Doğruluk Kontrolleri
15'
“Chemtrails” Komplo Teorisine Yönelik İddialar Doğru mu?
Bilim & Teknoloji
İlk yayın :
25 Mart 2021
Bir Instagram sayfası tarafından 2 Aralık 2014 tarihinde paylaşılan videoda “Chemtrails” komplo teorisine yönelik iddialar yer aldı.
Paylaşımda geçen metin şu şekilde:
Chemtrails komplo teorisi değil, gerçektir. Sizi paranoyak olarak görenleri engelleyin ve silin. İşte spreyleme yapan bir jetin en net görüntüsü:
Videoda yer alan ifadeler, yıllardır dünyanın dört bir yanında yayılan “Chemtrails” komplo terorisi ile paralellik gösteriyor. Paylaşım uzun zamandır çeşitli internet platformlarında, sosyal medyada ve bazı haber ajanslarında sıklıkla gündeme gelmiş ve yüksek sayılarda etkileşim almış. Örneğin 2004’te bu konu ile ilgili başlıklar açılmış ve komplo teorisi ile ilgili internet ansiklopedisi Vikipedi’de de bilgiler bulunuyor. Paylaşım yabancı ülkelerde de sıklıkla paylaşılmış. Benzer iddialar daha önce Teyit ve Yalansavar.org tarafından incelenmiş.
“Chemtrails Komplo Teorisi” Nedir?
“Chemtrails” İngilizcede uçakların bıraktığı iddia edilen kimyasalların yarattığı iz anlamında kullanıyor. Bu konudaki komplo teorileri ise uzun zamandır yaygın ve büyük kitlelerce tüketiliyor. Konu ile ilgili sayısız YouTube videosu Facebook grubu ve forum tartışmaları bulunuyor. İnternet ansiklopedisi Vikipedi’nin çeşitli dillerinde de karşılığı bulunan bu teori, uçakların çeşitli “gizli” amaçlarla gökyüzünden kimyasal madde ya da ilaç bıraktığını iddia ediyor. Gökyüzünde görülen beyaz izlerin de bu kimyasal ilaç bırakma işleminin kalıntıları olduğu iddia ediliyor.
1990’ların ortasından beri gündemde olan komplo teorisinde, kimyasalların ne amaçla bırakıldığı konusunda teoriler de kişiden kişiye değişir nitelikte. Örneğin, The Guardian tarafından 2017 yılında yapılan bir haberde ABD’den Tammi isimli bir kadın, teoriyi şöyle açıklamış:
“Chemtrails (veya "gizli jeomühendislik") teorisinin versiyonları çoktur ve Tammi'ninki kabaca şu şekildedir: Küresel ısınmayı azaltmak için uçaklar, güneşi engelleyen yapay bir bulut örtüsü oluşturmak için atmosfere gizemli kimyasallar püskürtür. Bu gizlice yapılıyor, çünkü bu kimyasallar çevre ve insan sağlığına zarar vererek Alzheimer’a, her tür beyin sorununa ve kansere neden oluyor”, diyor.”
“Chemtrails” teorisinde kimyasallarla ilgili olarak sterilizasyon, ortalama yaşam süresinin kısaltılması, zihin kontrolü veya hava durumu kontrolü dahil olmak üzere motivasyonlar farklılaşıyor.
Uçakların Geride Bıraktığı Beyaz İzler Nasıl Oluşur?
Uçakların bıraktığı izlerin gerçek sebebi basitçe şöyle açıklanabilir: Uçaklar, bazen soğuk bir havada nefesinizi görebildiğinizle aynı nedenden dolayı, havada beyaz izler bırakırlar. Jet motorlarından çıkan sıcak, nemli egzoz, yüksek irtifada egzoz gazından çok daha düşük buhar basıncı ve sıcaklığa sahip olan atmosferle karışır. Jet egzozunda bulunan su buharı yoğunlaşır ve donabilir. Bu karışma işlemi, soğuk bir günde sıcak nefesinizin havada oluşturduğu şeye gökyüzünde çok benzer bir bulut oluşturur. Bir uçağın rakımına ve atmosferin sıcaklığına ve nemine bağlı olarak bu izler, boyutları ve süreleri bakımından değişiklik gösterebilir. Jet izlerinin yapısı ve kalıcılığı, hava durumunu tahmin etmek için kullanılabilir. İnce, kısa ömürlü bir çizgi şeklindeki izler, yüksek irtifada düşük nemli havayı gösterir, bu da güzel havanın bir işaretidir. Oysa kalın, uzun ömürlü bir iz, yüksek rakımlarda nemli havayı yansıtır ve bir fırtınanın erken bir göstergesi olabilir.
“Chemtrails Komplo Teorisi” Gerçeklik Payı İçeriyor Mu?
Konu ile ilgili sayısız spekülasyonun ardından konu ile ilgili hakemli dergide yayınlanan ilk bilimsel makale 10 Ağustos 2016’da yazılmış. Bu makalede, uluslararası bir anketteki insanların yaklaşık % 17'si gizli bir büyük ölçekli atmosferik programın varlığına inandıklarını söyledikleri bilgisi de yer alıyor. Makalenin amaçları doğrultusunda, “uçak atığı uzmanı”' ve “atmosferik atık birikim uzmanı” kişilerle görüşülmüş ve bu uzmanlar her araştırmada en çok alıntı yapılan 100 makaleden bir veya daha fazlasını birlikte yazan kişi olarak tanımlanmış. Birlikte çalışılan 77 uzmandan %98,7’si bu konuda bir kanıt bulunmadığını belirtmiş. Uçakların ardında bıraktıkları izlerde belirgin farklılıklar olduğu zaman, bu farklılıkların nem ve hava durumuna göre farklılık gösterebileceği belirtilmiş.
Aynı bilimsel makalenin sonuç bölümünde yer alan bilgilere göre, uçak teknolojilerindeki değişimlerin uçakların arkasında kalan yoğunlaşma izlerinin daha uzun süre görünür olmasına neden oluyor olabilir. Endüstriyel gelişimdeki değişiklikler potansiyel olarak bazı bölgelerde aerosol birikimini arttırabilir. Bunlar teknolojide ve hava durumunda yaşanan değişikliklerden kaynaklanmakta ve bu denli bir komplo teorisine işaret etmediği açıkça belirtilmiş. Bunun yanı sıra gizli, büyük ölçekli atmosferik bir kimyasal ilaçlama programına odaklanmanın, dikkate değer sorunların gözden kaçmasına neden olabileceği de eklenmış.
Harvard's School of Engineering and Applied Sciences'ta Uygulamalı Fizik Profesörü David Keith önderliğinde çalışan araştırmacı grubu da bu konuda bir açıklama yapmış. Güneş jeomühendisliği bilimine ve kamu politikasına odaklanarak iklim bilimi ve teknolojinin kesişme noktasında çalışan uzmanlardan oluşan ekip durumu şöyle açıklıyor:
“Uçakların arkasında bıraktığı yoğunlaşma izlerinin (contrail) “farklı göründüğünü” düşünüyorsanız, normal uçak yoğunlaşma yollarının bazen uzun ömürlü olduğunu ve uçaklar farklı sıcaklıktaki ve nemdeki bölgelerden geçerken bu izlerin görünüşlerinin bir uçuş yolu boyunca aniden değişebileceğini göz önünde bulundurun. Uçakların geride bıraktığı yoğunlaşma izleri on yıllarca bilimsel çalışmalara konu olmuş ve anlaşılmış bir gerçektir. Başka bir teorinin gerçek olduğunu kanıtlamak için basit fotoğraflardan daha fazla bir kanıt gerekmektedir”
İddia YANLIŞ
2 Aralık 2014 tarihinde Facebook üzerinden yapılan bir paylaşımda “Chemtrails” komplo teorisine yönelik iddialar yer aldı. Bu teori, 1990’ların ortasından beri tartışılan bir konu ve özet olarak uçakların geride bıraktığı beyaz izlerdeki farklılıkların iklim kontrolü, zihin kontrolü, beyin hastalıkları ve sterilizasyon gibi amaçlarla yapılan kimyasal bir püskürtmeden kaynaklandığını iddia ediyor. Çeşitli bilimsel çalışmaların ve uzmanların bulguları, bu beyaz izlerin yoğunlaşmadan kaynaklandığı ve çeşitli hava durumu ve nem oranına göre değişebileceğine işaret ediyor. Bazı çalışmalar bu izlerdeki kalıcılık değişimleri uçak teknolojilerine ve endüstriyelleşme ile birlikte havada aerosol birikiminin artabileceğinden de bahsediyor. Sonuç olarak, gökyüzünden büyük ölçekli ve gizli bir kimyasal ilaç püskürtme programına işaret eden “Chemtrails” komplo teorileri ve bu beyaz izlerin bilim insanları tarafından açıklanamadığı iddiaları yanlıştır.
Sonuç olarak;
“Chemtrails” komplo teorisine yönelik iddialar
İLGİNİ ÇEKEBİLİR