Cumhurbaşkanı Erdoğan ve İlber Ortaylı Arasında Geçtiği İddia Edilen "Andımız Polemiği" Gerçek mi?

→ Söz konusu iddia 2014 yılından beri çeşitli sosyal medya platformlarında paylaşılıyor.→ İddiada yer alan açıklamaların Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve İlber Ortaylı’ya ait olduğunu gösteren bir kanıt yok.

 Okullarda Andımız’ın okutulmasının kaldırılması üzerine yaşanan polemikler 2013 tarihinde başlamıştı. 2013 yılında Başbakan olarak görev alan Recep Tayyip Erdoğan 30 Eylül’de “Demokratikleşme Paketi”ni açıklamış ve 8 Ekim 2013 tarihinde yapılan yönetmelik değişimi ile öğrenci andı olarak da bilinen andımızın okunmasını yürürlükten kaldırmıştı. Türk Eğitim-Sen öğrenci andı başlıklı 12. maddenin yürürlükten kaldırılması kararının iptali istemi ile Danıştay’a dava açmış, davaya dair ilk karar 2018 yılında alınmıştı. Danıştay 8. Dairesi oy çokluğu ile düzenlemeyi iptal etmişti. Danıştayın raporunda iptal kararının gerekçesi şu açıklama ile belirtilmiş; “Metinde yer alan kavram ve ilkeler, Anayasamızda anlamını bulan kavram ve ilkeler olduğu gibi milli eğitim sistemimizin Kanun ve Yönetmelikte belirlenen, düzenlenen temel amaçlarını ortaya koymaktadır.”

Milli Eğitim Bakanlığı 2018 yılında bu karara itiraz etmiş, 2021 yılında Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu itirazın sonucunda öğrenci andı başlıklı 12. maddeyi yeniden iptal ederek Andımızın okutulması uygulamasını kaldırmıştı.

2013 yılında başlayan olay böylelikle 2021 yılında sonuçlanmış; MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener Andımızın okunmasının kaldırılması kararına tepki göstermişti.

Andımızın kaldırılmasından üç yıl sonra, 8 Şubat 2024 tarihinde bir X kullanıcısı tarafından yapılan paylaşımda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Andımızın kaldırılmasına ilişkin "Türkiye'de sadece Türkler yaşamadığı için andımızı kaldırdık." açıklaması yaptığı ve bunun üzerine Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın "Türkiye'de sadece müslümanlar yaşamıyor din dersi kaldırılsın." dediği öne sürülmüş.  

Sosyal medya platformlarında yapılan aramalar sonucunda iddianın uzun süredir paylaşımda olduğu görülüyor. X platformunda aynı iddiaya dair en eski paylaşım 2014 yılında yapılmış. 2024 yılına dek aynı iddia zaman zaman farklı kişiler tarafından X platformunda tekrar paylaşılmış ve etkileşim almış.

Facebook platformunda da konuya ilişkin ilk paylaşımlar 2014 yılında ortaya çıkmış. Bu paylaşımlarda dikkat çeken bir detay var. Bazı Facebook kullanıcıları, Eylül 2014 tarihinde yaptıkları paylaşımlarda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iddiadaki gibi “Türkiye'de sadece Türkler yaşamadığı için andımızı kaldırdık” dediğini öne sürerek cevap vermiş. Cevapları ise İlber Ortaylı’nın dediği öne sürülen argüman ile aynı; “Türkiye'de sadece Müslümanlar yaşamıyor, din dersi de kaldırılsın” Fakat bu paylaşımlarda İlber Ortaylı’nın adı geçmiyor.

İddianın İlber Ortaylı’nın da yer aldığı en eski hali Facebook’ta 28 Eylül 2014 tarihinde paylaşılmış.

Cumhurbaşkanı Erdoğan 8 Ekim 2013 tarihindeki AK Parti Grup toplantısında ant uygulamasının cumhuriyetin temelleri ile ilgisi olmadığını ve bunun Hitler ya da Stalin zamanındaki uygulamalara benzediğini öne sürerek, içeriği sorunlu ayrımcı ve ırkçı bir metin olduğu gerekçesi ile Andımız’ın kaldırıldığını ifade etmiş. Bununla birlikte Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iddianın ilk yayıldığı 2014 yılında, Andımız’ın kaldırılması ile ilgili yaptığı açıklamalar incelendiğinde “Türkiye’de sadece Türkler yaşamıyor o yüzden andımızı kaldırdık.” ifadesini kullandığı bir konuşma bulunmuyor. 

Andımız’ın kaldırılmasına ilişkin Prof. Dr. İlber Ortaylı’da sosyal medyada ve katıldığı programda çeşitli açıklamalar yapmış olsa da İlber Ortaylı’nın konuşmalarına bakıldığında din derslerinin kaldırılması ile ilgili bir açıklamasına rastlanmıyor. O dönemde İlber Ortaylı’nın kişisel X hesabında Andımız’a dair yaptığı paylaşımlarda da böyle bir ifade bulunmuyor.

İlber Ortaylı’nın Milliyet’te yayımladığı andımız hakkındaki yazı günümüzde web sitesi üzerinden erişilemese de internet arşiv sitesi Wayback Machine üzerinden yazının arşivine ulaşılabiliyor. 20 Ekim 2013 tarihinde “Andımız’ı kaldırmakla hiçbir sorun çözülemez” başlığıyla yazılan yazıda da iddiadaki gibi bir ifade yer almıyor. 

Prof. Dr. İlber Ortaylı’ya daha önce de başka konularda söylenen sözler atfedilmiş ve asılsız çıkmıştı.