Salgın ve Yeni Normal Döneminde İstanbul’da Ulaşım

İstanbul İstatistik Ofisi, Türkiye’de salgının başladığı mart ayından bu yana İstanbul Ulaşım İstatistiklerini yayınlıyor. Ağustos ayına ait veriler, Eylül 2020 Ulaşım İstatistikleri bülteni olarak kamuoyu ile paylaşıldı. Bülten, günlük yolculuk sayısı, yolcu yaşı ve ulaşım türü gibi verileri içeriyor.

Aylara göre günlük ortalama yolculuk sayısındaki değişim incelendiğinde, gönüllü karantina, hafta sonu uygulanan sokağa çıkma yasakları, online eğitime geçiş sebebiyle nisan ayında mart ayına kıyasla günlük ortalama yolcu sayısında %81,4 azalma yaşandı. 1 Haziran 2020 tarihinden itibaren yeni normal düzene geçiş ile birlikte mayıs ayına kıyasla günlük ortalama yolculuk sayısı %207 arttı. Ağustos ayındaki günlük ortalama yolculuk mart ayına kıyasla %6 azaldı.

1 Haziran 2020 yeni normale geçiş ile birlikte birçok işyeri ofisten çalışmaya geri dönmüştü. Haziran ayındaki günlük ortalama yolculuk sayısı yeni normale geçiş ile mayıs ayına oranla yaklaşık 1,5 kat arttı. Ağustos ayında ise haziran ayına kıyasla ise %26,4’lük artış var.

İçişleri Bakanlığı, 21 Mart 2020 tarihinde yayımladığı bir genelge ile, COVID-19 önlemleri gereğince 65 yaş ve üzerine sokağa çıkma yasağı uygulanacağını açıklamıştı. İstanbul İstatistik Ofisi yayınladığı verileri, 65 yaş ve üzeri değil 60 yaş ve üzeri olarak yayınlamış. Bu yüzden tabloda 60 yaş ve üzeri verilmiştir.65 yaş ve üzeri sokağa çıkma yasağından sonra 60 yaş ve üzerinin günlük ortalama yolculuk sayısı ciddi bir şekilde azalmış. Mart ayının ilk 22 gününü son 8 gününe kıyasladığımızda yolculuk sayısında %91,6’lık bir azalma var. Ağustos ayında bile 60 yaş ve üzeri yolcuların günlük ortalama yolculuk sayısı mart ortalamasının yarısına ulaşabildi.

İstanbul’da 13’ü devlet ve 44’ü vakıf olmak üzere toplam 57 üniversite bulunuyor. Bunların yanı sıra, 4 vakıf yüksekokulu ayrıca bulunmakta. Bu doğrultuda İstanbul, Türkiye’deki üniversitelerin yaklaşık %30’una ev sahipliği yapıyor. İstanbul’da yükseköğretimde eğitim gören öğrenci sayısı, 1 milyon bin 834.

Bunun haricinde İstanbul’da Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı kurumlarda toplam 2 milyon 840 bin 498 öğrenci eğitim görüyor. Üniversite öğrencileriyle ilköğrenim, ortaöğrenim ve lise düzeyindeki öğrencilerin toplam sayısı, 3,8 milyonu buluyor.

COVID-19 tedbirleri sebebi ile, mart ayından itibaren online sisteme geçilmişti. İlk ve Orta Öğretim ve Yükseköğretimin online eğitim sistemine geçmesi öğrencilerin günlük ortalama yolculuk sayılarını azaltmıştı. 4 Nisan 2020 tarihinde İçişleri Bakanlığı’nın yayınladığı karara göre, 20 yaş ve altına sokağa çıkman yasağı getirildi. Bu nedenle, nisan ve mayıs aylarında, diğer aylara kıyasla günlük ortalama yolculuk sayısı azaldı. 14 Haziran 2020’de, 20 yaş ve altının sokağa çıkma yasağı kaldırıldı ve öğrencilerin günlük ortalama yolculuk sayısında mayıs ayına göre %393 artış yaşandı gözlemlendi.

Milli Eğitim Bakanlığı, 31 Ağustos 2020’de okulların açılacağını ön görüyorken, vakaların artışıyla beraber yüz yüze eğitime geçişi 21 Eylül 2020’ye erteledi. Online eğitime başlanmasına rağmen öğrencilerin genel olarak yolculuk sayısında artma yaşanıyor. Ancak ağustos ayında günlük ortalama yolculuk sayısı mart ayına kıyasla %28 azaldı.

11 Mart 2020 tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’deki ilk COVID-19 vakasını açıklamıştı. İlk vakadan önceki on iki gün normal kabul edilen yaşam devam ediyordu. Ağustos ayında ise yeni normal kabul edilen yaşam devam ediyor. Ortalama günlük yolculuk sayılarında ciddi azalmalar eski ve yeni normal arasında ulaşım tercihlerinde büyük farklılık olmadığı görülüyor. Mart ve ağustos ayı karşılaştırmasında lastik tekerlekli toplu taşımayı ve metro-tramvayı tercih edenlerde bir azalma dikkat çekerken Marmaray ve deniz yolu kullanımının arttığı görülüyor. Fakat bu değişimin mevsimsel olarak gözlemlenen bir değişim olması da olası.

25 Haziran 2020 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Hatları Vapurlarını 10.00- 16.00 arasında 5 kuruşa indirmişti. İndirim yapılmadığı mayıs ayı ve indirim yapıldığı temmuz ayını kıyasladığımızda deniz yolunu tercih edenlerin oranı %7 arttı. Ağustos ayında ise, mart ayına göre deniz yolunu tercih edenlerin oranı %34 arttı. 4 Temmuz 2020 tarihinde İBB Haber’in Twitter’dan yaptığı paylaşımda hafta içi yolcu sayısının 10.00 ile 16.00 arasında %49 arttığını açıkladı.