Türkiye'de İş Güvenliği ve İş Kazaları

SağlıkEmek

İlk yayın :

2 Kasım 2023

Yazar:

Türkiye'de iş hukukunun gelişimi, 1865 tarihli Dilaver Paşa Nizamnamesi ile başlamış ve bu nizamname ile Ereğli Kömür Havzasında çalışan işçilerin çalışma koşullarının düzenlemesi hedeflenmiş. İş hukukuna dair düzenlemelerin tarihi epey eski tarihlere uzanmasına rağmen Türkiye’de iş kazaları her geçen gün artmaya devam ediyor.

1921

Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun

1920’de açılan TBMM’nin savaş zamanı olmasına rağmen kanuni düzenleme yaptığı alanlardan biri de maden işçilerinin çalışma koşulları olmuştu. 1921 yılında çıkarılan 151 sayılı Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun, günlük çalışma süresini 8 saat, asgari çalışma yaşını 18 ol

Fotoğraf: 1930larda Kozlu kömür işletmelerinde işçiler toplu halde.

Kaynak: İBB Atatürk Kitaplığı / Albümler Koleksiyonu / Krt_013490, https://100sene100nesne.com/komur/

1936

3008 Sayılı İş Kanunu

1936 yılında çıkarılan 3008 sayılı İş Kanunu, Türkiye'de işçilerin haklarını ilk kez yasal güvenceye alması nedeniyle iş hukukunun gelişiminde önemli bir dönüm noktası

1936 yılında çıkarılan 3008 sayılı İş Kanunu, Türkiye'de işçilerin haklarını ilk kez yasal güvenceye alması nedeniyle iş hukukunun gelişiminde önemli bir dönüm noktası oldu. Bu kanun, işçilerin haklarını yasal güvenceye almasına yani çalışma sürelerini, ücretleri, iş sağlığı ve güvenliğini düzenleyen hükümler içermesine rağmen sendika ve toplu iş sözleşmesine ilişkin hükümlere yer vermemiş ve grev ve lokavtı yasaklamıştı. Bu yasak, işçilerin haklarının korunması açısından eleştirilere de konu oldu.

Özetle:

Kanun, iş kazası ve meslek hastalığı, analık, ihtiyarlık, işten kalma, hastalık ve ölüm hallerinde sosyal yardım yapılacağını hüküm altına alındı.

Kanun, işçilerin işyerlerine alınmaları ile kendiliğinden sigortalı olacaklarını, sigortalılıktan doğan hak ve yükümlülüklerinden vazgeçemeyeceklerini, bu hak ve yükümlülüklerin azaltılması, başkasına devredilmesine ilişkin sözleşmelerin geçersiz olduğunu düzenledi.

Kanun, işçi ve işveren arasındaki dengesizliği işçi lehine düzeltmeyi hedefledi.

Kanunun pek çok hükmü 1950 yılında çıkarılan 5518 sayılı kanunla değiştirildi. 1967 yılında çıkarılan 931 sayılı İş Kanuna kadar da yürürlükte kaldı.

3008 sayılı İş Kanunu'ndaki bazı hükümler günümüz iş mevzuatında da yer almaktadır.

1945

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Çalışma Bakanlığı, Devlet Dairelerinin Bakanlıklara Ayrılması Hakkındaki 3271 sayılı Kanunun 1. Maddesine dayanılarak 7 Haziran 1945'te kuruldu. 1974 yılına gelindiğinde ise Sosyal Güvenlik Bakanlığı kurularak, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Bağ-Kur bu Bakanlığa bağlandı. 1983 yıl

Çalışma Bakanlığı, Devlet Dairelerinin Bakanlıklara Ayrılması Hakkındaki 3271 sayılı Kanunun 1. Maddesine dayanılarak 7 Haziran 1945'te kuruldu. 1974 yılına gelindiğinde ise Sosyal Güvenlik Bakanlığı kurularak, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Bağ-Kur bu Bakanlığa bağlandı. 1983 yılında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın Teşkilatı ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile bakanlık yeniden yapılandırıldı. 2006 yılında, Sosyal Güvenlik Reformu ile Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı tek çatı altında birleştirilerek, Sosyal Güvenlik Kurumu kurulmuştur.

Bakanlığın temel görevleri, çalışma hayatının düzenlenmesi, işçi ve işveren haklarının korunması, sosyal güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi ve sosyal yardımların sağlanması şeklinde özetlenebilir.

1946

İş Kazaları ile İlgili Veriler Toplanmaya Başlandı

İş kazaları ile ilgili ilk veriler Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tutulmaya başlanmış ve aynı yıl Türkiye'de 14.210 iş kazası meydana gelmiş. Bu yılların verisine yalnızca SGK’nın Ankara'daki merkezinden ulaşılabiliyor. Bu veriler, iş kazaları sayısının, işçi sayısındaki artıştan daha fazla olduğunu göstermektedir. SGK’nın online yayınladığı

1974

İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri Güçlendirildi

1974 yılında yapılan değişiklikler ile, iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükler daha da güçlendir

1974 yılında yapılan değişiklikler ile, iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükler daha da güçlendirilmiştir. Ancak, bu düzenlemeler 2003 yılına kadar kalıcı olmuştur. Bu duraklama döneminde, iş sağlığı ve güvenliği alanında gelişen ve değişen teknolojinin gereklerini karşılayacak düzenlemeler yapılmamıştır.

Fotoğraf kaynağı: https://ertugrulkurkcu.org/haberler/turkiyede-isci-sinifi-caginin-acilisi-15-16-haziran-1970/

2003

İş Sağlığı ve Güvenliğine Yeni Bakış Açısı

4857 sayılı İş Kanunu ile iş sağlığı ve güvenliği alanında yeni bir düzenleme yapıldı. Bu kanun ile, işverenin, çalışanların ve kamu kurum ve kuruluşlarının iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yükümlülükleri ayrıntılı olarak düzenlendi. 2003 yılında çıkarılan 4857 sayılı İş Kanunu ile, iş sağlığı ve güvenliği alanında yeni bir bakış açısı getirilmiştir. Bu kanun ile, işverenin, çalışanların ve kamu kurum ve kuruluşlarının iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yükümlülükleri ayrıntılı olarak düzenlendi.

2012 

İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili En Kapsamlı Düzenleme

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili en kapsamlı düzenleme olan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun yürürlüğe girdi. İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi için yeni ve daha etkin önlemler getiren Kanun, işyerlerini tehlike sınıflarına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli olmak üzere üçe ayırmış. Bu sınıflandırmaya göre işverene ve çalışanlara farklı yükümlülükler yüklenmiş. Kanun ayrıca, iş kazaları ve meslek hastalıklarının bildirimini zorunlu kılıyor. Buna göre iş kazaları ve meslek hastalıkları, işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu'na en geç üç iş günü içinde bildirilmelidir. Kanun, iş sağlığı ve güvenliği konusunda denetimleri de düzenliyor ve bu denetimler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılıyor.

Kanuna göre işverenin başlıca yükümlülükleri şunlardır:

İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için gerekli her türlü tedbiri almak.

Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri vermek.

İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği risklerini belirlemek ve bu riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için gerekli çalışmaları yapmak.

İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli araç ve gereçleri sağlamak.

Çalışanların yükümlülükleri ise şöyle:

İşverenin iş sağlığı ve güvenliği konusundaki talimatlarına uymak.

İş sağlığı ve güvenliği konusundaki eğitimlere katılmak.

İş sağlığı ve güvenliği konusundaki risklere karşı gerekli önlemleri almak.

2022

İş Kazası Sayısı Katlanarak Artıyor

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun verilerine göre, 2007 yılından bu yana Türkiye’deki iş kazaları sayısı her yıl artmaya devam ediyor. 2022 yılında iş kazası sayısı 430.985 olarak kaydedilmiş. İşçi ölümlerine baktığımızda ise 6.148 işçi ölümü ile 2021 yılında dram