Aşı Hakkında GAVI, Dünya Bankası, UNICEF, DSÖ ve Gates Vakfı, Dünyanı Yanıltmak İçin Anlaşma mı Yaptı?

Bir Instagram sayfasında 23 Nisan 2021 tarihinde yapılan bir paylaşımda GAVI’ye aşı için söz verildiği, GAVI, Dünya Bankası, UNICEF, DSÖ ve Gates Vakfı’nın aşılama için ülkelere bedava aşı verdiği, 2021 ile 2025 yılları arasını da aşılama dönemi olarak ilan ettiği iddia edildi.

İddianın kaynağında kendisini gazeteci-yazar olarak tanıtan Ali Osman Önder isimli bir kişinin Instagram paylaşımı olduğu görülüyor. 23 Nisan’da yaptığı paylaşımda söz konusu iddiayı dile getirmiş. Nitekim, sayfasında sık sık aşı karşıtı iddiaları içeren paylaşımlar yapıyor ve oldukça sayıda takipçisi olduğu görülüyor.

GAVI, Global Alliance for Vaccines and Immunisation (Küresel Aşı ve Bağışıklama İttifakı) kelimelerinin baş harflerinin bir araya getirilmiş ve amacını “dünyanın en fakir ülkelerinde yaşayan çocukların yeni ve yeterince kullanılmamış aşılara erişimi geliştirmek” olarak belirlenmiş 2000 yılında teşekkül etmiş bir uluslararası örgüttür. İnternet sitesi incelendiğinde GAVI’nin kurucu ortaklarının Dünya Sağlık Örgütü, UNICEF, Gates Vakfı ve Dünya Bankası olduğu görülüyor.

Bunun yanında, GAVI hükümetler, özel sektör, sivil toplum örgütleri, aşı üreticileri ve sağlık kuruluşları ile de ortak çalışıyor.

GAVI’nin Covid-19 bağlamında en önemli icraatı COVAX olarak adlandırılıyor. Açılımı Covid-19 Aşılarının Küresel Erişimi olan, Nisan 2020 yılında GAVI ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından başlatılan bir girişim olan COVAX, Covid-19 aşılarının hızlıca üretilmesi ve tüm ülkelere hızlı ve adil bir şekilde dağıtmayı amaçlamaktadır. Buradaki amaç, Covid-19 aşılarının araştırılması, geliştirilmesi ve üretimi süreçlerinde üreticilere destek olmak ve ülkelerin milli gelirlerine bakmadan tüm katılımcı ülkelerin aşıya eşit şekilde erişmesini sağlamak. Bu sayede, özellikle zengin ülkelerin geliştirme aşamasında üretici firmalarla ikili anlaşmalar yaparak aşıları güvenceye almaları, ama başarısız olursa da riske girme olasılığını küresel bir fon havuzuna yöneltmeyi hedeflemektedir. Böylece, üretici firmalarla ikili anlaşma yapma olasılığı düşük olan azgelişmiş ülke insanlarına da aşıların zamanında gitmesi sağlanacaktır. Bu bağlamda, hükümetlere bedava aşı verilerek aşılama yapmaları değil, hükümetlerin aşılamak için bir fon oluşturmaları ve böylece aşıların dağıtılması öngörülüyor.

Paylaşımdaki bir diğer iddia ise aşılamanın 2021 yılında başlayıp 2025 yılında tamamlanması için anlaşıldığı üzerine. Bu iddia ise GAVI’nin 5. Faz adını verdiği beşinci 5 yıllık stratejik planına dayanıyor. 2019 yılında kabul edilen bu stratejik plan 2021 ile 2025 yılları arasında “bağışıklık kazanmamış kimseyi arkada bırakma” sloganı ile sunulmuş.

5. Faz planı incelendiğinde, Covid-19 aşılamasının başlangıç ve bitiş tarihlerinden ziyade, bu dönemde stratejik hedefler sıralanmış. Bunlar arasında, azgelişmiş ülkelerdeki çocukları aşılama, sürdürülebilirliği arttırma ve ülkelere destek sağlama gibi unsurlar mevcut.

Bu açıdan, aşılama sözü, Covid-19 aşısına dair bir tasarımdan öte, azgelişmiş ülkelerin herhangi bir aşıya erişimini kolaylaştırma bağlamında belirtiliyor. Nitekim, Yönetim Kurulu raporunda HIV, kolera, kızamık gibi hastalıkların aşılanması üzerine çeşitli hedefler belirtilmiş. 2019 tarihli bu raporda Covid-19’dan kesinlikle bahsedilmiyor.

Paylaşılan metinde dünya tarihinde böyle toplu ölümlerin yaşanmadığı belirtilmiş. Fakat Statista’dan elde edilen bilgiler bunun aksini gösteriyor. Çiçek hastalığı en çok can alan hastalık olmuş ve 300 milyon insan hayatını kaybetmiş. Fakat kısa bir sürede gerçekleşen pandemiler arasında en ölümcülü İspanyol gribi olmuş. Hastalık iki yılda toplam 100 milyon kişinin hayatını kaybetmesine sebep olmuş. Üçüncü veba salgını bir yılda 12 milyon, Hong Kong gribi iki yılda bir milyon kişinin ölümüne sebep olmuş.

Covid-19 pandemisi de mevcut viral enfeksiyonlar arasında ölümcül olanlardan biri olarak kabul ediliyor. Yapılan bir araştırmada Covid-19’un bulaşma oranı Ebola veya sarıhumma ile kıyaslandığında çok daha düşük olsa da reprodüksiyon oranının çok yüksek olması nedeniyle ikincil saldırı oranının yüksek olduğu ve bu nedenle toplam ölüm rakamının yükseldiği bulgulanmış.

Ayrıca, ABD’de yapılan bir çalışma sonucunda 2021’in Şubat ayı içerisinde en çok ölüme neden olan sağlık sorunu Covid-19 olarak kayıtlara geçmiş. Buna göre, ortalama günlük ölüm sayılarında Covid-19 2477 ile birinci sırada yer alırken, kalp hastalığı (2068) ve kanser (1639) onu takip ediyor.

Bir Instagram sayfasında 23 Nisan 2021 tarihinde yapılan bir paylaşımda GAVI’ye aşı için söz verildiği, GAVI, Dünya Bankası, UNICEF, DSÖ ve Gates Vakfı’nın aşılama için ülkelere bedava aşı verdiği, 2021 ile 2025 yılları arasını da aşılama dönemi olarak ilan ettiği iddia edilmişti. Bedava aşı olarak ileri sürülen COVAX programı ülkelerin aşı üretim süreçlerine fon sağlaması olarak tasarlanmış. 2021 ile 2025 yılları arasında aşılama yapılacak şeklinde verilen iddianın ise GAVI’nin 2021 ile 2025 yılları arasını kapsayan 5. Stratejik Planı’na dayandığı ve 2019 tarihli Yönetim Kurulu raporunda herhangi bir Covid-19 aşılamasından bahsedilmediği görülüyor. Ayrıca paylaşılan metinde yer alan Covid-19’un ölümcül olmadığı ve dünya tarihinde toplu ölümlerin yaşandığı salgınların yaşanmadığı yönündeki iddialar da verilerle desteklenmiyor.