Atatürk, Eskişehir Valilik Binasını Liseye Tahsis Etti mi?

Bir Facebook kullanıcısı tarafından 31 Ağustos 2020 tarihinde yapılan paylaşımda 1930 senesinde Eskişehir valilik binasını liseye tahsis ettiği iddia edildi. Gönderi binin üzerinde beğeni aldı ve 170’in üzerinde tekrar paylaşılarak sosyal medyada yayıldı.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Paylaşımdaki iddia farklı sosyal medya platformlarında ve haber sitelerinde da paylaşılmış.

Kamuya açık kaynaklardan yapılan aramalarla görseldeki binanın Eskişehir Atatürk Lisesi’ne ait olduğuna ulaşmak mümkün. “Eskişehir Kültür Mirası Envanteri” adlı Valilik projesinin resmi sitesinden ulaşılan fotoğraf şu şekilde:

Aynı sitede, şu an Odunpazarı İlçesine bağlı Ak Camii Mahallesi’nde bulunan binanın yapım tarihine dair net bir bilgi verilmese de binanın Cumhuriyet’in ilk yıllarında yapıldığı belirtiliyor.

Deniz Özkut’un “Eskişehir’de Modern Hafızanın Yerel İzleri” isimli akademik çalışmasında ilgili binadan “1910-20 yılları arasında Hükümet Konağı olarak inşa edildiği düşünülen Atatürk Lisesi” olarak bahsediliyor.

Kamuya açık kaynaklardan Eskişehir Anadolu Lisesi’nin tarihçesi araştırıldığında ise, Eskişehir Atatürk Lisesi Resmi Sitesinden ve “Eskişehir Atatürk Lisesi 2015-2019 Stratejik Plan” isimli belgeden; “Emekli öğretmen Hüsnü SOYER ve eski mezunlardan Abdürrahim Yüreklier ile Hikmet Şendil ’den edinilen bilgilere göre 21 Ekim 1932 Perşembe Atatürk yanında kalabalık bir zevat ile şimdiki Odunpazarı otobüs durağı karşısındaki binada bulunan Eskişehir Lisesi’ni ziyaret etmiştir. Okul müdürü Semih Kuman ve nöbetçi öğretmenler Hüsnü Soyer ve Nurettin Beyler okul girişinde Ata’yı büyük bir heyecanla karşılamışlardır. Atatürk bu ziyaretinde sınıflarda öğrencilerle ve ders programları ile ilgilenip öğrencilere çeşitli sorular sormuşlardır. Aradan bir yıla yakın bir zaman geçtikten sonra 16 Ocak 1933 yılında Atatürk trenle Eskişehir’den geçerken istasyonda duraklama esnasında; Vali İsmail Hakkı Bey, hava alayında görevli Sabiha Gökçen Hanım, Lise Müdürü Semih Kuman, Edebiyat öğretmeni Cemal Duru, Belediye Başkanı Kamil Kaplangı, Gazeteci Faruk Şükrü Yersel, parti müfettişi Osman Işın, Temyiz Mahkemesi üyeleri ve bazı daire müdürlerinden meydana gelen heyeti kabul etmiş ve lisenin eski binasından, halen kullanılan ve o zaman Hükümet Konağı olarak yapılmış bulunan yeni binaya taşınması yolundaki dilekleri kabul edip, isteğin yerine getirilmesi için ilgililere emir vermiştir. Milli Eğitim Bakanlığının 26.2.1933 tarih ve 17889 sayılı tezkeresi üzerine; Bakanlar Kurulunun 04.3.1933 tarih ve 13949 sayılı kararı ile Hükümet konağı olarak yapılan bina Eskişehir Lisesine verilmiştir. Böylece Eskişehir Lisesi 1934-1935 ders yılı başında yeni binasına taşınmıştır.” şeklinde bir metne ulaşılabiliyor.

Metinde bahsi geçen Millî Eğitim Bakanlığı tezkeresine ve Bakanlar Kurulu Kararına kamuya açık kaynaklardan ulaşılamıyor. Aynı tarihlere ait Resmi Gazete’de de ilgili tezkere ve karar hakkında bir bilgi mevcut değil.

Eskişehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün resmî sitesindeki “Atatürk’ün Eskişehir’e Teşrifleri” isimli sayfadan Atatürk’ün Eskişehir Lisesi’ni ziyareti hakkında bir bilgiye “1933 yılına Atatürk yeni bir yurt gezisiyle girmişti. İlk durak 16 Ocak'ta Eskişehir'di. Kolordu Karargahını, Valiliği, Belediyeyi ziyaret etti. Öğleden sonra Şeker Fabrikasının yerini, Hava Meydanını, Eskişehir Lisesini ve Tayyare Karargahını da ziyaret ettikten sonra Derince'ye doğru hareket etti.” metni ile ulaşmak mümkün. Dolayısıyla bu bilgi Eskişehir Atatürk Lisesi’nin resmi sitesindeki Atatürk’ün 21 Ekim 1932 tarihinde Eskişehir Lisesi’ni ziyaret ettiğine yönelik bilgiyle çelişir durumda. 

Atatürk'ün Eskişehir'i resmi ziyaret dışında kısa ziyarette bulunması da olası. Bunun için 22 ve 23 Ekim 1932 tarihli Akşam gazetesine bakıldığında 21 Ekim 1932'de Atatürk'ün İstanbul'da bulunduğu 22 Ekim'de ise Derince üzerinden Ankara'ya hareket ettiği anlaşılıyor. Özetle, lise tarihçesinde anlatılan hikayenin tarihiyle ilgili bir tutarsızlık var.

İddia KISMEN YANLIŞ

Paylaşımda bahsi geçen sözün Atatürk tarafından söylendiğine dair bir kanıt bulunmamakla birlikte; kamuya açık kaynaklardan ulaşılan bilgiler, görseldekinin binanın Eskişehir Atatürk Lisesi’ne ait olduğunu ve bu binanın daha önceden Hükümet Konağı olarak kullanıldığını kanıtlar nitelikte. Buna rağmen, tarihçede bahsedilen tarihler farklı kaynaklardaki bilgilerle çelişki gösteriyor. Bunun yanı sıra, Eskişehir Atatürk Lisesi’nin tarihçesi Atatürk’ün ilgili tarihte Hükümet Konağı olarak kullanılan binanın liseye tahsis edilmesi yönündeki dilekleri kabul ettiğini doğrulamakta.