Her Bir Roket Kalkışta 300 Ton Karbondioksit Salımına mı Yol Açıyor?

Bir Instagram sayfası tarafından 21/07/2021 tarihinde yapılan paylaşımda her bir roket kalkışının 300 ton karbondioksit salınımına yol açtığı iddia edildi. Gönderi 70 binden fazla görüntülenme alırken 5 binden fazla beğeni almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Uzaya yolculuk; Richard Benson, Jeff Bezos ve Elon Musk gibi milyarderlerin ilgisi ve girişimleri ile tekrar dünya gündeminde. Virgin Galactic, geçtiğimiz haftalarda Richard Benson’u atmosfer dışına çıkarmayı başardı. Jeff Bezos, benzer bir seyahati Benson’dan bir hafta sonra kendi şirketi Blue Origin’e ait New Shepard roketi ile gerçekleştirdi. Uzak bir gelecekte değil, 2021’in sonlarından itibaren Elon Musk’ın Crew Dragon kapsülü ile uzay turistlerini 4-5 gün sürecek bir yörünge turuna çıkaracağı duyuruluyor.

Gerçekten varlıklı turistlere dünya yörüngesinde dolaşma imkanı sunan uzay turizmi endüstrisine yön veren isimler, gelecekte Dünya dışına seyahati daha yaygın ve uygun fiyatlı hale getirmeyi amaçladıklarını söylüyor, izleyenleri “yeni bir uzay çağının şafağında” karşılıyorlar.

Her gün artan bir şekilde iklim krizinden bahsettiğimiz ve küresel ısınmanın etkileri ile yüzleştiğimiz bugünlerde, uzay yolculuklarının astronomik maddi değerleri kadar ekosisteme verebilecekleri zararlar üzerinde de duruluyor. Uzay turizminin yaygınlaşması ile ilgili dile getirilen en büyük soru işaretlerinden biri, kalkışların çevre için ne pahasına gerçekleştiği.

Uzaya ulaşmak ciddi bir itici kuvvet gerektirmekte. Roketler, arkalarında büyük bulutsular bırakıp havalanırken bu kuvvete ulaşabilmek için gereken enerjiyi katı veya sıvı halde bulunan itici yakıtlardan ya da yakıt-oksidan hibritlerinden sağlıyor. Kalkışları sırasında atmosferde en çok su buharı ve karbondioksit salımına sebep oluyor; katı yakıtlar, içerisinde ozon tabakasını da bulunduran stratosferde dört yıl kadar asılı kalabilen ve ozon kaybına doğrudan sebep olan klor ve alümin saçıyorlar.

Atmosfere zarar verici ve hava kirliliğine yol açan ilk endüstri kolu uzay turizmi değil, fakat Dünya dışına çıkmayı vadeden roketler, kirletici ulaşım araçları arasında rakiplerinden olan uçaklara göre yolcu başına 50-100 kat daha fazla karbondioksit salımına yol açıyor. Uzay turizmi ile ilgili planların bu tür seyahatleri daha yaygın ve uygun fiyatlı hale getirmeyi amaçladıkları düşünüldüğünde, roketlerin yakıt emisyonları konusunda daha derin araştırmalar yapılması gerektiği belirtiliyor ve uzmanlar tarafından şimdiden ekolojik düzenlemelere gidilmesi öneriliyor.

Bu salımların çevresel etkileri University College London’da Fiziki Coğrafya Profesörlüğü yapan, hava ve atmosfer kirliliği hakkında çalışmalar yürüten Elais Marais gibi pek çok uzman tarafından araştırılıyor. Paylaşımda yer alan, her roket kalkışının yaklaşık 300 ton karbondioksit salımına yol açtığı ifadesi The Guardian’da yayınlanan bir haberde yer alıyor ve ifadenin Elais Marais’e ait olduğu anlaşılıyor.

Marais’in belirttiği gibi, roketlerin atmosfer dışına ulaşması ve geri dönüşleri şimdilik her bir seferde Dünya atmosferine zarar verici etkilerde bulunuyor. Fakat her bir roket kalkışı 300 ton karbondioksit salımına yol açmıyor. Bu oran değişiyor. Jeff Bezos’u atmosferin ötesine ulaştıran Blue Origin roketi itici yakıt olarak sıvı oksijen ve sıvı nitrojen kullanıyor. Bu sebeple, yol açtığı salımların içeriği ve oranları daha farklı. Fakat Bezos’un rakipleri Musk ve Benson uzaya ulaşmaya çalışırken katı yakıtlar kullanmaya ve hepsi birden atmosfer dengesine zarar verebilecek salımlara yol açmaya devam ediyorlar.

Her bir roket kalkışının 300 ton karbondioksit salımına yol açtığı iddiası kısmen yanlış. Bu oran değişebiliyor. Roketler, büyük oranda karbondioksit, su buharı ve sera gazı salımlarına yol açarak Dünya atmosferini tehdit ediyor ve hava kirliliğine yol açıyor. Fakat, uzay roketleri farklı türlerde yakıtlar kullanabiliyor, bu sayede ortaya çıkardıkları kimyasal salımlar ve oranları farklılık gösteriyor.