Diyanet’in Bütçesi, Japonya’nın İnşa Ettiği İddia Edilen Dünyanın En Hızlı Bilgisayarından 10 Kat Fazla mı?

Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) son yıllarda özellikle bütçesiyle en çok gündeme gelen kurumların başında geliyor. Sosyal medyada da genel olarak kurumun bütçesi ile bilim ve teknoloji yatırımlarını karşılaştıran paylaşımlar da oldukça revaçta. Söz konusu iddiada da Türkiye kamuoyunda teknoloji konusunda marka ülkelerden Japonya’da yapılan bir hızlı bilgisayarın maliyetiyle DİB’in bütçesi karşılaştırılmış. 

Paylaşımda Japonya’nın dünyanın en hızlı bilgisayarını 173 milyon dolar maliyetle inşa ettiği; DİB’in bütçesinin ise bu miktarın 10 katı olduğu iddia edilmiş. Dünyanın en hızlı bilgisayarları açık kaynaklar taraması yapılarak araştırıldığında, 1999’dan beri dünyanın en hızlı bilgisayarlarının listelendiği TOP500 sitesine ulaşılabilir. TOP500 tarafından düzenlenen Haziran 2024 tarihli güncel listeye bakıldığında dünyanın en hızlı bilgisayarının Japonya tarafından değil, ABD merkezli Frontier adlı bilgisayar olduğu görülüyor.

Hewlett-Packard Enterprise (HPE) tarafından üretilen Frontier’ın maliyetinin yaklaşık 600 milyon dolar olduğu düşünülüyor. Listede Japonya merkezli Fujitsu’nun ürettiği Fugaku ise 4. sırada. Açık kaynaklarda Japonya’nın ürettiği en hızlı bilgisayar ile ilgili arama yapıldığında; bilim ve teknoloji yayınları üreten Live Science’ın yayımladığı, Fujitsu’nun “Fugaku Next” adlı süper bilgisayarın 2025 yılında inşasına başlanacağı haberi bulunuyor. Habere göre 2030’da kullanıma başlanması planlanan “zeta sınıfı” süper bilgisayarın maliyeti 750 milyon dolardan fazla. Fugaku Next’in inşası hakkında yayımlanan Sciencealert ve WccfTech teknoloji haberlerinde maliyet ve üretim süreci bilgileri doğrulanıyor.

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçesine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın 2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu İcmali’nden ulaşılabiliyor. Genel bütçeli kurumlar listesinde yer alan Diyanet İşleri Başkanlığı’na 2024 yılında ayrılan bütçe 91.824.805.000 TL. Bütçenin yaklaşık %85’i ise personel giderlerine ayrılmış. 

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) her gün yayımladığı döviz kurları verisinden Diyanet’in 2024 bütçesinin ABD Doları cinsinden karşılığı hesaplanabilir. TCMB’ye göre 2023 yılının son iş günü olan 29 Aralık tarihinde 1 ABD Doları yaklaşık 29,5 Türk Lirası değerinde. 91.824.805.000 TL’nin karşılığı yaklaşık 3,1 milyar ABD Doları. 

Paylaşımda Diyanet’in bütçesinin 173 milyon doların 10 katı olduğu iddia edilmişti. Ancak dünyanın en hızlı bilgisayarının maliyetinin iddia edildiği gibi 173 milyon dolar değil, yaklaşık 600 milyon dolar. Diyanet’in 2024 yılı bütçesi bu miktarın 5 katından fazla. 2025’te inşasına başlanacak Fugaku Next’in maliyetinin ise yaklaşık 750 milyon dolar olduğu açıklanmıştı. Diyanet’in bütçesi Fugaku Next’in maliyetinden ise yaklaşık 4 kat fazla.

Paylaşımdaki ‘Diyanet kırmızı don giymek haram dedi’ iddiası ile ilgili araştırma yapıldığında konuyla ilgili çeşitli tarihlerde farklı ilahiyatçıların yorumlarına ulaşılabiliyor. Yılbaşı kutlamaları kapsamında kırmızı kıyafet ya da kırmızı iç çamaşırı giymek, bazı ilahiyatçı ve müftüler tarafından sert bir şekilde reddediliyor. Diğer taraftan bazı ilahiyatçılar için dikkat edilmesi gereken nokta; giyilen kıyafet veya yılbaşı kutlanması değil, gayrimüslim inanç pratiklerinin uygulanmaması. 

Konuyla ilgili Diyanet tarafında da üst bir fetva ya da tek bir görüş bulunmuyor. Din İşleri Yüksek Kurulu’nun sitesi üzerinden “kırmızı” ve “yılbaşı” anahtar kelimeleri ile arama yapıldığında yılbaşı kutlamaları ile ilgili bir fetva bulunamıyor. Çeşitli ilahiyatçılar tarafından yılbaşına özel kırmızı kıyafet giyilmesi uygun görülmese de bu konuda Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kurumsal bir duyurusu yer almıyor.