Görsel Tibet Elması da Denen Mavi Elmayı mı Gösteriyor?

Sosyal medyada sıkça karşılaşılan yanıltıcı görseller ve bu görsellere eşlik eden yanıltıcı açıklamalar, yanlış bilginin hızla yayılmasına neden oluyor. Bu içeriklerden biri de Hollanda’da üretilip satıldığı ve doğal olduğu iddia edilen “mavi elma”, nam-ı diğer Tibet elması. 

Bir Facebook hesabı, daldaki mavi elmaları gösteren bir görseli şu açıklama ile paylaşmış;

“Hollanda’da beş altı farklı renkte üretilip satılan elma. Çoğumuz yapay zeka ya da doğal değil diye düşünebiliriz ama doğal olmayan bir meyveyi Avrupa’da zaten satamazsınız. Tibet elması diye de geçiyor. Tadı da içi de aynı bildiğimiz elma.”

İddia farklı bir kullanıcı tarafından aynı şekilde İngilizceye çevrilerek de paylaşılmış. Söz konusu iddiada görselin doğal mavi bir elmayı gösterdiği, bu elmanın tibet elması olduğu ve Hollanda’da üretilip satıldığı gibi birden fazla iddia katmanı bulunuyor. 

Öncelikle görseldeki elmalar Tibet Elması değil. “Siyah Elmas Elma” olarak da bilinen Tibet Elması’nın rengi siyaha benzeyen bir koyu kırmızı. Tibet elmasının bu kadar koyu renkli olması, yetiştiği çevresel koşullardan kaynaklanıyor.

Tibet platosunun yüksek rakımlarında yetişen bu elmalar, bölgedeki iklim, yoğun güneş ışığı, sıcaklık farklılıkları gibi faktörler, elmaların siyaha yakın bir koyu kırmızılığa ulaşmasına yol açıyor. Yoğun güneş ışığı, elmanın kabuğunda antosiyanin adı verilen pigmentlerin üretimini arttırıyor ve kırmızı rengi veren bu maddenin fazla olması sebebiyle meyve siyaha yakın bir renk alıyor.

Görseldeki “mavi elma”ların Hollanda’da üretildiği ve tamamen doğal olduğu iddiası da yanlış. İngilizce, Felemenkçe dillerinde anahtar kelimeler kullanılarak internet araması yapıldığında, Hollanda’da mavi elma satıldığına dair herhangi bir bilgiye rastlanmıyor. Türkçe arama yapıldığında ise yalnızca analize konu olan iddia karşımıza çıkıyor. İddia görselinde yer alan mavi elmaların doğal olma ihtimali de yok. 

Görselde görülen “mavi elmalar” tersine görsel arama ile aratıldığında, aynısı olmasa da iddiadakine çok benzeyen farklı görsellere rastlanıyor. Stok fotoğrafların bulunduğu bir internet sitesinde, iddia görseline çok benzeyen başka görseller “yapay zeka ile oluşturuldu” ibaresi ile yer alıyor. 

İddia görseli, görsel yapay zeka kontrol araçları ile incelendiğinde de görselin yapay zeka araçları kullanılarak üretildiği ve sonucuna ulaşılıyor. Kontrol aracına göre görsel büyük ihtimalle Midjourney adlı yapay zeka destekli görsel üretme aracı ile üretilmiş. 

Peki elmalar neden doğal olarak mavi olamaz? 

Sosyal medyada son zamanlarda mavi elmalar ile çekilmiş görüntülere rastlamak mümkün. Bu görüntüler incelendiğinde, videolardaki elmaların ya genetik mühendisleri tarafından pigmentleri ile oynanarak özel üretildiği, ya da elmanın dışının boyandığı görülüyor. Çünkü doğada doğal halinde mavi pigmentlere sahip bir yiyecek bulmak pek mümkün değil.

Maviye en çok benzeyen ve ingilizce “blueberry” olarak adlandırılan yaban mersininin rengi dahi mavi değil, koyu kırmızı. Bristol Üniversitesi'nden araştırmacılar, meyvenin mavi renginin yüzeyindeki mikroskobik yapılar tarafından yayılan mavi ve ultraviyole (UV) ışığın saçılmasıyla oluştuğunu buldular. Yani, meyvenin mavi görünümü ışığın bu mum tabakasındaki kristal yapılarla etkileşiminden kaynaklanıyor, bu da meyveyi insanlar için mavi, kuşlar için ise UV yansıtan bir hale getiriyor. Sonuç olarak yaban mersininin mavi rengi sıkıldığında çıkmıyor, çünkü bu renk meyvenin pigmentli suyundan değil, derisindeki bu ince mum tabakasından kaynaklanıyor.

İddia görseli kullanılarak Facebook üzerinden Tibet elması olduğu iddia edilerek fidan satış ilanı da açılmış. Yapay zeka ile üretilmiş görseller kullanılarak yapılan sahte fidan satışları, internette sıkça rastlanılan yeni bir dolandırıcılık türü ve sadece mavi elma ile sınırlı değil.