TÜBİTAK, 10 Gazoz Markasında Alkol Olduğunu mu Tespit Etti?

Anahtar kelimeler kullanılarak yapılan bir arama motoru araştırması, gazozlarda bulunan alkol miktarlarına değinen benzer iddiaların izinin 2006 yılına kadar sürülebilmesini mümkün kılıyor. O dönem basına yansıyan haberler, gazoz içeriklerindeki alkol oranlarının konu edildiği araştırmanın doğrudan TÜBİTAK tarafından yapılmadığını, Tüketiciler Birliği isimli bir derneğin TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’ne yaptırdığı bir araştırma olduğunu ortaya koyuyor.

Tüketiciler Birliği Genel Başkanı Bülent Deniz, düzenlediği basın toplantısında araştırmanın sonuçlarını kamuoyu ile paylaşmış. Basına yansıyan haberlerden gazozların 10’unun içeriklerinde en yükseği 1,56 olmak üzere çeşitli oranlarda alkol tespit edildiği bilgisinin paylaşıldığı anlaşılıyor.

O dönem piyasalarda dini bir baskı yarattıklarına dönük eleştiriler ile de anılan basın duyurusu, yıllar boyu aralıklarla tekrar tekrar gündeme getirilmiş. İddialar 2006’da ilk dile getirildiği hâliyle bugün hâlen yayılıyor. Araştırmanın metnini bugün erişebilmek mümkün görünmese de, konu ile ilgili yapılmış başka araştırmalar yol gösterici olabilir.

Alkolsüz içeceklerde sayısız aroma kullanılıyor. İçeceğin oluşması için gereken bileşenler, çoğunlukla suda çözünmeyen karakterde oluyor. Aromalar ve bileşenler, bu sebeple çoğunlukla ethanol (etil alkol) gibi uygun bir taşıyıcı yardımıyla çözülüyor. Fermantasyon sonucu da açığa çıkabilen etanol (etil alkol), meyvelerde bulunduğundan, meyve barındıran içeceklerde de doğaları gereği küçük miktarlarda bulunabiliyor.

Türkiye’de alkolsüz içecekleri düzenleyen Türk Gıda Kodeksi Alkolsüz İçecekler Tebliği Madde 5/b’ye göre, “tebliğ kapsamında yer alan içeceklerde üretimin doğasından kaynaklanabilecek etil alkol miktarı en çok 3,0 g/L, laktik asit miktarı en çok 0,6 g/L, uçucu asit miktarı en çok 0,4 g/L olmalıdır.”

2017’de Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi’nde yayımlanan bir araştırmada; alkolsüz içecekler %100 meyve meyve suları, meyve nektarları, meyve  aromalı gazlı içecekler, kolalar, portakallı gazozlar ve süt ürünleri markaları bu anlamda incelenmiş. Araştırma sonucunda incelenen ürünlerin tamamı kodekste belirtilen miktarın oldukça altında alkol oranlarına sahip olarak çıkmış. Bu içeceklerde bulunan ethanol (etil alkol) izlerinin hazırlık veya işleme sürecinde bilinçli olarak eklenmiş olduğunun düşünülmediği de ayrıca belirtilmiş. 

Sosyal medyada yıllardır dolaşımda olan iddialarda yeni bir bulgu olarak paylaşılan bilgiler, 2006 yılında Tüketiciler Birliği’nin gerçekleştirdiği ve bir basın açıklaması yoluyla duyurusunu yaptığı bir araştırmaya dayanıyor. Araştırma, öne sürüldüğü gibi doğrudan TÜBİTAK tarafından yaptırılmamış, Tüketiciler Birliği araştırmayı TÜBİTAK’ın Marmara Araştırma Merkezi’ne yaptırmış. Eksik bilgiler ile paylaşılan bulgular, gazoz veya meşrubat içeriklerine dair bilinmeyen ya da kanuna aykırı bir gerçeği ortaya koymuyor. Türk Gıda Kodeksi, alkolsüz içeceklerde 3 g/L’ye dek alkol bulunabileceğini onaylıyor. Türkiye’nin çok satan belirli markaları üzerine son yıllarda yapılan araştırmalar da içeceklerin alkol oranlarının kodekse uygun olduğunu ortaya koyuyor. Bu miktarda bir alkol alımının islami açıdan sonuçları ise tartışmalı bir konu.

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda TÜBİTAK’ın yaptığı bir araştırmada 10 gazoz markasının içeriğinde alkol olduğunun tespit edildiği iddia edilmişti.  2006 yılında Tüketiciler Birliği’nin TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’ne yaptırdığı araştırmanın sonuçlarına açık kaynaklar üzerinden ulaşılamıyor olsa da araştırmanın sonuçları aslında Türk Gıda Kodeksi’ne aykırı ya da bilinmeyen bir gerçeği ortaya koymuyor. Gıda Kodeksi, alkolsüz içeceklerdeki alkol oranını 3 g/L ile sınırlıyor, bu araştırma ve son yıllarda yapılan benzer araştırmalar alkolsüz içeceklerin alkol oranlarının kurallara uygun olduğunu gösteriyor.