Ortaöğretime Girişte Değişen Sınav Sistemleri

Ortaöğretime geçişte sınav uygulaması ilk kez 1955 yılında Maarif Kolejleri ile başladı. İstanbul, İzmir, Eskişehir ve Konya’da açılan bu okullar sayısal derslerin İngilizce okutulduğu ve öğrencilerin sınavla seçildiği ilk devlet okullarıydı. 1975 yılında Maarif Kolejlerinin adı Anadolu Lisesi olarak değiştirildi. Yıllar içinde fen, imam hatip ve sosyal bilimler liseleri gibi farklı lise türleri açıldı ve bu liselerde okuyacak öğrencilerin seçilmesi için yapılan dar katılımlı sınavlar da 1997 yılına kadar devam etti. Liselerin ve ortaöğretime geçmek isteyen öğrencilerin artmasıyla birlikte 1997 yılında merkezi tek bir sınav olarak Liselere Giriş Sınavı (LGS) uygulanmaya başladı. Sınavda; Türkçe, Matematik, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilgiler alanlarından sorumlu olan öğrencilere her alandan 25’er soru olmak üzere toplamda 100 soru yöneltiliyordu. Öğrencilerin tek bir sınavla yerleştiği bu sistem, 2005 yılına kadar LGS adıyla uygulandı.

OKS’nin yerine gelen Seviye Belirleme Sınavı (SBS), 6. 7. ve 8. sınıflara uygulanacak çoktan seçmeli testlerden oluşan bir modeldi. Öğrencilere bu sınavlarda Türkçe testinde 23, Matematik, Fen ve Teknoloji ve Sosyal Bilgiler testlerinden 20’şer, Yabancı Dil testinden de 17 soru yöneltildi. Kademeli olarak uygulanan SBS’ye 2007-2008 eğitim öğretim yılında 6.ve 7. sınıflar katılırken, 8. sınıflar OKS’ye girdi. 2008-2009 eğitim öğretim yılında 6. 7. ve 8. sınıflara uygulanan sınavın sonucunda 8. sınıflar elde ettikleri iki SBS puanı ile ortaöğretime geçiş yaptı. Sistemin tam olarak uygulanabildiği dönem ise 2009-2010 eğitim öğretim yılı oldu.  Bu dönemde son sınıf öğrencileri, üç Seviye Belirleme Sınavı’nın ardından elde ettikleri nihai puan ile liselere yerleşti. 2010 yılına kadar, öğrencilerin elde ettikleri sınav puanları, ilköğretim başarı puanları ve davranış notları değerlendirilerek nihai yerleştirme puanı hesaplanıyordu. Ancak 2010 yılında davranış notunun yerleştirme puanına katılması uygulaması Danıştay tarafından durduruldu ve SBS sisteminde öğrencilerin sınav puanının %70’i ve ilköğretim başarı puanının %30’u hesaplanarak yerleştirme puanı belirlendi. Öğrencilerin üç sene boyunca sınava tabi tutulmasının psikolojilerini olumsuz etkilediği eleştirileri ile SBS uygulaması 2013 yılında sonlandırıldı.

2018 yılında uygulanmaya başlayan Liselere Geçiş Sistemi (LGS) ile öğrencilerin liselere geçişinde iki farklı yöntem benimsendi. Liselerin %10’u merkezi sınavla, %90’ı ise adrese dayalı yerleştirme ile öğrenci kabul etmeye başladı. LGS’yi TEOG’dan ayıran en önemli değişikliklerden biri, TEOG döneminde bir liseye yerleşmek için merkezi sınava katılım zorunluluğu bulunurken LGS döneminde bu zorunluluğun ortadan kalkması oldu. Buna göre LGS’ye giren öğrenciler puanlarına göre nitelikli olarak adlandırılan okullara girebilirken sınava girmeyenler ise adrese dayalı olarak diğer okullara yerleşebiliyor. 

LGS’de sınav başka okullarda iki oturum şeklinde gerçekleşiyor. Öğrenciye sözel ve sayısal olmak üzere iki farklı oturumda soru soruluyor. Sözel testlerde Türkçe 20, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 10, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 10 ve Yabancı Dil 10 olmak üzere toplamda 50 soru bulunuyor.  Sayısal oturumunda ise Matematik ve Fen Bilimlerinden toplamda 40 soru yöneltiliyor.  Toplamda 90 sorunun yanıtlandığı sınavda üç yanlış bir doğru cevabı götürüyor.