Görsel, COVID-19 Aşılarının Etkinlik Oranlarını mı Gösteriyor?

Bir Instagram sayfası tarafından 24 Şubat 2021 tarihinde yapılan paylaşımda görselde COVID-19 aşılarının etkinlik oranlarının olduğu iddia edildi. Gönderi 221 binden fazla görüntülenme 2 binden fazla paylaşım almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Paylaşımda yer alan görsel, kaynakta gösterildiği üzere Statista’dan alınmış.

Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı, 31 Aralık 2020 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü yaptığı açıklamada Pfizer- BioNTech COVID-19 aşısı “Corminatry” için acil kullanım onayı verdi. Pfizer- BioNTech COVID-19 aşısı Dünya Sağlık Örgütü’nden acil kullanım onayı alan ilk aşı oldu. 21 Aralık 2020 tarihinde ise 16 yaş ve üzeri kullanım şartı ile Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından acil kullanım onayı aldı.

20 Kasım 2020 tarihinde Pfizer ve BioNTech COVID-19 aşısı için FDA’ya (Food and Drug Administration) acil kullanım talebinde bulunmuştu. Pfizer- BioNTech COVID-19 aşısı için bilgilendirme raporu da FDA tarafından 10 Aralık 2020 tarihinde yayınlandı.

Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı için 16 yaş ve üzerindeki 44 bin katılımcı ile gerçekleştirilen faz 3 çalışmaları, 2 doz halinde uygulandı. Gönüllülerin bir kısmına aşı enjekte edilirken bir kısmına boş aşı (plasebo) enjekte edildi. Rapora göre, aşının 2. dozundan en az 7 gün sonra COVID-19’u önlemedeki başarısı %95 seviyesinde. Aşı grubundaki 8 katılımcı COVID-19’a yakalanırken, plasebo grubundan 162’si COVID-19’a yakalandı. Aşının COVID-19 hastalığının şiddetini önlemekte yararlı olduğu duyuruldu.

30 Kasım 2020 tarihinde Moderna COVID-19 aşısı için FDA’ya (Food and Drug Administration) acil kullanım talebinde bulunmuştu. Moderna COVID-19 aşısı için bilgilendirme raporu FDA tarafından 17 Aralık 2020 tarihinde yayınlandı.

Moderna COVID-19 aşısı faz 3, 18 yaş ve üzeri 30 bin 400 katılımcıya uygulandı. 1 ay ara ile iki doz halinde aşı grubu ve plasebo gruplarına uygulandı. Moderna aşısı %94,1 etkili olduğu açıklandı. 65 yaş ve üzeri katılımcılarda ise aşının etkinliği %86,4 olarak duyuruldu.

Gamaleya Enstitüsü Mayıs 2020 tarihinde COVID-19 aşısı geliştirdiğini duyurdu. Geliştirilen aşı, Rusya Ulusal Varlık fonu tarafından finanse edildi. 11 Ağustos 2020 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, enstitünün COVID-19 aşısını bulduğunu açıkladı.

21 bin 977 katılımcının yer aldığı Faz 3 klinik çalışmalarının ara verileri 2 Şubat 2021 tarihinde yayınlandı. Faz 3 klinik çalışmaları ara sonuçları İngiltere’de haftalık yayınlanan hakemli tıp dergisinde yayınlandı. Moskova’da 25 hastanede ve poliklinikte yürütülen faz 3 çalışmalarında 18 yaş ve üzeri katılımcılara aşı uygulaması yapıldı. Aşı grubunda 16 bin 501 gönüllü yer alırken plasebo grubunda 5 bin 476 gönüllüye aşı uygulandı.

İki doz aşı uygulandıktan 21 gün sonra aşı grubunda 16, plasebo grubunda 62 COVID-19 vakası kaydedildi. Aşının etkinliği %91,6 olarak açıklandı. 60 yaş ve üzerindeki katılımcılarda ise aşının etkinliği %91 olarak açıklandı. Orta ve şiddetli COVID-19’a karşı etkinliği ise %100 olarak belirlendi. Çoğunlukla, COVID-19 vakalarının çoğu 2. doz uygulanmasından önce meydana geldiği bildirildi.

Novavax 28 Ocak 2021 tarihinde internet sitesinde yaptığı açıklamada, protein bazlı COVID-19 aşı adayının %89,3 etkinlik sağladığını duyurdu. Novavax Başkanı ve İcra Kurulu Başkanı Stanley C. Erck tarafından İngiltere ve Güney Afrika’da görülen COVID-19 varyantlarına karşı etkinlik gösteren ilk aşı olduğunu söyledi.

15 binden fazla katılımcı ile yürütülen çalışmalara 18 ila 84 yaş grupları dahil edildi. Ara analiz 62 vakaya dayanıyor. Plasebo grubunda 56 COVID-19 vakası görülürken aşı grubunda 6 vaka gözlemlenmiş. 62 vakadan 61’i hafif veya orta şiddette ve 1’i şiddetli COVID-19 geçirmiş. Şiddetli geçiren katılımcı plasebo grubunda yer aldığı belirtilmiş.

AstraZeneca-Oxford Üniversitesi işbirliği ile üretilen COVID-19 aşısı ön raporu 23 Şubat 2021 tarihinde açıklandı. AstraZeneca-Oxford Üniversitesi COVID-19 aşısı 490 bin kişiye İskoçya ve Birleşik Krallık'ta uygulandı. Elde edilen verilere göre, aşının COVID-19 ile ilgili hastaneye yatış riskini ilk dozdan sonra % 94 oranında azaltabileceğini göstermiş.

J&J 29 Ocak 2021 tarihinde COVID-19 aşısının faz 3 klinik çalışma sonuçlarını yayınladı. Tek doz olarak geliştirilen COVID-19 aşısı, 43 bin 783 kişiye uygulandı. Farklı coğrafyalarda uygulanan aşı 28 gün sonra orta ve şiddetli COVID-19 vakalarına karşı %66 etkinlik gösterdi. Yeni varyantlara karşı da etkili olduğu bildirildi. 28 günden sonra şiddetli COVID-19 vakalarında etkinlik %85 olarak açıklandı. Hastaneye yatış ve ölümü engelleme üzerindeki etkinliği ise %100 olarak bildirildi.

Çin menşeili Sinovac ürettiği CoronaVac faz 3 çalışmaları 7 Ocak 2021 tarihinde Brezilya’da açıklandı. Aşı deneyleri Butantan Enstitüsü ve Sinovac ile ortaklaşa gerçekleştirildi. 13 bin kişi ile yürütülen klinik denemede aşının etkinlik oranının %50,38 olduğunu açıkladı. 9 bin 924 gönüllüden 252’sinde COVID-19 tespit edildi. Yürütülen bu çalışmada, COVID-19 vakaları asemptomatik, hafif, orta ciddi ve şiddetli olmak üzere dört gruba ayrıldı. Hastalığı 7 kişi ağır geçirdi. Bu 7 kişi plasebo grubunda yer alıyordu. Bu yüzden, aşının ağır vakalarda %100 etkili olduğu eklendi. CoronaVac aşısı olanların %78’i hafif, orta ve ağır vakalar dikkate alınarak hesaplandı. COVID-19’u hafif geçirenler hesaplamaya eklendiğinde aşının etkinlik oranı %50,38 olarak bildirildi. Hastalığı hafif semptomlu geçiren 252 kişiden 167’si plasebo grubunda 85’i ise aşı grubunda yer alıyordu.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca 24 Aralık 2020 tarihinde Türkiye’de yürütülen CoronaVac aşısının faz 3 ön verilerini Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun talebi doğrultusunda açıkladı. 7 bin 371 gönüllünün katıldığı faz 3 çalışmalarında, plasebo grubunda 2 bin 612 ve aşı grubundan 4 bin 759 kişi yer aldı. Erken değerlendirme 29 kişi üzerinden yayınlandı. Buna göre, plasebo grubundan 6 kişi COVID-19’a yakalandı ve ciddi hasta olarak tedavi edildi. Aşı grubundan 3 kişi COVID-19’a yakalanırken herhangi bir semptom ortaya çıkmadı. Türkiye’de CoronaVac aşısını etkinlik oranı %91,25 olarak açıklandı.

Bir Instagram sayfası tarafından yapılan paylaşımda yer alan görselde COVID- 19 aşılarının etkinlik oranları olduğu iddia edilmişti. Pfizer-BioNTech COVId-19 aşısının etkinlik oranı %95 olarak açıklandı. Moderna COVID-19 aşısı %94, Sputnik V %92, Novavax %89, AstraZeneca- Oxford %70, J&J %66 ve Coronavac aşısı %50 etkinlik oranına sahip olduğu açıklandı. Sonuç olarak iddia doğru.