Uzaya Çıkan İlk Canlı Laika İsimli Bir Köpek miydi?

Bir Twitter hesabı tarafından 21 Aralık 2021 tarihinde yapılan paylaşımda uzaya çıkan ilk canlının Laika isimli bir köpek olduğu iddia edildi.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Laika’nın uzaya gönderilen ilk canlı olduğu konusundaki paylaşımlar yıllardır yayılmaya devam ediyor.

Uzay araştırmalarının erken safhalarında uzay ortamında canlıların nasıl tepki vereceği önemli bir soru işaretiydi. Bu durumu test etmek için de sinek, köpek, maymun gibi hayvanlar araştırmalarda sıklıkla kullanıldı. Uzaya seyahatlerin hemen hepsi yanlışlıkla da olsa uzaya bakteri ve benzeri formlarda yaşamı taşımışlardı. Bilinçli olarak dünyadan uzaya gönderilen ilk canlılar ise meyve sinekleriydi.

Meyve sineklerinin uzaya gönderilmesi, ABD tarafından sürdürülen araştırmaların bir parçası olarak New Mexico White Sands Füze Menzilinde V2 tipi bir roket ile 20 Şubat 1947’de gerçekleşti. İsimsiz roket, dünyaya geri dönmeden önce gökyüzüne doğru 67 mil yol aldı ve uzayın başladığı noktaya kadar çıkabildi. Bu sebeple, bilinçli olarak dünyadan uzaya gönderilen ilk canlıların sinekler olduğu kabul ediliyor. V2 roketleri, dünyanın ilk uzun menzilli güdümlü füzeleriydi ve II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından kullanılmışlardı. Saatte 3500 mil hızla gidebilen bu füzeler, 200 milden uzak noktaları hedef alabiliyordu. Savaştan sonra, füzelerin çoğunu Amerika Birleşik Devletleri ele geçirdi ve sonradan uzay araştırmalarının önünü açacak olan araştırma görevleri için kullandı. Sineklerin gönderildiği V2 tipi roketlerin mucidi Wernher von Braun, NASA için üretilen Saturn V roketinin tasarım aşamasına da dahil oldu.

Sineklerin; boyutları, nispeten hafif olmaları ile depolanmalarının kolaylaşması, yakıt tüketiminde tasarruf sağlamaları ve araştırmalar için genetik olarak insanlar ile benzer bir yapı sağladıkları için tercih edilen yolcular oldukları belirtiliyor. Kozmik radyasyonun organik maddeler üzerindeki etkisi hakkında bilinenler oldukça azken, sinek kapsülünün güvenli bir şekilde Dünya'ya dönebilmesi ve sineklerin genetiğinin radyasyon ile mutasyona uğramaması, bilim insanlarının gelecekte insanlar ile yapılacak bir uzay uçuşunun yolunu açan bir keşfe de ulaşmalarını sağladı.

1940’lı ve 50’li yıllarda, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri’nin uzay programları aracılığıyla maymunlar, fareler ve köpekler de dahil olmak üzere birçok türde hayvan uzaya gönderilse de, bu uçuşlar yörünge-altı uçuşlardı. Yani uzaya gönderilen mürettebat, bir yörüngeye girmeden atmosfer dışına ulaşıp tekrar Dünya’ya düşüyordu.

Laika, 3 Kasım 1957’de Sputnik 2 uzay aracı ile Dünya dışına yörüngesel uçuş için çıkan ilk canlı oldu. Yarı canis yarı terrier genç bir sokak köpeğiydi olan Laika, bir sokak köpeğinin soğuk ve açlığın dahil olduğu zorlu koşullara daha iyi adapte olacağını düşünmeleri üzerine seçildi. Yetersiz oksijen ve yemek kaynaklarına bağlı olarak Laika’nın muhtemel ölümünün, görevin başından beri beklenen bir durum olduğu belirtiliyor.

Laika'nın uzay aracı Sputnik 2, onu hayatta tutmak için çeşitli yenilikçi cihazlarla donatıldı. Karbondioksiti emen bir oksijen jeneratörü, sıcaklığı düzenlemek için bir fana sahip mekanizması bulunan kapsül aynı zamanda Laika'yı yedi gün hayatta tutacak kadar yiyecekle doluydu.

Laika’nın ölümü ile ilgili süregiden tartışmalar mevcut. Sovyetler Birliği başlangıçta Laika’nın oksijen seviyesinin düşmesi üzerine öldüğünü ya da zehirli yiyeceklerle kasten uyutulduğunu öne sürdü. 1999'da, uzay programında yer alan bilim insanlarının da içinde bulunduğu birkaç Rus kaynağı, Laika'nın Sputnik 2'nin sıcaklık kontrollerinde yaşanan bir başarısızlıktan sonra Dünya'nın dördüncü yörüngesinde hayatını kaybettiğini belirtti.

14 Nisan 1958'de (yaklaşık 2.570 yörüngeden sonra), Sputnik 2 ve Laika'nın kalıntıları yörüngeden ayrıldı ve Dünya atmosferine yeniden girerken parçalandı. 2008’de, tarihi uçuşun üzerinden yaklaşık 50 yıl geçmesinin ardından, Laika’nın heykeli Star City’nin dışına yerleştirildi.

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda uzaya çıkan ilk canlının Laika isimli bir köpek olduğu iddia edilmişti. Laika, uzaya bilinçli olarak gönderilen ilk canlı değil. 1957’de Laika’nın uzaya gönderilmesinden 10 yıl önce, ABD’nin araştırma projeleri kapsamında ilk defa sinekler uzaya bilinçli olarak gönderilen canlılar oldular ve uzaya ulaşmalarının akabinde Dünya atmosferine geri döndüler. Laika ise, 1957’de Sputnik 2 füzesi ile ilk defa yörünge uçuşu yapan Dünya yerlisi oldu. Sokak köpeği Laika’nın tarihi uzay yolculuğu ise trajik ölümüyle sonuçlandı.