Türkiye’deki Memurlara İlişkin İddialar Doğru mu?

Paylaşımda üç iddia yer alıyor: Türkiye nüfusunun son 20 yılda %30 arttığı, memur sayısının aynı dönemde %100 yükseldiği ve devlet bütçesinin %30’unun memur maaşlarına harcandığı. Bu iddiaları değerlendirebilmek için en güncel veriler 2024 yılına ait. 

Türkiye’nin 2024 yılı nüfusu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne (ADNKS) göre 85 milyon 664 bin 944 olarak açıklandı. Ancak 2004 yılına ait kesin bir veri bulunmuyor, çünkü ADNKS henüz devreye girmemişti. En son yapılan genel nüfus sayımı 2000 yılında gerçekleşti ve Türkiye nüfusu o dönem 67.803.927 olarak kaydedilmişti. 2001-2003 yılları arasında kaydedilen doğal nüfus artışları (doğum eksi ölüm) eklendiğinde, 2004 yılı için Türkiye nüfusu yaklaşık 71,2 milyon olarak tahmin edilebilir. Bu da son 20 yılda nüfusun %30 değil, yaklaşık %20,4 arttığını gösteriyor.

Türkiye’de çalışan memurlara ilişkin bilgiler Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından açıklanan “Kamu Sektörü İstihdam Sayıları” verisinden izlenebiliyor. Açıklanan verilere göre Türkiye’de 2024 yılında 5 milyon 241 bin memur yer alıyor. 

Açıklanan verilerde ulaşılabilen en eski tarih ise 2007 yılına ait. Bu sebeple 2004 yılının çalışan memur sayısına ulaşmak için International Labour Organization (ILO)’nun veritabanından yararlanılabilir.

ILO’nun verilerine göre 2004 yılında Türkiye’de yaklaşık 2 milyon 960 bin memur çalışıyor. Yani son 20 yılda memur sayılarında yaşanan artış sayısı %77,1. Bu oran iddiada verilen %100 oranından daha aşağıda kalıyor. 

Devlet bütçesinin %30’unun memurlara harcandığı iddiasını değerlendirmek için Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı 2024 yılı bütçe verilerine bakmak mümkün. Merkezi yönetim bütçesi giderleri toplamı 10,7 trilyon lira. Bu bütçede yer alan personel giderleri yaklaşık 2,6 trilyon lira, bu personele ait SGK prim giderleri ise 332 milyar lira. Bu iki kalem birlikte değerlendirildiğinde, toplam bütçenin %27,8’i kamu personeline yönelik harcamalara ayrılmış durumda. Ancak bu kalemler yalnızca memurları değil, sözleşmeli personel, işçi ve milletvekilleri gibi farklı statülerdeki kamu çalışanlarını da kapsıyor. Hesaplama yalnızca memur statüsündeki çalışanlarla sınırlandığında ise, bu oran %22,3’e düşüyor. Yani iddiada belirtilen %30’luk oran, mevcut verilerle desteklenmiyor.

Sonuç olarak, memurlara ilişkin öne sürülen bazı iddialar kısmen yanlış. Son 20 yılda memur sayısının %100 arttığı iddiası, ILO ve Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre gerçekte yaklaşık %77’lik bir artışı gösteriyor. Devlet bütçesinin %30’unun memurlara harcandığı yönündeki iddia da, Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri incelendiğinde %27,8 ile bu oranın biraz altında kalıyor. Türkiye nüfusu da bu süreçte iddiadaki gibi %30 değil, yaklaşık %20 oranında artmış.