Türkmenistan'da Elektrik, Doğalgaz ve Su Ücretsiz mi?

Türkmenistan, 1991’de Sovyetler Birliği’nden ayrılıp bağımsızlığını kazandı. Bağımsızlık sürecini yöneten devlet başkanı Saparmurat Niyazov Aralık 1992’de deklare ettiği politika programı çerçevesinde Türkmenistan’da elektrik, su, doğalgaz ve tuz ücretsiz yapıldı. 

Deutsche Welle’de 2017’de yer alan bilgiye göre her vatandaşa aylık 35 kw/h elektrik, 50 m3 doğalgaz ve günlük 250 lt. su bu politika kapsamında ücretsiz olarak sağlanıyor.

Fakat, Niyazov’un ölümünün ardından başa geçen Kurbankulu Berdimuhammedov tarafından devlet tarafından sağlanan miktarlar kademeli olarak düşürülmüş. 2012’de elektrik kullanımı 35 kw/h’ten 25 kw/h’e düşürülürken, 2014 yılında bedava doğalgaz uygulamasından tamamen vazgeçilmiş ve 50 m3 üstü doğalgaz kullananlar için her 1000 m3 başına 20 manat alınmaya başlanmış. 

Üstelik su da ücretli hâle getirilmiş. 2017 yılında getirilen bir düzenlemeyle beraber kişi başına verilen 7,5 m3’lük limiti aşanlardan her 10 m3 başına 5 manat alınmaya başlanmış. 

Türkmenistan Devleti’nin resmi internet sitesinde 25 Eylül 2018 tarihinde duyurulan bir başkanlık kararnamesi bulunuyor. Bu kararnameye göre, 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren elektrik, su, doğalgaz ve tuzun ücretsiz olmayacağı ilan ediliyor. “Elektrik, Gaz, İçme Suyu ve Sofra Tuzunun Türkmenistan Halkına Tedarikinin Rasyonelleştirilmesi” adlı kararnameyle Başkan Gülmuhammedov’un bunların ücretsiz tüketimini kaldırdığı belirtiliyor. Bunun amacının sosyal faydasını artıracak şekilde bu kaynakların daha verimli kullanılması olduğu söyleniyor. Neticede bu ürünlerin, tercihli fiyatlarla tüketicilerin kullanımına sunulacakları söyleniyor. Böylece, 1992 tarihli kararnamelerin ortadan kaldırıldığı belirtiliyor.

RFE/RL’de yer alan bilgiye göre, bu kararın arkasındaki neden ülkeyi daha fazla serbest piyasa ekonomisi içerisine adapte etmek. Başkan’a göre, bu süreçte Türkmenistan’da gelir “önemli ölçüde arttı” ve ülke vatandaşları için “çok geniş fırsatlar” sağlandı. Fakat ona göre devir değişti ve ülkenin doğal kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılması gerekiyor. 

Nitekim, bu kararnamenin ardından ülkede karara dair ilanlar çeşitli yerlere asılmış. 

Benzer iddialar çeşitli haber sitelerinde ve sosyal medya hesaplarında uzun yıllardı dolaşımda. 

Bir Instagram hesabı tarafından yapılan bir paylaşımda Türkmenistan’da elektrik, doğalgaz ve suyun ücretsiz olduğu iddia edilmişti. 1992 yılında alınan kararlarla birlikte 1993’ten itibaren elektrik, doğalgaz ve su belirli limitler belirlenerek ücretsiz olarak halka dağıtılıyordu. Zaman içerisinde çeşitli dönüşümlerle birlikte bu süreç 2018’e kadar devam etti, fakat bu yıl alınan kararla birlikte 2019’dan itibaren bunların kullanımı ücretli hâle getirildİ.