Türkiye'nin Cezaevi İstatistikleri

Bu bültende Türkiye’de ceza ve infaz kurumlarında hükümlü ve tutuklu olan toplam nüfusu, cezaevindeki erkek ve kadınların yıllara göre değişen oranlarını, 2020 yılında Türkiye’de hüküm giyenlerin eğitim durumlarını, işledikleri suçları ve ceza infaz kurumlarının sayısını Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınlamış olduğu verilere göre inceledik. Ayrıca bu bültende World Prison Brief (WDP)’nin yayınlamış olduğu istatistiklere göre Türkiye’nin cezaevi nüfusu bakımından dünyadaki yerini inceledik.

TÜİK verilerine göre, Türkiye’de ceza infaz kurumlarında yaşayan hükümlü ve tutukluların toplamı 2010 yılından 2013 yılına kadar yaklaşık 24 bin kişilik bir artış gösterdi. 2014’ten 2017 sonuna kadar ise ceza ve infaz kurumlarındaki nüfus yaklaşık 88 bin kişilik bir artış göstererek 200 binin üzerine çıkmış oldu. 2019 yılına gelindiğinde ceza infaz kurumlarında bulunan kişi sayısı 292 bin ile rekor seviyeye ulaştı. 2020 de ise 266 bin 831 kişinin cezaevlerinde bulunduğu kaydedildi.

Hükümlü, bir suçtan suçlu bulunup mahkeme tarafından da hüküm giymiş kimselere denir. Tutuklu ise mahkeme tarafından henüz suç işlediğine hükmedilmemiş olan kişidir. Kısacası, hükümlünün suç işlediği hukuki olarak kesinleşmişken, tutukluların suç işlediği kesinleşmemiştir.

Türkiye’de 2010 yılında cezaevindeki yaklaşık 120 bin kişinin %72,6’sı hükümlü iken %27,4’ü ise tutukluydu. 2015 yılına gelindiğinde ise hükümlü kişi oranı %85,4 iken, tutuklu kişi oranı %14,6 oldu. 2020’de ise cezaevlerindeki hükümlü kişi oranı yaklaşık %84,3, tutuklu oranı ise yaklaşık %15,7 olarak gerçekleşti.

Türkiye’de cezaevlerindeki kişilerin cinsiyetini incelediğimizde; yıllardan beri cezaevlerinde erkek nüfusunun oranının kadın nüfusuna oranla çok daha fazla olduğu gözlemlenmiştir. Erkeklerin nüfusu çok daha fazla olsa da, Türkiye’de 2010 yılından 2020 yılına kadar cezaevi nüfusunun yükselmesiyle beraber kadın nüfus oranı da %3,5’dan %4’e gelerek bir miktar artış göstermiştir.

İşlediği suça göre hükümlü sayısı ve oranını inceleyecek olursak; hüküm giyenler tarafından en çok işlenen suçlar ise %15,7 ile yaralama, %15,2 ile hırsızlık ve %5,9 ile trafik suçları oldu. Ayrıca cezaevinde hüküm giymiş kadın ve erkeklerin işlediği suçlarda da bu üç farklı suç ilk sıralarda yer aldı.

2020 yılında hüküm giymiş suçluların eğitim durumlarına baktığımızda ise; en çok suç işleyenlerin ortaokul mezunu, lise ve dengi meslek yüksek okulu mezunu ve ilkokul mezunu olduğu görülüyor. Ayrıca aynı rapora göre, 2020 yılında yüksek öğretim mezunu hüküm giyen 20 bin 333 kişi olduğu görülüyor.

2020 yılı itibariyle Türkiye’deki ceza ve infaz kurumu sayısı 370 olarak görülmekte.

World Prison Brief (WPB)’nin istatistiklerine göre, hükümlü veya tutuklu olarak cezaevinde en çok nüfusa sahip olan ülke ABD olmuştur. Çin yaklaşık 1 milyon 690 bin kişi ile en çok cezaevi nüfusuna sahip 2. ülke, Brezilya ise yaklaşık 811 bin 700 kişi ile cezaevi nüfusu en fazla 3. ülke olmuştur.

World Prison Brief (WPB)’nin istatistiklerine göre 31 Ağustos 2021 itibariyle Türkiye’de cezaevi popülasyonu (tutuklular dahil) 291 bin 198 kişi olarak belirtilmiştir. Türkiye, bu popülasyon ile dünya sıralamasında 2009 yılında 9. iken 2021 yılında 6. sırada yer almıştır.