Özbekistan, Resmi Dilini Türkçe Olarak Değiştirdi mi?

Bir Twitter hesabı tarafından 27 Temmuz 2021 tarihinde yapılan paylaşımda Özbekistan’ın resmi dilini Türkçe olarak değiştirdiği iddia edildi. Gönderi 320’den fazla retweet 3600’den fazla beğeni almış. 

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

İddia sosyal medyada ve farklı haber sitelerinde de paylaşılmış.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte 1991 yılında bağımsızlığı kazanan 15 devletten biri olan Özbekistan ile ilgili sosyal medyada Özbekistan’ın resmi dilinin Rusça’dan Türkçe’ye değiştirdiğine yönelik birçok paylaşım yapılıyor. Özbekistan’da resmi dil Özbekçe ve ülke nüfusunun %74’ü bu dili konuşuyor. Özbekçe’den sonra en çok konuşulan dil ise %14 ile Rusça. Ülkede sadece % 2,5 gibi oranda Rus yaşamasına rağmen Sovyetler Birliği geçmişi nedeniyle Rusça kullanımının ağırlığı fazla.

Özbekçe 1920’lere kadar Arap alfabesi kullanılarak yazılıyordu. 1929 - 1940 yılları arasında ise Özbekistan resmi olarak Latin alfabesi kullandı daha sonrasında ise Sovyetler Birliği’nin bir parçası olması sebebiyle 1940 yılı sonrası Sovyetler Birliği dağılana kadar (1991) ülkede Kiril alfabesi önemli bir yer tuttu. Özbekistan bağımsız olduktan sonra ise 1993 yılında Eylül ayında Latin alfabesine geçilmesine ilişkin yasa kabul edildi. 1 harf ve ayırma işaretinden oluşan Latin harflerine uyarlanan bu alfabe, 1995’te 29 harfli yeni Latin alfabesiyle değiştirildi ve 1993'teki alfabede kullanılan ş, ç, ö ve ğ harfleri yerine sh, ch, o' ve g' harflerine yer verildi. Bu tarihten sonra da Latin ve Kiril alfabesi karma olarak kullanılmaya devam etti. Devlet kurumlarında halen resmi yazışmalar Kiril alfabesiyle yürütülürken, ülkedeki okul ve üniversitelerde ise Latin alfabeli Özbekçe kitaplar üzerinden eğitim veriliyor.

1993 yılından bugüne gelen süreçte ise Özbekistan 2023 yılında tam olarak Latin alfabesine geçmeyi planlıyor. 12 Şubat 2021 tarihinde Özbekistan’da aşamalı olarak Latin alfabesine geçilmesine ilişkin yol haritasını içeren kararı onaylanmıştı.Karara göre, 1 Ocak 2023'ten itibaren ülkedeki tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri ile resmi yazışmaları Latin alfabesiyle yapılacak. Ayrıca ülkedeki tüm basın organları, elektronik medya, haber siteleri, matbaa ve yayınevleri de Latin alfabesini kullanacak. Söz konusu tarihten itibaren kimlik belgeleri, yabancıların oturma izni ve ikamet belgeleri, antetli kağıtlar Latin alfabesinde düzenlenecek, ayrıca tüm cadde ve sokak ile kurum adları, pankart ve tabelalar, ilan ve reklamlar da Latin alfabesinde hazırladığı belirtiliyor.

Bir Twitter kullanıcısı tarafından Özbekistan’ın resmi dilinin Türkçe olacağı iddia edilmişti. Özbekistan’ın resmi dili Özbekçe ve kanıtlar bu resmi dilin değişmediğini gösteriyor. Özbekçe Türk dil ailesine bağlı 35 dilden biri. Özbekistan’da 2023 yılında tam geçiş yapılması planlanan durum ise dil değişimi değil alfabe değişimi. Özbekistan bağımsız olduktan bu yana hem Latin hem de Kiril alfabesini kullanıyordu. 2023 ile beraber ise ülkede kullanılan tek alfabe Latin alfabesi olacak.