Türkiye’nin En Büyük 500 Sanayi Şirketinin Toplam Satış Geliri 168 Milyar Dolar

Türkiye’nin 500 büyük sanayi şirketinin üretimden satış değeri 2020 yılında dolar bazında %6,6’lık düşüşle yaklaşık 168 milyar olarak gerçekleşti. Aynı yıl Apple’ın satış geliri ise 274 milyar dolar oldu. 

Teknoloji şirketi Apple Ağustos 2018’de piyasa değeri 1 trilyon doları geçen ilk şirket olmuştu. Şirketin 3 trilyon dolar barajını aşması ise sadece 38 ay sürdü. Piyasa değeri dikkate alındığında Ocak 2022 itibarıyla Apple; ABD, Çin, Japonya, Almanya ve Birleşik Krallık’tan sonra dünyanın altıncı büyük ekonomik gücünü oluşturuyor. Apple’ın sadece 2021 yılında elde ettiği gelir 365 milyar doları geçiyor. Apple’ın ardından Microsoft, Alphabet ve Amazon da 1 trilyon dolar barajını aşan şirketler oldular. Microsoft’un bu yıl içinde piyasa değerinde 3 trilyon doları aşan ikinci şirket olması bekleniyor. Türkiye’nin 2020 yılındaki GSYH’nın 720 milyar dolar seviyelerinde olduğu bilgisi bu şirketlerin piyasa büyüklüklerini kavrama açısından bir perspektif verebilir. 

Peki Türkiye’nin yerleşik şirketlerinde durum ne? Covid-19 salgını döneminde özellikle uzaktan alışveriş başta olmak üzere sağlık, teknoloji, ev eğlence sistemleri gibi sektörler ciddi büyümeler kaydetmişti. Türkiye’de de 2015 yılından beri faaliyet gösteren ve hızlı sipariş hizmeti sağlayan yerli girişim Getir, Mart 2021’de ulaştığı 2,6 milyar dolarlık piyasa değeriyle 1,8 milyar dolara Zynga’ya satılan yerli oyun şirketi Peak’in ardından Türkiye’nin ikinci unicorn şirketi olmuştu. Salgın döneminde alınan önlemler ise diğer sektörlerde ciddi oranda daralmayı beraberinde getirdi.

Türkiye’de farklı göstergelerde şirket sıralamaları araştırmalarında önde gelen iki kuruluş bulunuyor. İstanbul Sanayi Odası, Türkiye’nin sanayi faaliyet kolunda yer alan en büyük kuruluşlarını "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (İSO 500)" araştırmasıyla her yıl tespit ediyor. Ankete dayalı bir yönteme dayanan araştırmada firmalardan net satışlar, üretimden satışlar, ihracat gibi göstergelerle ilgili bilgiler isteniyor. Bu bilgilerin doğruluğu ise yine firmalardan istenen yılsonu kapanış bilanço ve gelir tabloları ve Kurumlar Vergisi Beyannamesi ile kontrol ediliyor. 1993 yılından bu yana Türkiye’nin en büyük 500 sanayi firması sıralamasına da İstanbul Sanayi Odası’nın sitesinden ulaşmak mümkün. 

ISO 500’ün 2020 sıralamasında ilk sırada yaklaşık 8,3 milyar dolarlık üretimden net satış ile TÜPRAŞ bulunuyor. 1983’te devlete ait olan dört petrol rafinerisinin birleştirilmesiyle çatı şirket olarak kurulan Türk Petrol Rafinerileri A.Ş., 2006’da 4,1 milyar dolara Koç Holding - Shell ortaklığına satılmıştı. 2013’te ise Koç Holding, Shell’in sahip olduğu hisseleri de satın almıştı. Listenin ikinci sırasında ise yine Koç Holding ve ABD merkezli Ford şirketinin eşit hisseye sahip olduğu Ford Otosan var. Üçüncü sırada ise yaklaşık 4,4 milyar dolar üretim satışı ile Oyak - Renault otomobil fabrikaları bulunuyor. Sıralamaya giren 500 şirketin üretimden satış geliri toplamda yaklaşık 168 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşti.

Bir diğer sıralama ise iş dünyasının köklü dergilerinden Fortune’nın Türkiye’de faaliyet gösteren kolu Fortune Türkiye tarafından yayımlanan “Fortune 500” listesi. Türkiye’deki Fortune 500 listesine ISO 500 listesinden farklı olarak sanayi faaliyet kollarında faaliyet gösteren şirketlerin yanında diğer sektörler de dahil edilerek sıralama belirleniyor. 

Fortune 500 sıralamasında 2020’nin en yüksek net satışını açıklayan şirketi Enerji Piyasaları A.Ş. oluşturuyor. İkinci sırada TÜPRAŞ yer alırken üçüncü sırada ise 7,8 milyar dolar net satışla perakende devi BİM bulunuyor. 2014’te en büyük on şirket arasına giren BİM, 2020’de geçen yıla göre üç sıra atlayarak Türkiye’nin en büyük üç şirketi arasına girmişti.