Ekonomik İşbirliğinden Küresel Etkiye: BRICS’in Evrimi

ABD merkezli yatırım bankası Goldman Sachs’ın “Küresel Ekonomi Raporu”nda ekonomist Jim O’Neill tarafından ortaya atılan “BRIC” kavramı, 21. yüzyılda dünya ekonomisinde etkili olacak ve ekonomik güç dengesini değiştirebilecek kapasiteye sahip hızlı büyüyen ekonomilerin tanımlaması yoluyla ortaya çıktı. O’Neill’a göre dünya üretiminin ve nüfusunun büyük bir kısmına sahip bu dört ülke, gelecekteki 10 yılda dünya ekonomisinde etkili olacaktı. O’Neill bu beklentileri doğrultusunda uluslararası politika yapıcı forumlarının yeniden düzenlenmesi ve özellikle G7'nin BRIC temsilcilerini de kapsayacak şekilde düzenlenmesi gerektiğini öne sürdü.

Güney Afrika'nın 2010 yılında BRICS'e katılım isteği, ülkenin küresel düzeydeki rolünü artırma ve ekonomik kalkınma hedeflerine ulaşma stratejisi çerçevesinde atılmış bir adımdı. 2010 yılının sonunda Çin’in daveti ve diğer BRIC üyelerinin de onaylaması ile Güney Afrika, BRICS'in tek Afrika üyesi oldu. Güney Afrika; Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin gibi büyük gelişmekte olan ekonomilerle iş birliği yaparak ticaret ve yatırım olanaklarını genişletmeyi amaçladı. Bu katılım, Güney Afrika'nın çok taraflı diplomasiye olan bağlılığı ve kıtasal liderlik rolünü pekiştirme amacı da taşımaktaydı. 24 Aralık 2010’da tam üye olarak kabul edilen Güney Afrika, 2011 yılında Çin’de gerçekleşen BRICS Zirvesi’ne devlet başkanı seviyesinde katılım gösterdi. 

Güney Afrika’nın katılımından sonra ekonomik işbirliğinin yanında başta uluslararası politika olmak üzere istatistik, haberleşme, tarım, gençlik ve kültür alanlarında da işbirliği yapıldı. 2023 yılında devam eden Ukrayna savaşından dolayı Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından tutuklama kararı olmasına rağmen Putin’in Güney Afrika’da düzenlenen BRICS Zirvesi’ne katılması halinde diplomatik dokunulmazlık verileceği duyuruldu. Bu gelişmeler, mevcut uluslararası hiyerarşide etkili olan kuruluşlara karşı BRICS’in işbirliği seviyesini gösterir nitelikte. 

Ağustos 2023’te gerçekleşen zirvede Güney Afrika lideri Ramaphosa, büyüyen 6 ekonomiyi BRICS’e davet etti. Davet edilen ülkelerden Mısır, Etiyopya, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri daveti onaylayarak 1 Ocak 2024 itibariyle BRICS üye ülkeleri arasında yerini aldı. Suudi Arabistan, BRICS’e katılım davetine henüz olumlu veya olumsuz bir yanıt vermedi. Organizasyona katılması beklenen Arjantin ise 2023 Kasım’daki genel seçimlerden sonra iktidara gelen Javier Milei’nin üyelik müzakerelerini sonlandırması üzerine BRICS üyeliğinden çekildi.