Göbeklitepe Kazılarının DEF Kurucusu Klaus Schwab Tarafından Durdurulduğu Doğru mu ?

Şanlıurfa’da yer alan ve M.Ö. 9500–8200 yılları arasında tarihlenen erken Holosen dönemine ait en önemli Neolitik sit alanlarından biri olarak öne çıkan Göbeklitepe son yıllarda arkeolojideki en önemli keşiflerden biri olarak kabul ediliyor. Neolitik dönemde Göbeklitepe’ye benzer ikonografik yapılar, Şanlıurfa’daki Nevali Çori ve Karahan Tepe, Batman’da Hallan Çemi ve Diyarbakır’daki Çayönü gibi diğer yerleşimlerde görülse de Göbeklitepe’nin özellikle iyi korunmuş anıtsal yapıları ve T şeklindeki sütunları dikkat çekicidir. Bu sütunlar üzerinde hayvan ve insan figürleri oyulmuştur ve bu figürlerin anlamı hala tartışma konusu olsa da, avcı-toplayıcı topluluklar için kolektif ve ritüel bir anlam taşıdığı düşünülüyor. Fakat arkeoloji camiasında Göbeklitepe ile ilgili tartışmalar hala canlı şekilde devam ediyor. 

İnsanlık tarihi için önemi ile ulusal ve uluslararası gündemde yoğun olarak yer alması Göbeklitepe’yi komplo teorileri için de çekici bir malzeme haline getirdi. Söz konusu paylaşım da Göbeklitepe ile komplo teorilerinin vazgeçilmez aktörlerinden Dünya Ekonomik Forumu (DEF) ve kurucusu Klaus Schwab’ı bir araya getirmiş ve Göbeklitepe’de gizemli bir keşfin ortaya çıkmasıyla kazıların Schwab’ın emriyle durdurulduğu iddia edilmiş. Kısa bir internet araştırması özellikle haziran ve temmuz aylarında iddianın bu versiyonunda yayılma olduğunu gösteriyor. Komplo teorileriyle ilgili video paylaşımlarıyla bilinen Jimmy Corsetti kendi YouTube kanalına Göbeklitepe ile ilgili bir programı 10 Haziran 2024’te yüklemiş. Dolaşımda olan iddiaların önemli bir kısmı bu videoda da dile getiriliyor. 

Öncelikle Göbeklitepe kazıları durmuş değil. Kazı ekibi heyet başkanı Prof. Dr. Necmi Karul kazıların devam ettiğini ve ekim ortasına kadar sürmesinin planlandığını da belirtmiş. Karul, bölgeye dikilen ağaçlarla ilgili olarak da arazi sahipleri tarafından kamulaştırma bedelini artırmak için dikildiklerini de sözlerine eklemiş. 

Göbeklitepe’de güncel kazı oranıyla ilgili bir bilgi de bulunmuyor. Bu konuyla ilgili tek bilgi 2008’de yayınlanan röportajda o dönem kazı başkanı olan Klaus Schmidt tarafından dolaylı olarak verilmiş. Jeolojik araştırmalarla en az 16 megalit yapının yaklaşık 22 akre (1 akre yaklaşık 4 metrekare) alana yayıldığından bahseden Schmidt, 1 akrelik kazının alanın %5’ten azını oluşturduğunu belirtmiş ve kazıların 50 yıl daha sürebileceğini vurgulamış. Her ne kadar kazı oranı ile ilgili sayısal bir karşılaştırma olanağı olmasa da arkeolojik kazıların doğası gereği kazı sürecinde hassasiyet gerektirdiğinden yavaş ilerlemesi beklenen bir durum. Örneğin Efes antik kenti kazıları 1896’da başlamasına rağmen sadece %25’inin gün yüzüne çıkarılmış durumda. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2023’te açıkladığı “Geleceğe Miras Projesi” ile kazı çalışmalarında oranları artırmak için kaynak ayırmayı planladığını açıklamıştı. Arkeoloji meslek kuruluşları ise hızlı çalışmaların mesleğe uygun olmadığı ve kültürel mirasa zarar vereceği endişesiyle projeye tepki göstermişti.  Bunun yanında kazı çalışmalarını bir diğer aksatan durum ise kazı alanının turizme açılması. Göbeklitepe 2018’de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil olmuştu. 2019’da açılışı yapılan Göbeklitepe Ören Yeri ise o tarihten bu yana 2,5 milyonu aşkın ziyaretçi ağırladı. 

Klaus Schwab’ın Göbeklitepe ile ilgili kamuoyuna yansımış herhangi bir açıklaması da bulunmuyor. Göbeklitepe ile DEF arasında kurulabilecek tek ilişki Ocak 2016’da DEF tarafından düzenlenen Davos Zirvesi’nde Arkeolog Prof. Dr. Mehmet Özdoğan’ın Göbeklitepe keşfini anlatması ve Doğuş Grubu’nun Göbeklitepe’ye 15 milyon dolar yatırım yapacağını açıklaması. Dolaşımdaki iddiaların kaynaklarından biri olan YouTube videosunda da bu bağ üzerinden birçok yanlış ve abartılı çıkarım yapılarak bir komplo anlatısı oluşturulmuş.