Atta Türü Karıncalarının Işınlanabildiği İddiası Doğru mu?

→ İddia ilk olarak sahte bilim kriptozoolojinin kurucu figürlerinden olan Ivan Sanderson tarafından ortaya atılmış. 

→ Bilimsel makalelerde Atta türü kraliçe karıncaların ışınlanma yeteneği olduğuna dair bir bulgu ya da tartışma bulunmuyor.

Son yıllarda sosyal medyada ilginç ve sansasyonel iddiaların hızla yayılması, tıklama odaklı içerik üreticileri için adeta bir strateji haline geldi. Bu tür iddialar, genellikle bilimsel ya da doğaüstü konularla ilgiyi artırarak, insanların dikkatini çekmeyi hedefler. Olayların yanlış yorumlanması ya da gerçeklerden koparılarak sunulması, sosyal medyada viral olmanın hızlı bir yolu haline gelmiştir. Bu bağlamda söz konusu paylaşım da etkileşim toplamak için başvurulan sansasyonel iddia tipine bir örnek. 

Atta, Myrmicinae alt familyasından bir Yeni Dünya karınca cinsi. Bilinen en az 17 tür içerir. Atta yaprak kesici karıncaları nispeten büyük, paslı kırmızı veya kahverengi renkte, dikenli bir gövdeye ve uzun bacaklara sahiptir.

İlgili anahtar kelimelerle arama yapıldığında birkaç İngilizce kaynakta ışınlanma ve karıncalarla ilgili içeriklere rastlanabiliyor. Bu içerikler tarandığında ise iddianın kökeniyle ilgili olarak ulaşılan isim Ivan Sanderson. Sanderson 1911-1973 yılları arasında yaşamış bir biyolog. Fakat Sanderson daha çok varlığı kanıtlanmamış hayvanları (Loch Ness Canavarı, Kocaayak, chupacabra vb.) inceleyen bir sahte bilim dalı olan kriptozooloji’nin kurucu figürlerinden biri olarak biliniyor. Sanderson 1950lerde ve 1960larda birçok TV şov ve radyo programına katılarak sadece varlığı tartışmalı yaratıklarla ilgili değil UFO ve diğer paranormal olaylarla ilgili görüş bildirmiş. 1965’te kurduğu ve 1980’lere kadar varlığını sürdüren “Society for the Investigation of the Unexplained” (SITU) bu tür paranormal olaylarla ilgili araştırmaları geliştirmeyi amaçlamış bir organizasyon. Paylaşımda Atta türü kraliçe karıncalarının ışınlanabilme yeteneklerinin bulunduğuyla ilgili iddia da Sanderson’a ait. Sanderson bununla ilgili olarak paranormal olayları ele alan bir dergi olan FATE’in Mayıs 1963 sayısında bir yazı da yazmış. 

Kriptozoolojiyle ilişkili araştırmalara yönelik en önemli eleştiri konusu bilimsel yöntem ve hipotez yanlışlama metotlarının sağlıklı bir şekilde kullanılmadığı üzerine. Kriptozoolojik hipotezler ve değerlendirmeler çoğunlukla popüler literatürde yer alıyor ve hakem kontrolünden geçmeyen dergilerde yayınlanıyorlar. Tüm bu nedenlerde ötürü anaakım zooloji ve biyolojide kabul görmüyorlar. Sanderson’un hipotezleri de bu eksiklikler yüzünden ciddi eleştiriler almış. 

Atta türü kraliçe karıncaların ışınlanma becerileri olduğuna dair Ivan Sanderson dışında bir kaynak olmadığı gibi hakem kontrolünden geçmiş ve bu tür karıncalarla ilgili yazılmış makalelerde de bu beceriyle ilgili bir atıf geçmiyor. Internet ortamında yapılan araştırmada ışınlanma becerisiyle ilgili Marangoz karıncalarla ilgili de bazı içeriklere rastlanıyor. Fakat bu ilişkilendirmenin nedeni Marangoz karıncaların diğer karıncalardan farklı olarak tahtayı kazma yetenekleri sayesinde yeni yollar açarak aniden gözden kaybolabilmeleri. Bir YouTube içerik üreticisi, kendi karınca çiftliğinde bu karıncaları inceleyerek konuya dair bir deney de tasarlamış.

Paylaşımın devamında yer alan görseller ise her biri farklı karınca türlerinin fotoğraflarını gösteriyor.