nüfusuna oranı %4,4 olarak karşımıza çıkıyor.

Tabloda da görebileceğimiz üzere, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların yüzde 46,2’si 0-18 yaş aralığında bulunuyor. Bununla birlikte, genç nüfus olarak nitelenen 15-24 yaş aralığında ise 815 bin 721 Suriyeli Türkiye’de yaşıyor.

Öte yandan Türkiye’de bulunan Suriyeli sayısını il bazında incelediğimizde, İstanbul sahip olduğu Suriyeli sığınmacı sayısı ile birinci sırada karşımıza çıkıyor. İçişleri Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, İstanbul’da 546 bin 296 Suriyeli yaşıyor. Sığınmacı sayısı sıralamasında İstanbul’u takip eden iller sırasıyla Gaziantep, Şanlıurfa, Hatay, Adana, Mersin, Bursa, İzmir, Kilis ve Konya.

Suriyelilerin yerli nüfusa oranla en yoğun yaşadığı il %80,61 ile Kilis. Kilis’i %26,56 ile Hatay, %21,58 ile Gaziantep ve %21,37 ile Şanlıurfa izliyor.

Türkiye’nin hem siyasi hem toplumsal hayatında önemli bir yeri olan Suriyeli sığınmacılar ile ilgili açıklamalar sık sık gündeme geliyor. Ancak bu açıklamalardaki iddiaları teyit edebileceğimiz bir kaynak ne yazık ki mevcut değil. İddia konusu istatistikler, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nce yayınlanmamış ve doğrulanmamış olsa da Mülteciler Derneği’nin resmi web sitesinde de bulunduğundan bu istatistikleri de derledik.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 2019’un Şubat ayında gerçekleşen Budapeşte Süreci 6. Bakanlar Konferansı’nda yaptığı açıklamada, Türkiye’de Kasım 2018 itibariyle son 8 yılda doğan bebek sayısının 405 bin 521’e ulaştığını öne sürdü.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 2019’un Ocak ayında Mardin'de düzenlenen "Seçim Bölge Güvenlik Toplantısı’nda, bugüne kadar 79 bin 820 Suriyeliye Türk vatandaşlığı verildiğini dile getirdi. Bakan Soylu, Türk vatandaşlığına hak kazanmış Suriyelilerden 53 bin 99’unun seçimlerde oy kullanabileceğini öne sürdü.

Geçtiğimiz mayıs ayında Suriyelilere ilişkin açıklamalarda bulunan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, ülkesine dönen Suriyeli sayısının 329 bine ulaştığını iddia etti.

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan; CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun hazırladığı yazılı soru önergesine verdiği cevapta, 31 Mart 2019 tarihi itibariyle Türkiye’de geçerli çalışma izni bulunan Suriyeli sayısının 31 bin 185 olduğunu dile getirdi. Bununla birlikte Bakan Pekcan, 26 Şubat 2019 tarihi itibariyle en az bir ortağı Suriye uyruklu olan şirket sayısının 15 bin 159 olduğunu söyledi.