Yerel Seçimlerde El Değiştiren Belediyeler

Türkiye 31 Mart 2024’te yerel yöneticilerini belirlemek üzere sandık başına gitti. Ülke genelinde 206.845 sandık kurulurken, yaklaşın bin seyyar sandık oluşturuldu. Kayıtlı seçmen sayısının 61 milyon 441 bin 882 olduğu seçimde 81 il, 973 ilçe, 390 belde belediye başkanı ve 50 bin 336 muhtar belirlendi. Kesin olmayan sonuçlara göre seçimlerde katılım oranı büyükşehir belediye başkanlığında %78.11, belediye başkanlığı seçiminde %78,7 oldu. Seçimin en dikkat çekici sonucu, ana muhalefet partisi CHP’nin 1997 yılından bu yana ilk kez birinci parti konumuna yükselmesiydi. 

CHP’nin bu yükselişi, pek çok belediyedeki yönetim dengelerini değiştirdi.  2019 yerel seçimlerinde AK Parti 39, CHP 21, MHP 11, HDP ise 8 ilin belediye başkanlığını kazanmıştı. 2024 yerel seçimlerinde ise AK Parti 24, CHP 35, MHP 8, DEM Parti 10, Yeniden Refah 2, İyi Parti 1 ve BBP 1 ilin belediye başkanlığını kazandı. Yerel seçimin sonuçlanması ile 29 ilin büyükşehir belediyesi ve il merkez belediyeleri el değiştirdi. CHP 15, AK Parti 3, MHP 4, DEM Parti 3 ilde yönetimi başka bir partiden devraldı. İYİ Parti 1, BBP 1 ve Yeniden Refah Partisi ise 2 ilde AK Parti yönetimindeki belediyeleri kazandı.

AK Parti yönetimindeki Adıyaman, Afyonkarahisar, Balıkesir, Bursa, Denizli, Giresun, Kırıkkale, Kilis, Uşak ve Zonguldak CHP’ye, Ağrı ve Muş DEM Parti’ye, Gümüşhane ve Tokat AK Parti’nin genel seçim müttefiki olan MHP’ye, Şanlıurfa ve Yozgat Yeniden Refah Partisi’ne, Nevşehir İYİ Parti’ye ve Sivas Büyük Birlik Partisi’ne geçti. 2024 Yerel Seçimlerinin sonuçlanması ile birlikte AK Parti yönetiminde bulunan 18 il el değiştirmiş oldu. 

Milliyetçi Hareket Partisi yönetimindeki Amasya, Bartın, Kastamonu, Kütahya ve Manisa CHP’ye, Bayburt ve Karabük ise AK Parti’ye geçti. 2014 yılında CHP yönetiminde olan Kırklareli’nin mevcut başkanı 2019 seçimlerinde bağımsız aday olarak yeniden seçimi kazanmıştı. Ancak, 2024 yerel seçimlerinde Kırklareli'nin il merkez belediyesi için tekrar aday olan bağımsız başkana karşı MHP kazandı ve yönetimi devraldı. 

Cumhuriyet Halk Partisi yönetimindeki Hatay, 2024 yerel seçimleri ile birlikte AK Parti’nin yönetimine geçti. Adıyaman, Afyonkarahisar, Amasya, Balıkesir, Bartın, Bursa, Denizli, Giresun, Kastamonu, Kırıkkale, Kilis, Kütahya, Manisa, Uşak ve Zonguldak belediyeleri el değiştirerek CHP yönetimine geçti. CHP; İstanbul, İzmir, Adana, Ankara, Antalya, Ardahan, Artvin, Aydın, Bilecik, Bolu, Burdur, Çanakkale, Edirne, Eskişehir, Kırşehir, Mersin, Muğla, Sinop, Tekirdağ ve Yalova’daki mevcut yönetimini korudu. 

DEM Parti yönetimindeki Kars 2024 yerel seçimleri ile birlikte AK Parti’ye geçti. Ağrı, Muş ve Tunceli’de ise DEM Parti belediye yarışının galibi oldu.  DEM Parti; Batman, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Mardin ve Siirt illerindeki mevcut yönetimini korudu. 

Ellerinde herhangi bir il belediyesi yönetimi bulunmayan İYİ Parti, Büyük Birlik Partisi ve Yeniden Refah Partisi, AK Parti’nin yönetimindeki 4 ili kazandı. İYİ Parti Nevşehir’de, Büyük Birlik Partisi Sivas’ta, Yeniden Refah Partisi ise Şanlıurfa ve Yozgat’ta il merkez belediyesinin yönetimine geçti.

Türkiye’de 57 milyon 93 bin seçmenin 48 milyon 339 bini 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde oylarını kullandı. Seçmenlerin %84,67’sinin katılmış olduğu yerel seçimler, toplam 194 bin 678 sandıkta gerçekleşti. Türkiye’de 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde AK Parti ve MHP tarafından oluşturulan Cumhur İttifakı, CHP ve İyi Parti tarafından oluşturulan Millet İttifakı, ittifaklara dahil olmayan HDP ve SP arasında bir yarışa sahne oldu. Bazı il ve ilçelerde ittifaklar farklı adaylarla mücadele etse de özellikle büyükşehirlerde ittifak yapan partiler ortak adaylar ile yarışa katıldı.

Biz de sizler için hem Türkiye genelinde ittifakların ve partilerin aldıkları oyları, partilerce yönetimi değişen il belediyelerini ve 3 büyükşehir özelinde alınan oyları ve değişen ilçe belediyelerini derledik.

YSK tarafından açıklanan ve kesin olmayan sonuçlara göre; Cumhur İttifakı Türkiye genelinde geçerli olan 46 milyon 430 bin oyun %51,6’sını alırken, Millet İttifakı oyların %37,6’sını, HDP %4,2’sini, SP ise %2,7’sini aldı. Bir önceki yerel seçim sonucunda 48 ilin belediye başkanlığını kazanan AK Parti, bu seçimde 39 ili kazanırken, önceki seçimde 14 il belediye başkanlığını kazanan CHP 21 ili, 8 ili kazanan MHP 11 ili, 10 ili kazanan HDP ise yeni dönemde 8 il belediye başkanlığını kazandı.

Kesin olmayan sonuçlara göre, AK Parti tarafından yönetilen 48 il belediyesinin 15’i farklı partilerin yönetimine geçerken, diğer partiler tarafından yönetilen 6 il belediyesi ise yeni dönemde AK Partili başkanları tarafından yönetilecek.

CHP ise AK Parti’den aldığı 8 il belediye yönetiminin dışında MHP’den de 2 il belediye yönetimini devralsa da geçtiğimiz dönemde yönettiği 2 il belediyesi AK Parti’ye geçti. CHP’den bağımsız aday yönetimine geçen Kırklareli ise yerel seçimlerde bağımsız aday tarafından kazanılan tek il oldu.

Ankara’da AK Parti adayı Mehmet Özhaseki ve CHP adayı Mansur Yavaş arasında oldukça çekişmeli bir seçim süreci gerçekleşti. YSK tarafından açıklanan kesin olmayan sonuçlara göre oyların %50,9’unu alan Mansur Yavaş, Ankara’nın yeni belediye başkanı oldu.

Ankara’nın parti değiştiren ilçe belediyelerini incelediğimizde ise Elmadağ ve Gölbaşı ilçe belediyeleri CHP ve MHP yönetimine geçerken Haymana ilçe belediyesi ise DP’den AK Parti yönetimine geçti. Sonuç olarak bünyesinde 25 ilçe bulunduran Ankara’da AK Parti 19 ilçede belediye başkanlık seçimlerini kazandı. CHP ve MHP adayları ise 3’er ilçede belediye başkanlık seçimini kazandılar.

2004 yılından bu yana yapılan 3 yerel seçimde de AK Parti adayı Kadir Topbaş’ın seçildiği İstanbul’da ise 31 Mart yerel seçimlerinde AK Parti adayı Binali Yıldırım ve CHP adayı Ekrem İmamoğlu neredeyse baş başa bir yarış gösterdi. YSK tarafından açıklanan kesin olmayan sonuçlara göre, Binali Yıldırım yaklaşık 4 milyon 147 bin oy ile oyların %48,52’sini aldığı belirtilirken, Ekrem İmamoğlu’nun ise yaklaşık 4 milyon 170 bin oy ile oyların %48,79’unu aldığı belirtildi.

İstanbul’daki 39 ilçeden 24’ünde ilçe seçimlerini kazanan AK Parti adayları olurken, 14 ilçede CHP adayları, 1 ilçede ise MHP adayı seçimleri kazanan taraf oldu. 2014 yerel seçimlerinden bu yana AK Parti adayları tarafından yönetilen Küçükçekmece ve Esenyurt ilçelerini bu yıl CHP adayları kazanırken, 2014 seçimleri sonucunda CHP adayları tarafından yönetilen Silivri ve Çatalca’da ise bu yıl MHP ve AK Parti adayları ilçe seçimlerini kazandı.

Gerek medya gerekse de halk tarafından CHP’nin kalesi olarak bilinen İzmir’de ise kazanan yine CHP oldu. AK Parti adayı Nihat Zeybekci ve CHP adayı Tunç Soyer’in yarıştığı İzmir’de İstanbul ve Ankara’daki gibi birbirine yakın yüzdesel sonuçlar çıkmadı. YSK tarafından açıklanan kesin olmayan sonuçlara göre Soyer, oyların %58,1’ini alırken Zeybekci ise oyların %38,7’sini aldı.

Bünyesinde 30 ilçe bulunduran İzmir’de ise 9 farklı ilçe belediye yönetimi parti değiştirdi. 2014 yılından bu yana AK Parti tarafından yönetilen Menderes, Torbalı, Selçuk, Kemalpaşa ve Ödemiş ilçelerinde ilçe seçimlerini bu yıl CHP adayları kazanırken, önceden CHP tarafından yönetilen Bergama ve Bayındır ilçelerinde bu yıl AK Parti adayları ilçe seçimlerini kazandı.

Bununla birlikte Tire ilçesi yönetimi CHP’den İyi Parti adayına geçerken, Kiraz ilçesi yönetimi de MHP’den AK Parti’ye geçti.