15 Bin Osmanlı Askerinin Filistinliler Tarafından Kör Edildiği İddiası Doğru mu?

→ I. Dünya Savaşı’nda esir alınan Osmanlı askerilerinin kimyasal ilaçlarla kör edildiğine dair akademik tartışmalar mevcut.

→ Bu tartışmaların hiçbirinde bu işlemin Filistinliler tarafından yapıldığı bilgisi yer almıyor.

→ İddialar, İngilizler tarafından esir alınan Osmanlı askerlerinin maruz bırakıldığı koşullarla ilgili.

Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye'nin 31 Temmuz 2024’te Tahran'da suikaste uğramasının ardından, Türkiye bir günlük milli yas ilan ederek Hamas'a yönelik destekleyici tavrını devam ettirmiş ve bu karar, hükümetin bu tavrına muhalif olan çeşitli gruplar tarafından eleştirilmişti. Bu tepkilerin ardından özellikle sosyal medya platformları üzerinden, Filistinlilerin aslında Türklerin “dostu” yönlendirmesini yapan ve yanlış bilgi içeren yazılar ve görseller paylaşılmaya başlandı. Bunlardan biri de Osmanlı askerlerinin I. Dünya Savaşı’nda Filistinliler tarafından kör edildiği iddiasıydı. 

Öncelikle bahsi geçen kör edilme iddialarının Filistinlilerle herhangi bir ilgisi bulunmuyor. Osmanlı tarihçileri arasında uzun yıllardır tartışılan bu konunun öznesi Filistinliler değil, İngilizler. I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler tarafından esir alınan Osmanlı askerlerinin gözlerinin kasten kör edildiğine dair iddialar, özellikle Mısır'daki esir kamplarında kötü muamele gören askerlerin ifadelerine dayanıyor. Ancak bu tartışmaların hiçbirinde, Osmanlı askerlerinin Filistinliler tarafından kör edildiğine dair bir iddia veya belge bulunmuyor. Osmanlı askerlerinin İngilizlere Filistin Cephesi’nde esir düştüğü bilgisi, ilgili gönderide çarpıtılarak askerlerin Filistinliler tarafından kör edildiği yönünde manipüle edilmiş olabilir.

Osmanlı askerlerinin İngiliz esir kamplarında çeşitli kimyasallar kullanılarak kör edildiği tartışmalarını ise şöyle özetlemek mümkün: Konuyla ilgili akademik tartışmalar, Osmanlı askerlerinin Mısır'daki esir kamplarında yaşadıkları kötü muamelelerin boyutlarını ve bunların göz hastalıklarına yol açıp açmadığını ele alıyor. Örneğin, Mütareke Dönemi’nde İngilizlerin elindeki Türk esirlerinin iadesini ele alan bir makalede, esirlerin geri dönüşü sırasında yaşadıkları göz hastalıklarının yaygınlığına dikkat çekilmiş. Bu iddiaların en çarpıcı örnekleri arasında, esirlerin ifadeleri ve sağlık raporları bulunuyor. İzmir'e gelen esir kafilelerini muayene eden sağlık heyetleri, trahom ve oftalmi gibi göz hastalıklarının yaygın olduğunu ve birçok askerin gözlerini kaybettiğini rapor etmiş. Özellikle, Tel-el Kebir kampında bulunan esirlerin gözlerini kaybetmelerine neden olan kimyasallara maruz bırakıldığı iddiaları dikkate değer görünüyor. Bunun dışında esirlerin ifadelerinde, İngiliz doktorlarının ve bazı Ermeni doktorlarının kasten gözleri çıkardığı ve bu tür uygulamalarda bulunduğu gibi bilgilerin yer aldığını belirten çalışmalar da mevcut. Bu tanıklıklar, İngilizlerin sistemli bir şekilde Osmanlı esirlerini sakat bıraktığını öne sürüyor.

Birinci Dünya Savaşı'nda İngilizlere esir düşen Türk askerler ile ilgili kaleme alınan bir doktora tezine göre, İngiliz esir kamplarında Türk askerleri çok zor koşullar altında tutulup, kötü muameleye maruz kalmasına rağmen Mısır’da bulunan Seydi Beşir kampında kitlesel kör etme olayına dair doğrudan bir kanıt bulunamamış. Kamplardaki kötü yaşam koşulları ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği esirlerin sağlık durumlarını ciddi şekilde etkilediği halde bazı askerlerin gözlerinin kör edilmesiyle ilgili iddialar, net ve kesin delillerle desteklenmiyor.

Konuyla ilgili belgeler arasında TBMM'ye sunulan soru önergelerini ve çeşitli askeri raporları saymak mümkün. 1921'de TBMM'ye verilen bir soru önergesinde, İngiliz doktor ve subaylarının Mısır'daki Osmanlı esirlerini kasten sakat bıraktıkları iddia edilmiş. Örneğin, İzmir'e dönen esirler arasında gözlerinden rahatsız olanların sayısının fazlalığı dikkat çekmiş. İzmir Merkez Hastanesi'nde tedavi altına alınan esirler arasında yapılan incelemelerde, trahom ve oftalmi gibi göz hastalıklarının yaygın olduğu ve bazı askerlerin gözlerini kaybettiği rapor edilmiş.

Kısacası Osmanlı askerlerinin gözlerinin kasten kör edildiği iddiaları üzerine yapılan akademik tartışmalar ve mevcut kanıtlar, İngilizlerin esirler üzerindeki kötü muamelelerini ve sonuçlarını gözler önüne sermekle birlikte kitlesel bir kör etme olayı için yeterli kanıt bulunmamaktadır. Ayrıca ilgili gönderide yer aldığı gibi bu kitlesel kör etme olayının Filistinlilerle hiçbir ilgisi bulunmuyor.

İlgili iddia daha önce Malumatfuruş tarafından da ele alınmış. Ayrıca konuya dair gazete yazılarına rastlamak da mümkün.