Bina Dayanıklılık Testi Nasıl Yaptırılır?

6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde gerçekleşen depremlerin ardından üç büyük fay hattını bünyesinde barındıran Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeği bir kez daha gündemde. 10 ili etkileyen depremin ardından Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 15 Şubat 2023 itibarıyla bu illerde toplam 50.576 bina için yıkık, acil yıkılacak veya ağır hasarlı tespiti yapıldığını bildirdi. 

Türkiye’de yaşanan her depremin ardından gündeme gelen bir konu da resmi verilere göre 15 milyon 907 bin 951 kişinin yaşadığı İstanbul için Marmara Denizi'nde beklenen deprem. Bu beklenen depremin ardından büyük zarar göreceği öngörülen İstanbul’da yaşayanlar ise binalarının dayanıklılığı hakkında güncel bilgi arayışında.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), 2019 yılında şehirdeki binaların risk durumunu saptayabilmek için “hızlı tarama yöntemi” başlattı. İstanbul’daki 2000 yılı öncesi inşa edilen yapıların adrese dayalı risk sıralamasının yapılmasına yönelik çalışma, İBB tarafından ücretsiz olarak gerçekleştirilmekte. Yaşadıkları binaların tespiti için başvuru yapmak isteyenler https://binatespitiformu.ibb.gov.tr/?forms.ibb adresi üzerinden kimlik bilgisi, ilçe, mahalle, sokak, apartman adı, daire numarası gibi bilgilerin istendiği formu doldurarak başvuru gerçekleştiriyor.

Bina incelemeleri neticesinde binaların deprem güvenliği oranları ise şöyle belirtiliyor:

Bina tespit aşamasında karşılaşılan en dikkat çeken noktaysa 21 Şubat 2023 tarihine kadar başvuru için kat malikinin müracaat etmesi gerektiğiydi. İBB’nin sorgulama sayfasında daire tapusunun yüklenmesi gerekiyordu. Tapu görseli yüklenmeden başvuru yapılması mümkün olmuyordu. Dolayısıyla İstanbul’da oturan bir kiracıysanız binanızın güvenliğinin tespiti için bireysel olarak başvuruda bulunamıyordunuz. Bununla birlikte oturduğunuz bina daha öncesinde incelenmiş olsa dahi kiracı olarak bu sonuçlara doğrudan erişmenizin 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamında mümkün olmadığı İBB tarafından “Sık Sorulan Sorular” bölümünde belirtilmişti. İnceleme sonuçları tapu maliklerine, tapu malikinin vefat etmiş olması halinde mirasçısı olduğunu gösterir mirasçılık belgesi sunan kişilere, malik adına bilgi/belge almaya yetkili olduğunu gösterir vekaletname sunan kişilere ve noterce tasdikli yönetim karar defteri ile başvuran yöneticiye bildirilmekteydi.

21 Şubat 2023 tarihi itibarıyla İBB'nin "Bina Tespit Uygulaması" sayfasında kiracıların da başvuruda bulunabildiği görülmekte. Binaların sağlamlığını kontrol ettirmek isteyen kiracılar da başvuru sayfasına kimlik bilgilerini, bina bilgilerini girdikten sonra adlarına düzenlenmiş bir faturayı veya kira kontratını sisteme yükleyerek inceleme talebinde bulunabiliyor. 

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 27 Aralık 2022’de açıkladığı Bina ve Konut Nitelikleri Araştırması 2021’e göre, İstanbul’da hanehalklarının %47,2’si 2001 öncesinde yapılan konutlarda yaşıyor.

Aynı araştırmaya göre Türkiye’de kirada oturanların oranı en yüksek İstanbul’da bulunuyor. İstanbul %37,1 kiracı oranıyla birinci sırada gelirken, %36,3’le Batman ikinci, %36,1 ile Gaziantep üçüncü sırada yer alıyor.

Sahibinden Emlak Endeksi’ne göre, hanehalklarının %37,1’i kiracı olan İstanbul’da ortalama kiralık metrekare fiyatı üç yıl öncesine kıyasla %508, iki yıl öncesine kıyasla %385, geçtiğimiz yıla göre ise %141 arttı. Ocak 2023 itibarıyla İstanbul’da ortalama kiralık metrekare fiyatı 108 TL. 108 TL ele alınarak yapılan hesapta şehirde 90 metrekarelik bir evin ortalama kira ücretinin 9.720 TL olduğu sonucuna ulaşılıyor.