Trabzon Opera Binası 1958'de Yol Yapmak İçin Yıkıldı mı?

Trabzon Opera Binası veya Sümer Sineması, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemindeki Batılılaşma ve modernleşme hamleleri kapsamında inşa edilen önemli bir mimari eser. Kentin sosyal ve ekonomik kamusal merkezlerinden Meydan Parkında II. Abdülhamit döneminde, 1908 yılında inşaatına başlanan eser 1912’de tamamlandı. Art Nouveau tarzında inşa edilen binanın tasarımı ise, bazı kaynaklara göre II. Abdülhamit döneminde saray mimarlığı görevinde de bulunmuş olan İtalyan mimar Raimondo D’Aronco’ya ait. 

Yapımının tamamlanmasının ardından idaresi belediyeye bırakılan bina çeşitli kültürel faaliyetlere ev sahipliği yapmış. Yıkımı 1958 yılında gerçekleşen binanın yıkım sebebinin araç geçişi sağlamak için yol yapımı olduğu iddiaları da sosyal medyada zaman zaman gündeme geliyor. Konuyla ilgili açık kaynaklar Google Akademik aracı kullanılarak araştırıldığında çeşitli akademik makalelere ulaşılıyor. Akademik kaynaklara göre, yapının yıkılmasına yönelik ilk teklif 1939 yılında belediye meclisinde gündeme gelmiş ancak teklif reddedilmiş.

Demokrat Partili Ahmet Rasim Karanis döneminde, 5 Haziran 1957 tarihli belediye meclisi toplantısında binanın yıkımı yeniden teklif edilse de teklif tekrar reddedilmiş. 16 Nisan 1958 tarihli bir başka belediye meclisi toplantısında binanın yıkımı bir kez daha gündeme gelmiş, belediye meclisinde süren uzun tartışmaların ardından binanın yıkımına karar verilmiş. Binanın yıkımıyla sahil yolunun olmadığı dönemde çevre illerden gelen ağır ve büyük araçların geçişinin kolaylaşması amaçlanmış. Bu tarihte alınan kararın ardından binanın yıkımına aynı gün başlanarak 15 günde yıkımı tamamlanmış. Binanın bulunduğu yer ise günümüzde Trabzon Meydan Parkı sınırları içerisinde yeşil alan olarak değerlendiriliyor.

Yapının en bilinen adı Trabzon Opera Binası olmasına rağmen, çeşitli akademik kaynaklar binanın opera binası olarak kullanılmasından çok sinema ve tiyatro etkinliklerine ev sahipliği yaptığına işaret ediyor. İnşasının tamamlanmasının ardından belediyenin kullanımına tahsis edilen bina, yıkımına kadar çoğunlukla sinema gösterimi hizmeti sunan bir belediye binası işlevi görmüş. Trabzon Opera Binası daha çok Turan Sineması, Sümer Sineması ve Yıldız Sineması isimleriyle anılmış. Bina, 1922’de Rus orkestra ve bale topluluğunun gösterisi ile Atatürk’ün Trabzon’u ziyaretleri kapsamındaki piyes gösterileri dışında neredeyse tamamen sinema ve tiyatro etkinliklerine ev sahipliği yapmış.