Amerika'da 1700'lerde Kölelere Mısır Hasadı Sırasında Maske Takıldığı İddiası Doğru mu?

Tarihsel bilgiler sosyal medyada hızla yayılma potansiyeline sahip. Özellikle dikkat çekici görsellerle birlikte sunulan içerikler, kullanıcıların ilgisini kolayca çekiyor ve paylaşım hızını artırıyor. Ancak bilginin doğruluğundan emin olmadan yapılan paylaşımlar, tarihsel gerçekliklerin çarpıtılmasına ve yanlış anlatıların yayılmasına neden olabiliyor. Bu yüzden sosyal medyada karşımıza çıkan tarihi iddiaları dikkatle incelemekte ve güvenilir kaynaklarla karşılaştırarak doğruluğunu sorgulamakta fayda var.

İlgili gönderide yer alan görselde yer alan maskeler, 1700'lerde Amerika'da mısır hasadı sırasında kölelerin topladıkları mısırlardan yememeleri için ağızlarına takıldığı iddiasıyla paylaşılmış. Anahtar kelimeler arama motoru üzerinden aratıldığında ise Scold’s Bridle (Susturma Gemliği) isimli bir objeyle karşılaşılıyor. BBC’nin “A History of the World” adlı içeriğinde bu objenin açıklaması şöyle yapılmış: Scold’s Bridle adı verilen bu tarihi cezalandırma yöntemi, özellikle kadınlar için kullanılmış. Demirden yapılan ve kafaya geçirilen bir tür kafes ya da ağızlık gibi tasarlanan bu objenin arkasında bir kilit bulunuyor ve ağız içine yerleştirilen sivri bir parça sayesinde kadınların konuşması engelleniyor. Son derece acı verici olan bu cezanın ilk olarak 1567 yılında İskoçya’da uygulandığı biliniyor. “Scold” kelimesi burada “çok konuşan”, “dedikodu yapan” ya da “sert dilli” kadınları tanımlıyor. Günümüz hukuk diliyle ifade edersek, “karalayıcı” konuşmalar yapan kadınlar kastedilmiş. Cezanın yalnızca kadınlara uygulanmasının nedeni net olmasa da, kimi belgelerde bu cezanın kocanın talebiyle verildiği belirtilmiş.

İddiada yer alan görseller, tersine görsel arama yöntemi ile aratıldığında ise History Collection üzerinden yayımlanan ve “The Legend of Unofficial Saint and Slave, Escrava Anastacia, is Filled with Cruelty Beyond Words” başlığını taşıyan bir makale ile karşılaşılıyor. Bu makalede Escrava Anastacia isimli bir kadının hikayesi şu görsel ile aktarılmış:

Escrava Anastacia, 19. yüzyılda Brezilya’da yaşamış Afrika kökenli bir kadın köleydi. Parlak mavi gözleri ve güzelliğiyle dikkat çektiği için kıskanılan Anastacia’nın efendisinin tacizlerini reddettiği ve bu nedenle de demirden bir ağızlık ve boyun tasmasıyla cezalandırıldığı öne sürülmüş. Ağır şartlar altında çalıştırılan, aç bırakılan ve tecavüze uğrayan Anastacia sonunda bu maskenin yol açtığı tetanos nedeniyle hayatını kaybetmiş. Ancak yaşarken gösterdiği sabır, yardımseverliği ve şifacılık yetenekleri nedeniyle öldükten sonra Brezilya’da halk arasında bir azizeye dönüşmüş:

Bu görsel, makalede anlatılan Escrava Anastacia'ya adanmış bir dua kartını gösteriyor. Görselde, Anastacia'nın geleneksel temsillerinden biri yer alıyor: mavi gözlü, koyu tenli, başında demir ağızlık ve boyun tasması olan bir kadın figürü. Bu tasvir, onun kölelik dönemindeki zulmü ve dayanıklılığını simgeliyor. Altındaki çiçekler ise genellikle azizlere saygı göstermek için kullanılan sembollerdir.

Latin Amerika ve Britanya İmparatorluğu’ndaki köleliğin genel tarihi ile köleliğe karşı yürütülen mücadelelere odaklanan ve BBC Mundo’da yayımlanan bir makalede de bu görsel kullanılmış:

Ancak ilgili makalede 1700’ler Amerika’sında mısır hasadı sırasında kölelerin ağızlarını kapatmak amacıyla maske taktırıldığına dair herhangi bir bilgiye yer verilmemiş. Öte yandan, makalede kölelere uygulanan aşırı kontrol ve damgalama gibi insanlık dışı muameleler, onların maruz kaldığı şiddet sistemini ortaya koyuyor. Bu bilgiler, maske kullanımı gibi benzer kontrol yöntemlerinin başka bölgelerde, özellikle Kuzey Amerika’da da uygulanmış olabileceği ihtimaline zemin hazırlıyor.

Araştırma bu minvalde daraltıldığında Wikipedia’da açılan bir başlık ile karşılaşılıyor: Slave Iron Bit (Köle Demir Ağızlığı) Bu ağızlık, Amerika’nın güneyinde köle sahipleri tarafından bir ceza aracı olarak kullanılmış. Tasarımı, atların ağzına takılan gemlere benzeyen bu ağızlık kölelerin ağzına zorla takılarak konuşmalarını ve yemek iyip su içmelerini engelleniyordu. Kamçı kadar yaygın bir sembol olmasa da, tarihi belgeler, köle anlatıları ve kölelik karşıtı yazılar bu aygıtın varlığını doğruluyor. Köle tacirliğinden kölelik karşıtlığına geçen Thomas Branagan, bu ağızlığın dili bastıracak şekilde ağıza yerleştirildiğini ve tükürüğü bile yutmayı imkânsız kıldığını anlatmış. 18. ve 19. yüzyıla ait gazete ve edebiyat kaynaklarında farklı adlarla anılsa da, bu işkence aracı hakkında çok sayıda belge bulunuyor. Kölelik anılarını yazan Olaudah Equiano, Virginia’da bir kadın kölenin demir maskeyle yemek pişirdiğini ve konuşamayacak, yiyip içemeyecek halde olduğunu aktarmış. Equiano’ya göre bu tür ceza araçları, en ufak hatalarda bile kullanılıyormuş.

Konuyla ilgili olabilecek başka makaleler incelendiğinde de benzer sonuçlara ulaşılıyor. Bu maskelerin köleler üzerinde bir cezalandırma yöntemi olarak kullanıldığı tarihi belgelerle kanıtlansa da iddiada yer aldığı gibi mısır hasadıyla ile direkt ilişkisine dair herhangi bir çalışmaya rastlanmıyor.