The Economist Dergisi, Bangladeş Konulu Kapağında Filistin Bayrağını Sansürledi mi?

→ The Economist’in kapağında bulunan fotoğraf manipüle edilmemiş, görsel manipülasyon iddiaları fotoğrafın sahibi K.M. Asad tarafından da yalanlanmış.

→ Aynı tarihte çekilen fotoğraflar arasında Filistin bayrağının olduğu fotoğraflar da mevcut.

→ İddiada paylaşılan iki fotoğraf birbirinden farklı.

Bangladeş, son haftalarda tarihin en büyük protesto dalgalarından biriyle sarsıldı. Devlet memurluğuna alımlarla ilgili yasa değişikliği, ülkede kayırmacılık endişesiyle başlayan gösterilerin fitilini ateşledi. Bu protestolar, kısa sürede hükümet karşıtı bir harekete dönüştü ve ülke genelinde şiddetli çatışmalar yaşandı. Sokağa çıkma yasağı ve internet kısıtlamalarına rağmen, halkın öfkesi dinmedi. Gösteriler sırasında en az 300 kişi hayatını kaybetti, ancak gerçek ölü sayısının çok daha yüksek olduğu düşünülüyor. 

Bu gergin atmosfer, Başbakan Şeyh Hasina'nın istifasına kadar uzandı. Üç hafta süren protestoların ardından, Başbakan Hasina, başkent Dakka'yı helikopterle terk ederek Hindistan'a sığındı. 1.500’den fazla gösterici, Hasina'nın resmi konutunu bastı ve Ganabhaban Sarayı'nda tahribata sebep oldu. Ülkede yaşanan bu kaos ortamı, Genelkurmay Başkanı Waker-uz-Zaman'ın ulusa sesleniş konuşması yaparak geçici bir hükümetin ülkeyi yöneteceğini duyurmasıyla kısmen sona erdi. Son durumda, ülkeyi seçime götürecek bir geçiş hükümeti kuruldu. 

İsrail-Hamas savaşının onuncu ayında, dünya genelinde farklı ülkelerin çeşitli tepkileri ve kitlesel protestolar devam ediyor. Özellikle Almanya'da ve ABD'de resmi kurumlar İsrail’i destekleyen açıklamalar yaparken, halk tarafında Filistin yanlısı büyük protestolar düzenlendi. Bu gösterilerde, İsrail'in Gazze'deki operasyonlarına son verilmesi ve Filistinlilere yönelik saldırıların durdurulması çağrısında bulunuldu. Türkiye medyasında da sık sık gündeme gelen İsrail-Hamas savaşı ve Filistin protestoları ile ilgili gelişmeler, özellikle sosyal medyada dezenformasyon ve mezenformasyona oldukça açık. 

X platformunda paylaşılan iki görselde, İngiliz The Economist dergisinin Bangladeş’teki protestoları ve hükümetin devrilmesiyle ilgili gelişmeleri konu alan sayısının kapağında orijinal fotoğrafta yer alan Filistin bayrağının sansürlendiği iddia edildi.

İddiada paylaşılan iki görsel karşılaştırıldığında, görsellerin birbirinden farklı olduğu görülüyor. Örneğin The Economist’in kapak fotoğrafının merkezinde dalgalanan yalnız Bangladeş bayrağı varken, ikinci fotoğrafın dalgalanan iki bayrak olduğu görülüyor. Bunun yanında, binanın üzerinde bulunan Bangladeşlilerin duruşlarının da iki fotoğrafta farklı olduğu anlaşılıyor. İki fotoğraf arasındaki bir diğer farklılık da bulutların şekli ve gölge farkları. 

Görsel manipülasyon aracı kullanılan fotoğraf veya görsellerde, manipüle edilen alanda “hata seviyesi analizi”ne göre renk farklılıkları olması gerekiyor. Ancak The Economist’ten alınan fotoğraf analize sokulduğunda bu renk farklılığı görülemiyor. The Economist’te yer alan fotoğraf, görsel manipülasyon tespit araçları FotoForensics ve Forensically üzerinden incelendiğinde fotoğrafın manipüle edildiğine dair bir veriye rastlanmıyor. 

Arama motorlarında İngilizce dilinde “Bangladesh”, “Protests”, “Flag” anahtar kelimeleri ile arama yapıldığında da, Youtube platformuna yüklenmiş olan ve Filistin bayrağının dalgalandığı görüntülere de ulaşılıyor. 

The Economist’in haberinin detaylarından fotoğrafın kaynağı araştırıldığında, görselin Getty Images’tan alındığına ulaşılıyor. Getty Images stok fotoğraf sitesinde “K M Asad” ve “Bangladesh” anahtar kelimeleri ile arama yapıldığında, The Economist dergisinde kullanılan fotoğraf bulunuyor. Protestolar sırasında birçok fotoğraf çeken K.M. Asad’ın çektiği fotoğrafları Getty Images’a yüklediği ve The Economist’in de fotoğrafı buradan aldığı anlaşılıyor. 

Fotoğrafçı Asad, çıkan tartışmalar üzerine Instagram hesabından fotoğraf üzerinde görsel manipülasyon yapılmadığını, hükümet binasında birçok fotoğraf çektiğini ve daha fazla fotoğraf çekebilmek için binanın içine girip çıktığını ifade etmiş. Bu süre zarfında aynı anda birçok olayın çok hızlı bir şekilde yaşandığını, gösteriler sırasında farklı bayrakların da açıldığını ancak tam o anda orada bulunmadığı için fotoğrafta Filistin bayrağının görünmediğini aktarmış. The Economist’in Filistin bayrağını sansürlemediğini veya görsel manipülasyonla silmediğini, paylaşılan fotoğrafın tam olarak onun çektiği haliyle yayımlandığını da açıklamalarına eklemiş.