ABD Hükümetinin COVID-19 Aşısı Üreten Şirketlere Aşıların Yan Etkileri Nedeniyle Açılacak Davalardan Muaf Olma Hakkı Verdiği İddiası Doğru mu?

Bir Facebook sayfası tarafından 18 Aralık 2020 tarihinde yapılan paylaşımda ABD hükümetinin COVID-19 aşısı üreten Pfizer ve Moderna şirketlerine aşıların yan etkileri nedeniyle açılacak davalardan muaf olma hakkı verdiği iddia edildi. Gönderi 82 binden fazla görüntülenme 570’ten fazla paylaşım almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Aralık 2005’te 43. ABD Başkanı George W. Bush tarafından imzalanan “The Public Readiness and Emergency Preparedness Act” (PREPA) başlıklı kanuna göre Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanı (Secretary of Health and Human Services) tarafından ilan edilebilen kamu sağlığıyla ilgili acil durumlarda ilaç ve aşı üreten firmalara geniş ölçüde bir dokunulmazlık sağlanabiliyor.

17 Mart 2020’de ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanı Alex Azar COVID-19 nedeniyle kamu sağlığıyla ilgili acil durumu resmîleştirerek kanunu yürürlüğe sokan PREP ilanını yayınlamış. Bu deklarasyonda Nisan, Haziran, Ağustos ve Aralık’ta bazı değişiklikler de yapılmış.

İlanda sağlanacak dokunulmazlığın kapsamı konusunda Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanı’nın yetkilendirildiği açıkça belirtilmiş.

Bu ilanla, şirket tarafından "kasıtlı suistimal" olmadığı sürece, aşılar ve tedaviler gibi kritik tıbbi malzemeleri üreten veya dağıtan şirketlere yasal koruma sağlama sağlanmış. İlanda bu koruma 1 Ekim 2024’e kadar devam edeceği belirtilmiş. Acil durum ilanının erken bitmesi durumunda ise yasal koruma da o tarihte sona erecek.

Bu da önümüzdeki dört yıl boyunca bu şirketlere, COVID-19’u tedavi etmek veya virüsten korumak için üretilen ürünlerin idaresi veya kullanımıyla ilgili yaralanmalar nedeniyle “mahkemede maddi tazminat davası açılamayacağı” anlamına geliyor.

Federal kurumların önerilen ve nihai idari düzenlemelerini yayınlayan ABD federal hükümetinin günlük yayını olan “Federal Kayıt” bilgileri incelendiğinde ilgili yasanın hükümlerinin 4 Şubat 2020 tarihi itibariyle geçerli olacağı da belirtilmiş.

Dallas Çalışma ve İstihdam Avukatı Rogge Dunn’un açıklamalarında kapsamlı bir dokunulmazlık yasasının çıkarılması çok nadir olduğunu ve ilaç şirketlerine yasalar kapsamında genellikle fazla sorumluluk koruması sunulmamakta olduğunu belirtmiş.

Dunn, benzeri görülmemiş korumanın hızlandırılmış zaman çizelgesi ile ilgili olduğunu ve hükümetin aşıyı normalde yapıldığından dört veya beş kat daha hızlı geliştirilmesini istediğinde, üreticilerin de milyonlarca dolarlık davalardan korumaya ihtiyacı olduğu gerekçesi ile yasanın çıkarılmış olabileceğini belirtiyor.

ABD hükümeti, aşılamanın ardından kötü yan etkilerin görülmesi durumunda, halkın bazı zararları telafi etmeleri için alternatif bir yöntem ortaya koymuş. ABD PREP Yasası altında, yasa ile korunan şirketlerden biri yüzünden ciddi şekilde yaralanan uygun kişilere fayda sağlayan Karşı Önlemler Yaralanma Tazminat Programını (CICP) oluşturmuş. Bu şekilde koruma yasası ile oluşabilecek mağduriyetlerin önüne geçilmeye çalışılmış.

İddia DOĞRU 

ABD hükümetinin COVID-19 aşısı üreten Pfizer ve Moderna’nın da dahil olduğu şirketlere aşıların yan etkileri nedeniyle açılacak davalardan muaf olma hakkı veren bir yasayı yürürlüğe soktuğu bilgisi resmî belgelerden doğrulanıyor. Bu yasayla, şirket tarafından "kasıtlı suistimal" olmadığı sürece kritik tıbbi malzemeleri üreten veya dağıtan şirketlere yasal koruma sağlama yetkisi veriliyor. Uzmanlar tarafından bu olağanüstü yasanın çıkarılma sebebinin aşı üretimi ve aşılama sürecini hızlandırmak olduğu düşünülüyor. Hükümet halkı olası yan etkilerden doğabilecek mağduriyetlere karşı korumak için alternatif sistemler de ortaya koymuş.