İsviçre Mamografiyi Yasakladı mı?

→ İsviçre’da mamografi yasak değil. Kanada, İskoçya, İtalya ve Avustralya’da da mamografi taramaları askıya alınmadı. 

→ Mamografide yanlış pozitif oranı %50-60 değil. %7-12 aralığında değişiyor.

→ Mamografi sırasında maruz kalınan radyasyon dozu düşük ve doğal arka plan radyasyonunun yaklaşık beşte birine tekabül ediyor.

Meme dokusunu oluşturan hücre gruplarından birinin değişime uğraması ve kontrolsüz olarak çoğalması sonucu ortaya çıkan bir hastalık olan meme kanseri, Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre 2022 yılında 185 ülkeden 157'sinde kadınlarda en sık görülen kanser türü oldu. Yine DSÖ’ye göre, 2022 yılında dünya çapında 2,3 milyon kadına meme kanseri teşhisi kondu ve meme kanseri 670.000 kişinin ölümüne sebep oldu. Ergenlik döneminden sonra her yaştaki kadınlarda görülen, yaş ilerledikçe görülme oranı artan meme kanserinin erken teşhisi için kullanılan önemli bir tarama yöntemi olan mamografi ise meme dokusunun röntgen kullanılarak görüntülenmesi işlemi. Mamografi, “Tarama Mamografisi” ve “Teşhis Mamografisi” olarak iki türe ayrılıyor. Belirtileri olmayan kadınlarda meme kanserinin erken tespiti için düzenli aralıklarla yapılan mamografi “Tarama Mamografisi” olarak adlandırılırken; Memede kitle, ağrı, akıntı gibi bir sıradışılık fark edilmesi durumunda yapılan ve daha ayrıntılı görüntüler sağlayan mamografiye “Teşhis Mamografisi” ismi veriliyor. Meme kanserinin erken teşhisi ve tedavisi için yapılması önerilen mamografi ile ilgili sosyal medyada çeşitli aralıklarla asılsız bilgiler dolaşıma giriyor. 

Bir süredir yerli ve yabancı sosyal medya hesapları tarafından İsviçre’nin mamografiyi yasakladığı, tarama hizmetlerinin birçok ülkede askıya alındığı iddia edildi. Bununla birlikte söz konusu paylaşımlarda yasak savına mamografiye ilişkin radyasyon, yanlış pozitiflik gibi negatif birçok iddia da eşlik ediyor.

Öncelikli olarak İsviçre’ye ilişkin olan iddia ele alındığında Avrupa ülkesinde mamografi tartışmalarının 2014 yılına uzandığı görülüyor. Swiss Medical Board’un (İsviçre Tıbbi İnceleme Kurulu) yayımladığı; mamografi taramalarının yaygın olarak düşünüldüğü kadar hayat kurtarıcı olmayacağını savunan, mamografi taramalarının aşırı tanı ve gereksiz tedaviye yol açabileceğini öne süren rapor sonrasında İsviçre’de mamografi konusu medyada ve tıbbi topluluklarda geniş yankı uyandırdı. 2014 yılında mamografinin faydaları ve zararları üzerine başlayan tartışma sonucunda mamografi taramaları ülkede yasaklanmadı. İsviçre'deki hâla sağlık otoriteleri ve doktorlar, mamografinin meme kanserinin erken teşhisinde önemli bir araç olduğunu kabul ediyor. Örneğin, ülkede kanser taramalarıyla ilgili ulusal bir program olan Swiss Cancer Screening, 50 yaş ve üstü kadınlara mamografi, 50 yaş ve üstü erkeklere kolorektal kanser taraması ve 70 yaş ve üstü erkeklere prostat kanseri taraması sunuyor. Bununla birlikte ülkede mamografi aynı zamanda sağlık sigortası kapsamında yer alıyor.

Paylaşımda yer alan bir diğer iddia da Kanada, İskoçya, İtalya ve Avustralya’da mamografi taramalarının askıya alındığına yönelikti. Kanada hükümetinin resmi internet sitesinde mamografi, meme kanseri taramasında güvenli ve etkili olduğu kanıtlanmış tek teknik olarak belirtilmiş. İskoçya’da 50-71 yaş aralığındaki tüm kadınlar üç yılda bir mamografi çekimine davet ediliyor. Avustralya Sağlık Bakanlığının internet sitesinde “BreastScreen Australia Program” görülüyor. Eyalet ve bölge hükümetlerinin ortak bir girişimi olan BrestScreen programıyla 40 yaş üstü kadınlar 2 yılda bir ücretsiz mamografi çektirebiliyor. İtalya Sağlık Bakanlığının resmi internet sitesinde meme kanserinin kadınlarda en sık görülen kanser olduğuna yer verilirken, meme kanserinin erken teşhisine yönelik taramanın, 50-69 yaş arası kadınlarda 2 yılda bir mamografi ile yapıldığı yazıyor. Bazı bölgelerde ise bu yaş aralığının 45-74 olduğu belirtilmiş.

Paylaşımda yer alan görselde mamografide yanlış pozitif oranının yüzde 50-60 olduğuna dair bir iddia da bulunuyor. Mamografi görüntüsünde kanserli olduğu düşünülen ancak aslında kanser olmayan bir alanın tespit edilmesine “yanlış pozitif” deniyor. Araştırmalara göre mamografide yanlış pozitif oranı, hastanın yaşı, meme yoğunluğu ve tarama programı gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak yüzde 7 ile 12 arasında değişmekte. Örneğin Dünya Sağlık Örgütü’nün 2014’te yayımladığı çalışmaya göre, 39-49 yaş grubunda yanlış pozitif oranı %9.8, 50-69 yaş grubunda %9.2 ve 70-74 yaş grubunda %6.9 olarak hesaplanmış. Breastcancer.org’a göreyse ABD’de kadınların yüzde 11’inin yanlış pozitif sonuç aldığı belirtilmiş. Dolayısıyla yüzde 50-60’a varan oranlar herhangi bir gerçeklik taşımamakta.

Mamografi sırasındaki meme sıkıştırılması, meme dokusunun yayılarak düzleştirilmesini sağlıyor. Bu işlem, görüntüleme kalitesini artırır ve olası tümörlerin veya anormalliklerin daha net görülmesi sonucunu doğuruyor Mamografi sırasında uygulanan bu sıkıştırmanın meme kanseri riskini artırdığına, anlık ağrı dışında tümör büyümesi gibi herhangi bir negatif sonuç doğurduğuna dair bir kanıt mevcut değil. Mamografi sırasında maruz kalınan radyasyon ise yaklaşık olarak 0,6 millisievert (mSv) civarında. Birleşik Krallık verilerine göre, bir kişinin yıllık doğal arka plan radyasyon dozu Birleşik Krallık’ta yaklaşık olarak 2,7 mSv'ye, ABD’de ise 6,2 mSv’ye karşılık geliyor. Basit bir hesapla mamografide maruz kalınan radyasyon, Birleşik Krallık’ta yaklaşık olarak 81 günlük, ABD için ise 35 günlük arka plan radyasyonuna eşdeğer. Bir başka deyişle mamografideki radyasyon Birleşik Krallık'ta yıllık doğal arka plan radyasyonunun sadece yaklaşık olarak %22'sine denk geliyor ve bunun da düşük bir doz olduğunu söylemek yanlış değil. 

Sonuç olarak, mamografi, meme kanserinin erken teşhisi için önemli bir tarama yöntemi olmayı sürdürüyor. Mamografi hakkındaki yanlış bilgilere rağmen, yöntemin meme kanserinin erken teşhisindeki rolü ve faydaları, olumsuzluklarına kıyasla çok daha fazla olarak kabul ediliyor.