WhatsApp’ta Yayılan “Fas Depremi Resimlerini İçeren Sismik Dalga Kart” Mesajı Doğru mu?

“Sismik Dalga Kartı” mesajı yalnızca Türkiye’de değil, neredeyse tüm dünyada panik uyandırmış durumda. Mesaj, kriz anlarında yükselişe geçen dezenformasyonun yıpratıcı etkisine iyi bir örnek. 

Fas/Marakeş’te 8 Eylül’de gerçekleşen depremde yalnızca resmi rakamlara göre 2.900 kişi yaşamını yitirdi. Depremden 4 gün sonra, bu yazıda ele alınan ve “depremin fotoğraflarına bakmamayı” öğütleyen WhatsApp mesajı dünya genelinde viral haline geldi. 

Kriz anlarında dezenformasyon, bu örnekte de görüldüğü gibi gerçek sorun ve sonuçların bilinirliğinin artması yerine, safsatalar aracılığıyla panik duygusunun perçinlenmesine sebep oluyor. 

“Sismik Dalga Kartı” mesajının sahte olduğuna dair en önemli kanıtlardan biri, farklı ülkelerde gerçekleşen geçmiş depremler için de iddiaların aynı mesaj formatıyla dolaşıma çıkmış olması. Örneğin, aynı mesaj Venezuela Cariaco için de dolaşıma sokulmuş:

Bu tür uyarılarda sıklıkla olduğu gibi, mesaj tutarsız bir dilde yazılmış. Bunun sebebi bu tür gönderilerde mesajın birden fazla kez otomatik çeviriye maruz kalmış olmasıyla açıklanabilir.

Sonuç olarak, pek de mantıklı olmayan ve ne denilmek istediği tam olarak anlaşılamayan bu dolandırıcı mesaj, kısa süre içinde depremden çok daha fazla konuşulur hale gelmiş durumda. 

WhatsApp’ta yaygın dolandırıcı mesajlarına dikkat etmek ve özellikle iletilen herhangi bir uygulamayı indirmemek, yüklememek, ya da bilinmeyen numaralardan gelen bağlantı adreslerine tıklamamak gerekiyor. 

Fotoğrafları ve videoları yalnızca doğrudan WhatsApp içinde görüntülemek, hiçbir sıkıştırılmış dosya indirmemek, bağlantıya tıklamamak dolandırıcılıktan kaçınmak adına en etkili yöntemlerden biri olabilir.

Bir Twitter hesabının 14 Eylül 2023’te yaptığı paylaşımda, Fas’ta meydana gelen son depremin fotoğraflarının “Sismik Dalga KART” adıyla WhatsApp’a yükleneceği ve fotoğraflara tıklayanların telefonlarının 10 saniye içinde hackleneceği iddia edilmişti. Kısa sürede özellikle WhatsApp üzerinden dünya çapında yaygınlık kazanan mesaj, WhatsApp üzerinden yayılan asılsız söylentilere bir örnek. Mesaj şablonu yalnızca depremin gerçekleştiği yerin adı değiştirilerek, dünya genelinde meydana gelen farklı depremler için tekrar tekrar dolaşıma sokulmuş.