Covid-19 Aşılarında HIV mi Bulunuyor?

Covid-19 aşıları ve HIV’i ilişkilendiren iddiaların yoğun olarak Nobel ödüllü Fransız virolog Luc Montagnier’nin ölümünün ardından, ona referans verilerek dünya çapında yayılmaya başladığı görülüyor. AIDS’e sebep olan  HIV’yi keşfedişi ile 2008’de Nobel ödülü sahibi olan Montagnier, yaşamının son döneminde Covid-19 aşıları hakkında verdiği demeçler ile aşı karşıtlarının sıkça referans verdiği bir figür hâline gelmişti.

Montagnier’nin ölümünün ardından, Covid-19 aşılarının üçüncü dozunu yaptıranların acilen bir AIDS testi yaptırması gerektiğine dair Montagnier’ye atfedilen bir alıntı birçok dilde paylaşıldı. Detaylı bir arama, Montagnier’nin böyle bir açıklamasının olduğuna dair hiçbir kanıt sunmuyor. Kısa zamanda sosyal medyada yayılmakta olan söylentiler arasında en sık rastlanılanlardan biri hâline gelen bu söylem ile ilgili bağımsız birçok doğrulama kuruluşunun incelemelerine göre de, Montagnier’nin aşı karşıtı söylemleri arasında böyle bir açıklamasının olduğuna dair bir kanıt bulunamıyor. 

Covid-19 aşılarını HIV ile ilişkilendiren paylaşımların ortak dayanaklarından biri de, aşıların üçüncü dozları ile yakın tarihli olarak HIV’in yeni bir varyantının keşfedildiğine dair Science dergisinde yayımlanan bir makale. Oxford Üniversitesi’nden araştırmacıların ürünü olan çalışma, Covid-19 salgını ya da aşıların ortaya çıkışı ile yakın bir tarihe sahip yeni bir HIV varyantından bahsetmiyor. Çalışmada bahsedilen ve Hollanda’da geniş bir yayılım ağı bulduğu paylaşılan VB varyantının 1990’lardan beri yayılmakta olduğu ve 2000’lerden itibaren yayılım hızının düştüğü biliniyor. Bu varyantın Covid-19 veya aşılar ile bir ilgisi bulunmuyor.

İddiaların bir diğer ortak dayanağı, Avustralya’da 50 milyon aşının HIV pozitife sebep olduğuna ve bu yüzden geri çekildiklerine dair bir söylenti. İddialarda sıklıkla paylaşılan görüntülerde yer alan kişi, Avustralya Başbakanı Scott Morrison. Scott Morrison’ın yer aldığı videonun bir versiyonuna 7NEWS Australia’nın Youtube kanalından ulaşılabiliyor. Videonun yüklenme tarihi ise Aralık 2020.

Söylentilerin aslı ise şöyle; Aralık 2020’de Avustralya’da Queensland Üniversitesi tarafından geliştirilmekte olan bir aşı adayı, 1. faz çalışmaları tamamlanan aşının Covid-19’a karşı antikor üretiminde başarı sağladığının tespit edilmesinin ardından Avustralya hükümeti 51 milyon aşı sipariş etmiş. Fakat, deneme aşamasında yanlış HIV-pozitif test sonuçlarına sebep olduğu için bu aşının çalışmaları durdurulmuş.  

Spike proteinini orijinal formunda tutarak daha kuvvetli bir bağışıklığa ulaşmayı amaçlayan aşıda, stabilize edici olarak HIV’de bulunan bir protein parçası kullanılmış. Hastalık edici bir risk taşımadığı belirtilen yöntem, deneme aşımasında aşı olanlarda araştırmacıların tahmin ettiğinden daha fazla HIV antikoru üretimine sebep olmuş. HIV ile hasta olmamalarına rağmen, antikorlar sebebiyle deneme grubunda yanlış pozitif HIV test sonuçlarına ulaşılmış. 

Böyle bir sonucun kafa karışıklıklarına sebep olarak aşıya olan güveni düşüreceği temel endişe olarak, bu aşı hiçbir zaman kullanılmamış ve aşının yürütülen çalışmaları terk edilmiş. Güncel olarak kullanımda olan COVID-19 aşılarının üretiminde ise böyle bir yöntem kullanılmıyor.  Uzmanlar, Covid-19 aşıları ile, HIV’e yakalanmanın mümkün olmadığını belirtiyorlar.

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda aşıların HIV enfeksiyonuna sebep olduğu, pozitif HIV sonucu veren aşıların toplatıldığı iddia edilmişti. Son günlerde geniş bir yayılım ağı bulan ve HIV ile Covid-19 aşıları arasında ilişkiler kuran iddialarda kullanılan video, yeni değil. Aralık 2020’ye ait. Bu tarihte Avustralya’da faz çalışmaları süren ve yanlış HIV pozitif sonuçlar vermesi üzerine kullanıma girmeden üretiminden vazgeçilen aşı, Covid-19 mRNA aşılarında yer alan spike proteininin formunun bozulmaması için HIV’de yer alan bir proteini stabilize edici olarak kullanmış. HIV ile hasta etmeyen, fakat antikorlar ile yanlış HIV pozitif testi sonucuna ulaştıran bu aşı, kafa karışıklıklarına sebep olup aşıya güveni azaltacağı endişesi ile kullanıma sokulmadan aşı çalışmaları durdurulmuş. Uzmanlar kullanımda olan Covid-19 aşıları ile HIV’e yakalanmanın mümkün olmadığını belirtiyorlar.