2023 Seçimlerinde Yurt Dışı Oyları

Cumhurbaşkanı ve 28.  Dönem Milletvekili Genel Seçimi yurt içinde 14 Mayıs 2023 Pazar günü yapıldı. Yurt dışında ise yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenler, 27 Nisan – 9 Mayıs tarihleri arasında olmak üzere ülkelerin her biri için belirlenen tarih ve noktalarda oy kullanabildi. Gümrük kapılarında oy verme işlemiyse 27 Nisan 2023 tarihinde başlayıp 14 Mayıs günü Türkiye saatiyle 17.00’de sona erdi.

Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci tura kalmasıyla birlikte yurt dışı seçmenler 20-24 Mayıs tarihleri arasında yine ülkeler için belirlenen tarih ve yerlerde oy kullanabilirken, gümrük kapılarındaki oy verme işlemi 20 Mayıs Cumartesi günü saat 08.00’de başlayacak ve 28 Mayıs Pazar günü Türkiye saatiyle saat 17.00’ye kadar devam edecek. Yine yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı olup seçim dönemini Türkiye’de geçirenler gümrük kapılarının herhangi birinde oy kullanabiliyor. Cumhurbaşkanlığı ikinci turu için yurt dışı seçmenlerin oy kullanabileceği tarihlerle birlikte sandık kurulacak temsilcilikler ve gümrük kapıları da YSK tarafından açıklanmış bulunuyor.

28 Mayıs 2023'te Cumhurbaşkanlığı ikinci turu için yurt dışında oy kullanabilecek seçmenlerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına sahip olması, yerleşim yerinin yurt dışı olması, seçim günü itibariyle 18 yaşını doldurmuş (15 Mayıs 2005’ten önce doğanlar) olması ve yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı olan kişi olması gerekli. 

Yurt dışında yaşayanların Türkiye’deki seçimlere katılımı ilk olarak 29 Kasım 1987’deki milletvekili genel seçimiyle başladı. YSK’nin özellikle 2008 yılında “Yurt Dışı Seçmen Kütüğü”nün oluşturulması ve 2012 yılında yaptığı düzenlemeleriyle birlikte yurt dışından seçimlere katılma oranları yüzde 5-8’den, 2018 Cumhurbaşkanlığı seçiminde yaklaşık yüzde 50’ye çıkmıştı, 14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem milletvekili seçimlerindeyse bu oran %53,9'a yükseldi. 

Yurt dışı seçmen sayısı 14 Mayıs 2023 seçimleri için 3 milyonun üzerinde olacağı tahmin ediliyor. 24 Haziran 2018’de yapılan Cumhurbaşkanı ve 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimi’nde yurt dışında toplam kayıtlı seçmen sayısı 3 milyon 44 bin 837 kişi olarak gerçekleşirken, toplam oy kullanan seçmen sayısı 1 milyon 525 bin 279 kişi oldu. 2018 seçimlerinde yurt dışı; İstanbul, Ankara ve İzmir’den sonra kayıtlı seçmen sayısı bakımından en geniş seçim çevresi oldu. Toplam kayıtlı seçmen sayısının yaklaşık 57 milyon olduğu 2018 seçimlerinde yurt dışında kayıtlı seçmen sayısının oranı %5,3 olurken kullanılan oylarda bu oran %3,1. Yurt dışı ve gümrük kapılarından kullanılan oyların oranının seçim sonuçlarına etkisi küçük görünse de seçim bölgelerine partilerin aldığı oy oranında dağıldığında sonucu değiştirecek etki yapabiliyor. 

2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumuyla birlikte Türkiye’de Cumhurbaşkanının halk oyuyla seçilmesi kararlaştırıldı. Meclis tarafından seçilen son Cumhurbaşkanı (11.) Abdullah Gül’ün görev süresinin bitişiyle 10 Ağustos 2014 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları cumhurbaşkanını doğrudan halk oyuyla ilk kez seçmiş oldu. 

Recep Tayyip Erdoğan, Ekmeleddin İhsanoğlu ve Selahattin Demirtaş’ın yarıştığı cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan oyların yüzde 51,79’unu alarak halk tarafından seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu. 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde yurt dışında 2 milyon 798 bin 726 seçmenden 232 bin 795’i sandığa gitti. 230 bin 938 geçerli oy kullanılan seçimde Recep Tayyip Erdoğan’ın oy oranı 62,3, Selahattin Demirtaş’ın yüzde 9,78, Ekmeleddin İhsanoğlu’nun yüzde 27,92 oldu. 

Ülkelere göre adayların oy oranına bakıldığında Recep Tayyip Erdoğan; Avustralya, Avusturya, Almanya, Fransa ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde oyların çoğunluğunu alarak ilk sırada yer aldı. Yüzde 80,55’lik ve yüzde 80,19’luk oy oranlarıyla Suudi Arabistan ve Avusturya, Erdoğan’ın en çok oy aldığı ülkeler oldu. Ekmeleddin İhsanoğlu’nun birinci çıktığı ülkeler arasında ilk üç sırada yüzde 77,88 ile ABD, yüzde 75,46 ile Birleşik Arap Emirlikleri ve yüzde 72,73 ile Yeni Zelanda yer aldı.

24 Haziran 2018 Pazar günü yapılan Cumhurbaşkanı seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan, yüzde 52,59’la bir kez daha Cumhurbaşkanı seçildi. 2018’deki seçimlerde Erdoğan’ın rakipleri Muharrem İnce, Selahattin Demirtaş, Meral Akşener, Temel Karamollaoğlu ve Doğu Perinçek’ti. Erdoğan, altı adayın yarıştığı Cumhurbaşkanlığı seçiminde yurt dışında kullanılan oyların yüzde 60,29’unu aldı. Muharrem İnce’nin yurt dışındaki oy oranı yüzde 24,53, Selahattin Demirtaş’ın yüzde 11,71, Akşener’in ise yüzde 2,75 oldu.

Ülkelere göre oy oranlarına bakıldığında Erdoğan yine Avustralya, Avusturya, Almanya, Belçika, Fransa ve Lübnan gibi ülkelerde birinci sırada yer aldı. Yüzde 93,99’luk, yüzde 77,49’luk ve yüzde 74,85’lik oy oranlarıyla Lübnan, Ürdün ve Belçika Erdoğan’ın en yüksek oy oranına sahip olduğu ülkeler oldu. Erdoğan’ın rakiplerinden Muharrem İnce ise ABD (yüzde 69,26), İspanya (yüzde 63,93), İrlanda (yüzde 65,03) ve Birleşik Arap Emirlikleri (yüzde 76,4) gibi ülkelerde birinci sırada yer aldı. Selahattin Demirtaş ise Irak’ta (yüzde 44,23) ve Japonya’da (yüzde 39,61) sandıktan birinci olarak çıktı.

14 Mayıs 2023'te yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminin resmi olmayan sonuçlara göre ikinci tura kaldığı Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Ahmet Yener tarafından 15 Mayıs 2023 tarihinde ilan edildi. Yener yaptığı açıklamada kesin olmayan sonuçlara göre, mevcut Cumhurbaşkanı ve Cumhur İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan'ın yüzde 49,51, CHP Genel Başkanı ve Millet İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu'nun yüzde 44,88 ve Sinan Oğan'ın yüzde 5,17 oy aldığını açıkladı. Kesin olmayan 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimi yurt dışı sonuçlarına bakıldığına Recep Tayyip Erdoğan'ın oyunun 2018'den bu yana 2,79 puan, 2014'ten bu yana ise 4,8 puan düştüğü görülmekte. 2023 seçiminde Recep Tayyip Erdoğan yurt dışı oyların yüzde 57,5'ini alırken, Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 39,6'sını, Sinan Oğan yüzde 1,9'unu, seçime iki gün kala adaylıktan çekildiğini ilan eden Muharrem İnce ise 1,1'ini aldı. 

Dünya haritasına bakıldığında Erdoğan'ın oy ortalaması daha yüksek olmakla birlikte Kemal Kılıçdaroğlu'nun daha fazla ülkede birinci sırada yer aldığını görmek mümkün. Ülkelere göre oy oranlarına bakıldığında Erdoğan'ın bu seçimde de Avustralya, Avusturya, Almanya, Belçika, Fransa, Ürdün ve Lübnan gibi ülkelerde birinci sırada yer aldı. Yüzde 95,44’lük, yüzde 88,65’lik ve yüzde 76,2’lik oy oranlarıyla Lübnan, Ürdün ve Mısır Erdoğan’ın en yüksek oy oranına sahip olduğu ülkeler oldu. Aynı oranlara bakıldığında Kemal Kılıçdaroğlu'nun Kanada, ABD, İngiltere, İspanya, İrlanda, Estonya ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerde sandıktan birinci çıktığı görülmekte. Kılıçdaroğlu'nun en yüksek oy oranına sahip olduğu üç ülkeyse oyların yüzde 91,53'ünü aldığı Estonya, yüzde 91,39'unu aldığı Portekiz ve yüzde 87,28'ini aldığı Çekya.

2015 yılında Türkiye iki defa genel seçime gitti. 7 Haziran 2015 seçimlerinde, 2002 genel seçimlerinden sonra ilk defa bir parti tek başına iktidar olamadı. Anayasa’ya göre seçimlerin olağan olarak 2019’da yapılması gerekmekteydi. Ancak güvenoyu alabilecek bir hükümetin kurulamaması nedeniyle Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından erken seçim kararı alındı ve 1 Kasım 2015 tarihinde Türkiye aynı yıl içinde ikinci defa sandık başına gitti.

7 Haziran 2015 tarihinde düzenlenen seçimlerde yurt dışında ve gümrük kapılarında oy kullanan seçmen sayısı 1 milyon 54 bin 814’tü. Yurt dışı sandıkları ve gümrük kapıları seçim sonucuna bakıldığında birinci sırada yüzde 49,9’la Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) gelirken, Halkların Demokratik Partisi (HDP) yüzde 20,03’le ikinci, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) yüzde 17,2’yle üçüncü, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ise yüzde 9,3’le dördüncü parti oldu. Beş ay sonra düzenlenen seçimlerde ise AK Parti yurt dışı oylarını artırırken diğer partilerin oylarında düşüş yaşandı. 1 Kasım seçimlerinin yurt dışı ve gümrük kapıları sandık sonuçlarına göre, AK Parti’nin oyu yüzde 56,2’ye çıkarken, CHP’nin yüzde 16,4’e, HDP’nin yüzde 18,2’ye, MHP’nin ise yüzde 7,1’e düştü. 

24 Haziran 2018 Pazar günü yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimi’nin yurt dışı ve gümrük kapıları sandıkları seçim sonucuna göre AK Parti yüzde 51,73’le birinci sırada yer alırken CHP yüzde 17,75’le ikinci, HDP yüzde 17,31 ile üçüncü MHP ise yüzde 8,01’lik oy oranıyla dördüncü parti oldu.

14 Mayıs 2023'te yapılan 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi'nde ise partilerin oy oranlarındaki değişimler dikkat çekiyor. AA'dan alınan kesin olmayan sonuçlara göre AK Parti, Yeşil Sol Parti (eski HDP) ve İYİ Parti'nin oy kaybederken, CHP ve MHP'nin oy oranları yükseldi. AK Parti 14 Mayıs seçimlerinde yurt dışı oyların yüzde 44,4'ünü aldı. AK Parti'nin bu oranı son dört genel seçimde yüzde 49,9'la en düşük oy oranına sahip olduğu 7 Haziran 2015 seçimlerinin de gerisinde. Buna karşılık CHP yüzde 23,5, MHP ise 11,1'lik oranla son dört genel seçimin kendileri açısından en yüksek oy oranına ulaşmış durumda. Emek ve Özgürlük İttifakı'nda olan YSP'nin oyları da büyük ölçüde düşmüş görülüyor 2015'teki iki seçimde yüzde 20,3 ve 18,2'lik oy oranlarıyla çıkan HDP/YSP, 24 Haziran 2018 seçimlerinde yurt dışı oyların 17,3'ünü almıştı. HDP/YSP bu seçimde yüzde 9,9'la uzun zaman sonra yüzde 10'un altına düştü. Seçime ilk defa kendi ismi ve listesiyle giren Türkiye İşçi Partisi (TİP) ise aldığı yüzde 2,9 oyla altıncı parti oldu. TİP'in yurt dışında aldığı bu oran, yurt içinde aldığı yüzde 1,8'lik oranında üzerinde.