Kanada’daki Yangınlar Kundakçılık Sonucu mu Gerçekleşti?

İddia çeşitli sosyal medya hesaplarınca paylaşılmış.

İklim değişikliği, dünya genelindeki hava koşullarında meydana gelen uzun vadeli değişiklikleri ifade eder. Bu değişiklikler, artan sıcaklık, hava olaylarının şiddeti ve frekansındaki artış gibi etkileri içerir. İklim değişikliği, doğal ekosistemleri, tarımı, su kaynaklarını ve insan topluluklarını olumsuz etkileyebilir. 

İklim değişikliği ve orman yangınları arasında da yakın bir ilişki bulunuyor. Yüksek sıcaklıklar ormanlarda daha kuru koşullar oluşturabiliyor ve yanmaya daha duyarlı hale getirebiliyor. İklim değişikliği, dünyanın birçok bölgesinde yangın mevsiminin uzamasına neden olabiliyor. Yıldırımlarla ilişkili olarak hava durumu örüntülerini etkileyen iklim değişimi fırtınalarla birlikte gelen yıldırım çarpmaları, özellikle iklim değişikliğinin neden olduğu kuru koşullarla birleştiğinde orman yangınlarını ateşleyebiliyor. 

Mart 2023’ten bu yana Kanada tarihinin en yoğun orman yangını mevsimi ile mücadele ediyor. Kanada genelinde 2000’i aşkın yangın kontrol altına alınırken halen yaklaşık 400 yangın ülkenin çeşitli bölgelerinde devam ediyor. Yangınlar sonucunda Hollanda’nın yüzölçümünden daha fazla yer kaplayan bir alan küle döndü. Bu felaket sonrasında kamuoyundaki tartışmalar da artan orman yangını sıklığının iklim değişikliğiyle doğrudan bağlantısı olup olmadığı üzerine. Kanada Başbakanı Justin Trudeau orman yangınlarını iklim değişikliğinin etkisine bağlarken bazı Kanadalı siyasetçiler hükümeti tedbirsiz davranmakla suçladı.

Söz konusu paylaşım da kamuoyundaki tartışmaları atıfla Quebec’te çıkan yangınların kundaklama sonucu çıktığını ve iklim değişikliği teorisiyle açıklanamadığını iddia etmiş. Üstelik iddiada komplocu bir yaklaşımla yangınların iklim değişikliği nedeniyle getirilecek vergiler ve daha fazla tecrit için bizzat iklim değişikliği savunucuları tarafından çıkarıldığı ima ediliyor. 

Söz konusu paylaşımda bir internet sitesinin bağlantısı da bulunuyor. Litesite News adlı bir haber sitesinde “Uydu görüntüleri Quebec yangınlarının suçlusunun iklim değişikliği teorisi değil, kundakçılık olma olaslığını arttırıyor” başlığıyla bir içerik paylaşılmış. Burada ise bir Twitter hesabında yapılmış ‘video analiz’ mevcut. ‘Wide Awake Media’ adlı bir kullanıcının paylaştığı videoda DuPage Üniversitesi Meteoroloji Bölümü’nün sayfasından alınan görüntülerde Quebec’teki yangınlara dair uydu görüntüleri bulunuyor. Videoda Quebec eyaletindeki yangınların aynı anda başladığı ve bunun da kundakçılık olmasının daha yüksek ihtimal olduğu söyleniyor. Fakat Lifesite News haber sitesi uzun zamandır dezenformasyon yapmakla suçlanıyor.  Site aşırı sağcı muhafazakâr bir tutuma sahip ve sık sık Covid-19 ve LGBT hakkında dezenformasyon yapmaktan dolayı sosyal medya hesapları bloke edilmiş. 

AFP’ye konuşan Kanada Orman Yangınlarından Koruma Kurumu sözcüsü Karine Pelletier, söz konusu bölgede koordineli bir kundaklama bulgusuna erişmediklerini belirtmiş.  Dahası Reuters’e konuşan DuPage Üniversitesi Meteoroloji Bölümü destek analizcisi Gibert Sebenste ise videoda görülen animasyonun kişi tarafından çok hızlı bir şekilde ileriye ve geriye dönük oynatıldığını ve bu yüzden de ‘aynı anda çıkmış gibi’ gösterildiğini belirtmiş. 

Yangınların çıktığı 1 Haziran gecesi oldukça çok sayıda yıldırım düştüğü belirtiliyor. Bağımsız meteorologlar ve hava tahmincilerinden oluşan Instant Weather adlı bir kuruluşun Ontario şubesinin Twitter adresinden yaptığı bir paylaşımda uydu görüntüleri aracılığıyla önce çok sayıda yıldırımın düştüğü ve ardından yangınların çıktığı görülüyor. Videoda yangınlardan önce havaların aşırı olduğu ve aniden gelen aşırı hava değişimleri neticesinde çıkan fırtınalarda oluşan yıldırımların düşmesiyle de buralarda yangınların hızlıca yayıldığı ifade ediliyor. Özellikle yıldırımların düşmesiyle ortaya çıkan yangınların daha sonra gelen rüzgarlarla diğer alanlara taşındığı belirtiliyor. Videodaki grafiğe buradan erişmek mümkün.

Nitekim, Kanada Orman Yangınlarından Korunma Derneği (SOPFEU) tarafından, 26 Mayıs’ta sosyal medyada yaptığı bir paylaşımda yazın gelmesiyle birlikte havaların sıcak ve kuru olacağı ve bunların da orman yangınlarını arttırabileceği ifade edilmiş. 

Kanada Hükümeti’ne bağlı Natural Sources Canada’da paylaşılan bilgiye göre, Kanada’da haziran ayında havaların normalin üstünde veya çok üstünde geçmesi bekleniyor. 

Bu kurumda çalışan araştırmacı Yan Boulanger’in paylaştığı veriye göre, Mayıs 2023 son 73 yılda Orman Yangını Hava Durumu Endeksinde en aşırı ay olarak tarihe geçmiş. Hem yangının ne kadar hızlı yayılacağını ölçen İlk Yayılma Endeksinde hem de yangın için ne kadar yakıtın olduğunu gösteren Kuvvetlenme Endeksinde rekor seviyelere ulaşmış. Bu da yangının potansiyelinin çok yüksek olduğunu gösteriyormuş.

İddia AFP, Reuters ve PolitiFact tarafından da incelenmiş.

Bir Twitter adresi tarafından 10 Haziran 2023 tarihinde yapılan bir paylaşımda, Kanada’nın Quebec eyaletinde çıkan yangınların kundakçılık nedeniyle çıktığı iddia edilmişti. İddia iklim değişikliği karşıtı hesaplarca yoğun olarak paylaşılmıştı.  Hem resmi kurumlardan hem de bağımsız kuruluşlardan alınan veriler, yangınlar öncesinde çok sayıda yıldırımın düştüğü ve bunların çeşitli yerlerde yangınlar başlattığı, ardından rüzgarların da bu yangınları başka yerlere taşıdıkları görülüyor.