NASA’nın Salda Gölü’yle İlgili Bir Koruma Açıklaması Var Mı?

Salda Gölü, 14 Haziran 1989’da 1. derece, gölün etrafındaki bazı mahalleler ise 28 Temmuz 1992’de 2. derece Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiş. Bunun yanında göl, ‘Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’ (IUCN) tarafından da koruma altına alınması gerektiği ve kritik türlere ev sahipliği yaptığı belirlenen bir alan. Bölgede yapılan çalışmalar, Dünya’da Mars gezegeninin yüzey özelliklerini (magnezyum yüklü beyaz kayalar) taşıyan iki bölgeden birinin Salda Gölü olduğunu gösteriyor ve Salda, Mars çalışmaları için önemli bir alan olma özelliğini taşıyor. Kapalı havza özelliği sayesinde Salda, ekosistem dengesi hala bozulmamış bir göl.

Salda, 2018 sonunda özel çevre koruma bölgesi ilan edilerek etrafında bir Millet Bahçesi yapılacağına dair açıklamaların ardından, Türkiye’nin en sık konuşulan doğal alanlarından biri haline geldi. Saf, durgun görünümü ve turkuaz rengi ile Türkiye’nin Maldivleri olarak tanıtılan gölün etrafında yapılaşmalara izin verileceği anlamına gelen proje doğa severler tarafından, geçmişte yapılaşmaya açılan doğal alanların doğal bütünlüğünü kaybettiği sıklıkla hatırlatılarak sert eleştirilerin hedefi oldu. 

İtirazlara karşın 3 Mart 2020’de onaylanan projenin inşası 14 Nisan 2020’de başlamış ve müteahhit firma iş makinelerinin kumsalda hafriyat ve taşıma faaliyet görüntülerinin kamuoyuna yansıması, ciddi tepkilere neden olmuş ve ilk etapta faaliyet durdurulmuştu. Bu aşamada Çevre ve Şehircilik Bakanı ile TOKİ Başkanı özür mesajları yayınlamış, sürecin devamında projenin gölün doğal yapısının korumayı hedeflediği sık sık dile getirildi.

İlk ihalesi 31 Temmuz 2019’da gerçekleştirilen projenin gölün doğal yapısını bozup bozmadığı ilgili tartışmalar sırasında sık sık merak ediliyor. Son olarak 15 Mayıs 2022’de Salda Gölü Koruma Derneği’nin gölün kuraklık, kuyu sondajları, gölün etrafındaki sulama göletlerinin etkisiyle uğradığı çekilmenin ardından son halini gösterdiği yönünde yaptığı bir paylaşım, konuyu tekrar gündeme taşırken sosyal medyada doğal yapıda yaşanan bozulmaya dikkat çeken paylaşımlar sıklıkla, “NASA, Salda Gölü’ne ayakkabı ile bile girilmemeli dediği halde yaşananlar…” ifadeleriyle yapıldı.

Görüntülerin geniş bir yayılım ağı bulması üzerine Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürü Hacı Abdullah Uçan görüntülerdeki yerin bataklık olmadığı, bu alanda mevsim normalleri çerçevesinde su çekilmesinin olduğu tespit edildiği, sarı çamur görüntüsünün gölü besleyen gözelerden sızan suların üzerine, çevredeki ormanlar ve sazlık alanlardan çıkan polenlerin rüzgarla taşınmasından kaynaklı olduğunun tespit edildiğine yönelik bir açıklamada bulundu. 

Burdur/Yeşilova’da bulunan Salda Gölü, Türkiye’nin en özel doğal yapılarından biri olmanın yanında NASA’nın 2020 Mars görevi için büyük bir öneme sahip. Perseverance ve Ingenuity helikopter drone’larının Şubat 2021’de Mars’taki Jezero kraterine inmesi ile bir kısmı tamamlanan Mars 2020 misyonu, Mars’ın uzak geçmişinde yaşama dair bir iz bulmayı hedefliyor. Şu an kuru bir halde olsa da, 3.5 milyar yıl önce büyük bir göl olduğu düşünülen Jezero etrafında oldukça eski biyolojik imzalar bulunabileceğine inanılıyor. Salda ise Mars’ta yaşamın izlerinin arandığı Jezero Krateri’ne benzer bir mineraloji ve jeolojiye, karbonize yapılara ve deltalara sahip Dünya’daki tek göl olma özelliğini taşıyor.

NASA, Salda’nın bu istisnai özelliği sebebiyle Mars 2020 misyonunu duyurduğundan beri Salda’ya dair açıklamalarda bulunuyor, bilgilendirme notlarında sıklıkla Salda’ya gerçekleştirilecek bir ziyaretin, Jezero’ya antik bir zamanda gitmiş olmaya benzer bir deneyim anlamına geldiğini belirtiyor. Salda Gölü’nde alüvyon yelpazelerinin nasıl biriktiği incelenirse, Jezero’da yaşanan birikme süreçleri hakkında da bilgi edinmenin mümkün olacağı düşünülüyor.

NASA’nın resmi internet sitesinde bulunan geniş kapsamlı arama bölümü, sitenin tüm kollarında detaylı sonuçlara ulaşım sağlıyor ve bu alanda bir “Salda” taraması, merak edenleri NASA’nın Salda’ya ayırdığı tüm içerik, yazı ve fotoğraflara yönlendiriyor. Doğruluk Payı, Salda’ya dair NASA’nın resmi sitesi içerisinde ve NASA dışında arama motorlarında gölün doğallığının nasıl korunması gerektiğine yönelik herhangi bir açıklamaya rastlamadı. Arama motorlarında anahtar kelimeler ile yapılan bir arama ise, ifadeyi ilk kez kullananlardan birinin, Salda Gölü’ne dair uzun yıllardır araştırmalar yürüten Hidrobiyolog Erol Kesici olduğunu ve millet bahçesi tartışması esnasında ifadenin birçok kez paylaşıldığını ortaya koyuyor. 

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda, NASA’nın Salda Gölü’ne ayakkabı ile bile girilmemeli dediği iddia edilmişti. Salda Gölü, Türkiye’nin en özel doğal yapılarından biri olmanın yanında NASA’nın 2020 Mars görevi için büyük bir öneme sahip. 2018 sonunda özel çevre koruma bölgesi ilan edilerek etrafında bir Millet Bahçesi yapılacağına dair açıklamaların ardından, doğal yapısının bozulma ihtimali ile Türkiye’nin en sık tartışılan doğal yapılarından biri haline gelen Salda Gölü hakkında doğallığının korunması gerektiğine dair birçok araştırma bulunuyor olsa da NASA’nın Salda açıklamaları, Mars misyonu için önemine değiniyor, doğal yapının nasıl korunması gerektiğine dair bir görüş bildirmiyor. Arama motorlarında anahtar kelimeler ile yapılan bir arama ise ifadeyi ilk kez kullananlardan birinin, Salda Gölü’ne dair uzun yıllardır araştırmalar yürüten Hidrobiyolog Erol Kesici olduğunu ve millet bahçesi tartışması esnasında ifadenin birçok kez paylaşıldığını ortaya koyuyor.