İstanbul, Dünyanın En Mutlu 10 Şehrinden Biri mi Seçildi?

Sosyal medyada dolaşımda olan bir iddiaya göre, 2023’te dünyanın en mutlu 10 şehri arasında İstanbul da yer alıyor. İddia kısa sürede hızla yayıldı, birçok sosyal medya platformunda tartışma konusu haline geldi. Peki İstanbul gerçekten dünyanın en mutlu 10 kenti arasına girmiş olabilir mi? 

İddiaya dair sosyal medyada dolaşımda olan çoğu paylaşım referans olarak ivisa isimli bir seyahat danışmanlık sitesini gösteriyor. Blog, içeriğe referans olarak 40 şehri ele alan  “Happiest City Index” isimli bir endeksi kullandığını söylüyor. Endeks, kentleri “turistlerin gözünden”, hayat pahalılığı, gün ışığı, yeşil alanlar, arkadaş canlısı yerliler ve beklenen yaşam süresi göstergeleri kullanılarak hesaplanmış.

Peki bu endeksin hesapladığı “mutluluk” bir referans olabilecek kadar güvenilir mi?

Soyut ve subjektif bir kavram olan mutluluk, birçok kuruluş tarafından insanların belirli ölçeklere göre ne kadar mutlu hissettiklerini ölçmek için bir dizi gösterge kullanılarak endeks haline getiriliyor. Göstergeler, insanların kendi hayatlarını nasıl değerlendirdiklerini ölçen “yaşam memnuniyeti”, “psikolojik refah düzeyi” ve “sosyal ilişkiler” gibi öznel kategoriler olabildiği gibi, “kişi başına düşen gelir”, “doğumda beklenen yaşam süresi” ve “eğitim seviyesi” gibi objektif ölçümlere de dayanabiliyor. 

Mutluluk endeksleri, mutluluğun ne anlama geldiğini genellikle insanların yaşamlarından ne kadar memnun oldukları olarak tanımlıyor ve yukarıda sıralanan göstergeleri bir arada kullanıyor. Endeksler, farklı ülkelerde hissedilen yaşam memnuniyetini kıyaslamanın yanında, mutluluğu etkileyen faktörleri belirlemek ve bunlara uygun politikalar üretmek için de yararlı araçlar Bu amaçla üretilen birçok mutluluk endeksi arasında metodoloji olarak en güvenilir olanlarından biri, Dünya Mutluluk Endeksi. Bu endeks, kişi başına düşen gelir, sosyal destekler, özgürlük durumu, cömertlik ve yolsuzluk algısı gibi bir dizi göstergeyi kullanıyor. Endeksin, şehirler bazında özel bir değerlendirmeyi içeren “Şehirler ve Mutluluk: Küresel Bir Sıralama ve Analiz” başlığında oluşturduğu özel raporlar da mevcut. Bu rapor en son 2020’de güncellenmiş. Raporda Helsinki 1. sırada yer alırken, İstanbul 115. sırada bulunuyor.

İddiada kullanılan mutluluk endeksi, şehirlerdeki mutluluğu sakinlerin gözünden değil, turistlerin gözünden yorumluyor. Bu durumda bu endeksi kentlerin mutluluk seviyesini kıyaslamak için referans almak güvenilirlikten uzak bir yaklaşım oluyor.

Ivisa sitesinde bulunan içerik, ayrıca  “En Mutlu Şehirler Endeksi”ni kullandığını söyleyerek, okuyucuları bu isme sahip gerçek bir endekse de yönlendiriyor. Fakat bu endekste İstanbul 200 şehir arasında 149. sırada duruyor.  

Happy City Hub Ltd.’nin bir projesi olan “Yaşam Kalitesi Enstitüsü” her yıl “En Mutlu Şehirler Endeksi”ni yayınlıyor. Endeks, 24 farklı alan ve 5 farklı gösterge (sakinler, yönetim, çevre, ekonomi ve hareketlilik) kullanarak dünya şehirlerini mutluluk seviyeleri özelinde bir kıyasa sokuyor.  Gerçekten o şehirde yerleşik insanların mutluluk seviyelerinin araştırıldığı bu endeks, sonuç olarak dünya şehirlerini üç farklı kategoriye yerleştiriyor. Sırasıyla en iyiden en kötüye olmak üzere: altın, gümüş ve bronz. İstanbul bu kategoriler arasında en sonda bulunan “bronz şehirler” kategorisinde bulunuyor. 

Endeksin 2023 sıralamasında 200 farklı şehre yer verilmiş. Bu farklı şehirlerden en iyi puanları toplayan ilk 23’ü, “altın şehir” kategorisinde alfabetik olarak sıralanmış. Aralarında İstanbul bulunmayan söz konusu şehirler şöyle:

Altın şehirler kategorisinde bir sıralama yapmayan endeks raporu, gümüş ve bronz şehirler için aynı yöntemi kullanmıyor. Şehirleri aldıkları puanlamaya göre sıralamaya başlıyor. Gümüş şehirler listesi, 24. sırada Berlin (Almanya) ile başlıyor ve 100. sırada Bruck an der Mur (Avustralya) ile bitiyor. 

Türkiye’den iki şehir, İstanbul ve Ankara ise endeksin “bronz şehirler” kategorisinde yer alıyor. İstanbul endekste 149., Ankara ise 161. sırada.

Bir Twitter hesabının yaptığı paylaşımda, İstanbul’un dünyanın en mutlu ilk 10 şehri arasında olduğu iddia edilmişti.