Yükseköğretime Girişte Değişen Sınav Sistemleri

Eğitim

İlk yayın :

11 Ekim 2024

Yazar:

Yeni eğitim-öğretim döneminin başlamasıyla birlikte lise öğrencileri hayallerindeki üniversiteye girebilmek için sınavlara hazırlanmaya başladı. Her yaz ayında ortaya çıkan, “üniversite sınav sistemi değişiyor mu?” sorusu, bu yıl da karşımıza çıktı. 2024-2025 eğitim-öğretim yılı için ÖSYM tarafından YKS’ye dair açıklanan herhangi bir değişiklik olmasa da, bir sonraki dönemde ne olacağı meçhul. Çünkü yükseköğretime girişte uygulanan sınav sistemleri, Türkiye’de birçok kez değişikliğe uğradı.

Öğrencilerin yükseköğretime geçişinde önemli bir basamak olan üniversite sınavı, aslında her zaman var olan bir uygulama değildi. Türkiye’de üniversitelerin öğrenci kabulü, 1960’lı yıllara kadar merkezi bir sınav olmadan gerçekleştiriliyordu. 1960’lı yıllardan itibaren üniversitelerin, kontenjanından daha fazla taleple karşılaşması, öğrencilerin seçilmesi için çeşitli yöntemlerin geliştirilmesine yol açtı. Bu yöntemler arasında, başvuru sırasına göre aday kabulü, fakültelerin verilen eğitime göre fen ya da edebiyat bölümlerinde mezun lise öğrencilerini kabul etmesi ve başvuran öğrencilerin lise mezuniyet derecelerine göre sıralanarak kabul edilmesi yer alıyordu.

1974

Tek Merkezden Sınav: ÜSYM

Lise mezunlarının artması ve lise dengi okul mezunlarına da yükseköğretime başvuru hakkı tanınmasıyla birlikte bu yöntemler öğrencilerin seçilmesi için yeterli olmamaya başladı. Bunun üzerine üniversiteler kendi bünyelerinde giriş sınavları yapmaya başlasa da bu sınavların bazılarının aynı gün ve saate denk düşmesi sebebiyle öğrenciler farklı ünive

Aday sayısındaki artışla birlikte, öğrenciler için adil bir sınav sistemi oluşturmak, bu sınava dair başvuru, puanlama ve sonuç bildirimi gibi işlemleri yönetilmesi amacıyla 19 Kasım 1974’te Üniversitelerarası Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÜSYM) kuruldu. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı, 1974 ve 1975 yıllarında aynı gün biri sabah biri öğleden sonra olmak üzere toplam iki oturumda uygulandı. 1976 ve 1980 yılları arasında ise bu sınav aynı gün ve tek oturum olarak uygulandı.

1981

İki Basamaklı Sınav Sistemi: ÖSS ve ÖYS

Sınava talebin giderek artması ve sınav hizmetlerinin çeşitlenmesi sebebiyle Üniversitelerarası Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi’nin adı Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) olarak değiştirildi ve Yükseköğretim Kuruluna bağlı bir kuruluş haline geldi. Aynı gün ve tek oturum uygulanan sınav, 1981 yılından itibaren iki basamaklı olarak uygulanmaya başladı. Sistemin ilk basamağı olan Öğrenci Seçme Sınavı(ÖSS)’nin amacı, ikinci basamağı Öğrenci Yerleştirme Sınavı(ÖYS)’na girecek öğrencileri seçmekti. ÖSS, sözel ve sayısal olarak adlandırılan iki testten oluşuyordu. ÖYS’de tek soru kitapçığı içinde Fen Bilimleri, Matematik, Türkçe, Sosyal Bilimler ve Yabancı Dil olmak üzere beş farklı bağımsız test bulunuyordu. 1981-1982 yıllarında bu sınavların ismi Üniversitelerarası Seçme Sınavı (ÜSS) ve Üniversitelerarası Yerleştirme Sınavı (ÜYS) idi. 1983’ten itibaren ÖSS ve ÖYS olarak adlandırıldılar. 1987'ye kadar sınava giren adaylar, tüm soruları yanıtlamak zorundaydı; ancak 1987'de yapılan bir düzenleme ile adaylara tercihlerine uymayan alt testleri yanıtlamama hakkı tanındı.

1999

ÖYS'nin Kaldırılması ve Tek Basamaklı ÖSS'nin Uygulanması

1999 yılında, sınavın ikinci basamağı olan ÖYS kaldırıldı ve yalnızca ÖSS uygulanmaya başladı. Bu tek basamaklı sınav, eski ÖSS’ye oldukça benzer bir şekildeydi. 1999’daki düzenlemeyle gelen en önemli değişikliklerden biri, üniversite yerleştirme tercihlerinin ÖSS’ye girildikten sonra yapılması oldu. 1996 ve 2006 yılları arasında ÖSS temel bilgi ve düşünme becerilerini ölçen bir sınav olarak uygulandı. Ancak sınavda lise müfredatının çoğundan soru sorulmamasının, öğrencilerin lise son sınıfta okula devam etmemesine neden olduğu gerekçesiyle eleştirildi.

2010

YGS LYS ile Yeniden İki Basamaklı Sınav Sistemi

Tek basamaklı ve temel bilgilere dayanan ÖSS’nin öğrencilerin devamsızlığını arttırdığı ve müfredatın önemini azalttığı eleştirileri üzerine 2010 yılında, 1981-1999 yılları arasında uygulandığı gibi, iki basamaklı bir sınav sistemine geçildi. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) olarak adlandırılan bu sistem Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavları (LYS) olmak üzere iki basamaktan oluşuyordu. Sistemin ilk sınavı olan Yükseköğretime Geçiş Sınavı’ Lisans Yerleştirme Sınavları’na girmek isteyen öğrenciler için bir baraj olarak kullanılmasının yanı sıra YGS puanı ile açıköğretim ve önlisans bölümlerine yerleşilebiliyordu. Sistemin ikinci sınavı olan Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) ise Matematik, Fen Bilimleri, Edebiyat-Coğrafya, Sosyal Bilimler ve Yabancı Dil olmak üzere beş farklı oturumda ve iki günde gerçekleştirildi ve müfredat bilgisi ölçen sorular soruldu ve öğrenciler kendi alanlarına göre girdikleri bu sınavların sonucunda lisans eğitimine yerleştirildi. Bu sistem de 2017 yılında değiştirildi ve yükseköğretime girişte uygulanan sınav sistemi günümüzdeki son halini aldı.

2017

TYT, AYT ve YDT: Daha Az Oturumlu Sınav Sistemi

ÖSYS’de birçok puan türünün hesaplanması ve birçok puan sonucu elde edilmesine gelen eleştiriler sonucu ÖSYS, 2017 yılında alınan bir karar ile Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) ile değiştirildi. YKS tıpkı ÖSYS gibi iki basamaklı fakat üç oturumlu olarak uygulandı. İlk basamak olan Temel Yeterlilik Testi’nde (TYT); Türkçe, Sosyal Bilimler, Temel Matematik ve Fen Bilimleri testleri yer alıyor. İkinci basamakta ise Alan Yeterlilik Testi (AYT) ve Yabancı Dil Testi(YDT) yer alıyor. AYT, Türk Dili ve Edebiyatı, Sosyal Bilimler-1 ve, Sosyal Bilimler-2, Matematik ve Fen Bilimleri testlerini içerirken; YDT’de öğrencilere Almanca, Arapça, Fransızca, İngilizce ve Rusça dillerinde sorular yöneltiliyor. Öğrenciler lisans programlarına yerleşmek için TYT ile birlikte AYT veya YDT oturumlarından birine girmek zorunda. Sadece TYT puanına sahip öğrenciler ise üniversitelerin iki yıllık önlisans bölümlerine girebiliyor. 2022 yılında ÖSYM’nin yaptığı bir değişiklikle YKS’deki baraj puanları da kaldırıldı, böylece öğrencilerin AYT ya da YDT’ye girebilmesi için TYT’den belirli bir puan alma zorunluluğu ortadan kalktı.