5 Milyon Yıl Sonra Erkek Nüfusu Tükenecek mi?

Bir Instagram sayfası tarafından 2 Mart 2021 tarihinde yapılan bir paylaşımda 5 milyon yıl sonra Y kromozomunun ölüyor olmasından dolayı erkek nüfusunun tükeneceği iddia edildi. Paylaşım 4 milyona yakın görüntülenme alırken yaklaşık 18 bin beğeni toplamış.

Paylaşımda geçen metin iddia şu şekilde:

Benzer iddialar Habertürk, Hürriyet, Milliyet, Akşam ve Onedio gibi internet sitelerinde de yer almış.

İnsanların hangi cinsiyette doğacağı X ve Y kromozomlarının nasıl bir araya geleceği ile ilgili. Evrim Ağacı’nda kromozom “DNA'nın hücre çekirdeği içerisindeki paketlenme biçiminin genel adı” olarak tanımlanıyor. Canlının tüm bir genetik bilgisi kromozomlar içerisinde bulunuyor ki buna da genom adı veriliyor. Bir insanda 23 çiftten toplam 46 kromozom bulunur. 22 çift otozomal adı verilen vücut kromozom çifti, bir çift ise eşeysel adı verilen cinsiyet kromozom çiftidir.

Mayoz bölünme sırasında, yani dişi ve erkek gameti olan yumurta ve spermin birleşmesinde, anneden ve babadan gelen kromozomlar rastgele bir araya gelirler. Buna eşeyli üreme adı verilir ve iki organizmanın genetik malzemeleri bir araya gelerek yeni bir canlı oluşur. Mayoz bölünme sırasında kromozom sayısı yarıya iner ve iki gametin birleşmesiyle döllenme meydana gelir.

Bu süreçte, yani döllenme sırasında, benzer kromozomlar birbirleriyle birleşirler. Örneğin, anneden gelen bir kromozom babadan gelen benzer bir kromozomla birleşir. Burada tek istisna ise Y kromozomudur. Y kromozomunun birleşebileceği başka bir Y kromozomu bulunmaz. Bu nedenle anneden gelen X kromozomu babadan gelen X veya Y kromozomu ile birleşir. Eğer XX olursa kız, XY olursa erkek çocuğu meydana gelir.

Y kromozomunun öleceği ve bu yüzden erkek nüfusunun yok olacağı iddiası Avustralyalı genetikçi Jennifer Graves’in araştırmasına dayanıyor. Buna göre, döllenme sırasında Y kromozomu zararlı mutasyonları yok etmek için her nesilde görülen kromozom değiştirme işlemine giremiyor. Graves’e göre üç milyon yıl önce Y kromozomunda 1400 gen bulunurken, günümüzde 45 gen bulunuyor. Azalma bu oranda devam ederse yaklaşık 5 milyon yıl sonra Y kromozomunda gen kalmayacak. Bu azalmanın nedeni ise Y kromozomunda bulunan genlerin genetik çeşitlenmeye giremediğinden zamanla dejenere olup genomdan kaybolması. Y kromozomu sürekli kendisi içinde gen değişimi yapıyor. Bunun sonucu olarak da dezavantajlı genler evrimsel süreçte elenmeden kalabiliyor.

Fakat bu iddiaya karşılık, aksini gösteren iddialar da bulunuyor. Bir çalışmaya göre, gen amplifikasyonuna izin verecek ölçüde Y kromozomunun “geniş ölçüde yapısal düzenlemeler yapmaya yatkın” olduğu saptanmış. Bu yatkınlık “sağlıklı sperm işlevini sağlayan ve gen kaybını hafifleten çok sayıda gen kopyaları edinim” becerisi anlamına geliyor. Böylece Y kromozomu içindeki genlerden zarar görmüş olanlarının yedekleriyle değiştirilmesi mümkün olabilir.

Bazı çalışmalara göre ise insanlarla maymunlar arasında yaşanan 6 milyon yıllık evrimsel ayrışma sonrasında insan kromozomu hiçbir gen kaybı yaşamamış. Buna bağlı olarak, Y kromozomunun kaybolmayacağı ve gen kaybının sona erdiği sonucuna varılabilir. Dahası, Evrim Ağacı’na göre, kimi durumlarda XY kromozom sistemi yerine farklı bir kromozom sisteminin görülmesi mümkün. Erkekliği belirleyen SRY geni, başka bir kromozoma taşınabilir ve Y kromozomuna ihtiyaç duymadan erkek cinsiyeti devam edebilir.

Bir Instagram sayfası tarafından yapılan bir paylaşımda 5 milyon yıl sonra Y kromozomunun ölüyor olmasından dolayı erkek nüfusunun tükeneceği iddia edilmişti. İlk araştırmalarda Y kromozomunun evrimsel süreçte gen kaybına uğradığı için soyunun tükeneceği ile ilgili görüşler ortaya çıkmış. Fakat daha sonra yapılan araştırmalar bu öngörünün hatalı olabileceğini gösteren kanıtlar ortaya koymuş.