Mekke’ye Virüse Benzeyen Dolu mu Yağdı?

26 Nisan 2020 tarihinde bir Facebook kullanıcısı birden çok dolu görseli ve bir fırtına videosunu paylaşarak Mekke’ye dolu yağdığını ve yağan dolunun virüse benzediğini iddia etti. Bu gönderi Facebook’ta 13 binden fazla defa paylaşılmış.

Kullanıcının paylaştığı metin şu şekilde:

Şekil olarak virüse benzeyen dolu yağdığı iddiası sadece Mekke için değil dünyanın birçok ülkesi için COVID 19 Salgını sonrası ortaya atılmış. Mekke’de virüse benzeyen dolu yağdığı iddiası 2020’nin Nisan ayının sonlarında ortaya çıkmış gibi görünüyor. Doğrulamaya konu olan Facebook paylaşımı dışında birkaç yerel gazetede de bu iddia kendine yer bulmuş.

Mekke dışında virüs şeklinde doğu yağışının gerçekleştiği iddia edilen yerler de var. Farklı dolu yağışlarının virüse benzediği Çin’de, Nijerya’da, Bangladeş’te, Meksika’da ve Yemen’de de iddia edilmiş. Bu iddialar için kullanılan bazı görseller Mekke’de yaşandığı iddia edilen yağış için kullanılan görsellerle aynı.

Facebook’ta yapılan paylaşımda bir adet video ve üç adet fotoğraf kullanılmış. Paylaşım 26 Nisan 2020 tarihinde yapılmış ve paylaşımı yapan kişi kullandığı görsel materyalin bir önceki günden olduğunu belirtmiş. 25 Nisan 2020 tarihinde çekildiği iddia edilen video ile ilgili bir araştırma yapıldığında belirtilen tarihten yaklaşık beş sene önce de dolaşımda olduğu görülebilmekte. Video iddia edildiği gibi Mekke’den ancak 2020 senesinde çekilmemiş ve iddia edilen dolu yağışını göstermiyor. Videonun 2020’de yaşanan bir fırtınayı göstermiyor, 2015 senesinde Mekke’de yaşanan vinç kazasının nedenleri arasında sayılan fırtınayı gösteriyor olması yüksek ihtimal.

Paylaşımda kullanılan fotoğraflar incelendiğinde bu fotoğrafların birçok farklı kaynakta birçok farklı ülkede yaşandığı iddia edilen virüse benzeyen dolu fırtınalarını aktaran içeriklerde kullanıldığı görülebilmekte. 12 Nisan 2020’de Bangladeş’te virüse benzeyen dolu yağışı haberi için 26 Nisan 2020’de de Nijerya’da yaşandığı iddia edilen dolu fırtınası için bu görseller kullanılmış.

Geçmişe dönük olarak Mekke’de yaşanan hava olayları incelendiğinde 2020’nin Nisan ayı için herhangi bir dolu fırtınası kaydı da bulunmamakta.

Bütün bunları değerlendirirsek görsellerin 25 Nisan 2020’de Mekke’de yaşanan bir dolu fırtınasının sonrasını ya da dolu fırtınası sırasında yaşananları göstermediği açık.

Paylaşımdaki bir diğer iddia yağan dolunun Koronavirüs’e benzediği. Koronavirüs’ün mikroskop altındaki görüntüleri ya da dijital yöntemlerle oluşturulan görselleştirmeleri incelendiğinde ve bu görsellerle doğrulamamıza konu olan dolu tanelerinin görselleri karşılaştırıldığında sivri uçlu yapıları nedeniyle bir benzerlik kurulabilir. ABD Hastalıkları Önleme Ve Kontrol Merkezi tarafından Koronavirüs için oluşturulan dijital görselleştirme şu şekilde:

Dolu tanelerinin ve virüsün sivri uçlu yapıları düşünüldüğünde böyle bir benzerlik kurulabilir ancak elbette dolu tanelerinin sivri uçlu şeklinin COVID 19 salgını ile hiçbir ilgisi yok.

Sivri uçlu biçimde dolu oluşumunun nedeni fırtına sırasında yükselen dolu parçalarının birbirine çarpması ve bu çarpma sırasında birbirinin içine geçerek büyümesi. Paylaşımda kullanılan dolu taneleri birbiri içerisine geçmiş küçük dolu tanelerinin oluşturduğu büyük dolu taneleri ve Koronavirüs ile bir ilgisi yok.

İddia YANLIŞ

Paylaşımda kullanılan video Mekke’de yaşana bir fırtınaya ait fakat 2015 senesinden itibaren dolaşımda olduğu görülmekte. Kullanılan dolu fotoğraflarının da Mekke’de yaşana bir fırtınaya ait olduğu söylenemez aynı fotoğraflar daha önce Bangladeş’te, Nijerya’da ve Yemen’de yaşandığı iddia edilen fırtınalar için de kullanılmış. Fotoğraflarda görülen dolu tanelerinin sivri uçlu yapılarının ise virüs ile bir ilgisi yok, bu şeklin oluşmasının nedeni birbirine çarparak iç içe geçen ufak dolu taneleri.